Proverbios 25

1 Aquí hay más proverbios de Salomón, recopilados por los escribas de Ezequías, rey de Judá.

Ankaŭ ĉi tio estas sentencoj de Salomono, kiujn kolektis la viroj de Ĥizkija, reĝo de Judujo.

2 La grandeza de Dios está en las cosas ocultas, mientras que la grandeza de los reyes está en revelar lo desconocido.

Honoro de Dio estas kaŝi aferon; Sed honoro de reĝoj estas esplori aferon.

3 Así como la altura de los cielos y la profundidad de la tierra, el pensamiento de un rey no se puede conocer.

La ĉielo estas alta, la tero estas profunda, Kaj la koro de reĝoj estas neesplorebla.

4 Quita la escoria de la plata y el platero tendrá plata pura para hacer su trabajo.

Forigu de arĝento la almiksaĵon, Kaj la puriganto ricevos vazon.

5 Quita al malvado de la presencia del rey, y el rey gobernará confiado y con justicia.

Forigu malvirtulon de la reĝo, Kaj lia trono fortikiĝos en justeco.

6 No trates de parecer grande delante del rey, y no finjas para estar entre la gente importante.

Ne montru vin granda antaŭ la reĝo, Kaj sur la loko de eminentuloj ne stariĝu;

7 Porque es mejor que te digan: “Ven aquí arriba”, que ser humillado delante de un noble. Aunque hayas visto algo con tus propios ojos,

Ĉar pli bone estas, se oni diros al vi: Leviĝu ĉi tien, Ol se oni malaltigos vin antaŭ eminentulo, Kiun vidis viaj okuloj.

8 no corras a tomar acciones legales, porque ¿qué harás al final cuando tu vecino demuestre que estás equivocado y te humille?

Ne komencu tuj disputi; Ĉar kion vi faros poste, kiam via proksimulo vin hontigos?

9 Debate el caso primero con tu vecino, y no traiciones el secreto que otra persona te ha confiado,

Faru disputon kun via proksimulo mem, Sed sekreton de aliulo ne malkaŝu;

10 de lo contrario el que escuche te avergonzará y no podrás recuperarte de tu mala reputación.

Ĉar alie aŭdanto vin riproĉos, Kaj vian babilon vi jam ne povos repreni.

11 El consejo impartido en el momento correcto es como manzanas de oro con baño de plata.

Vorto dirita en ĝusta tempo Estas kiel oraj pomoj sur retaĵo arĝenta.

12 La crítica constructiva de los sabios a quien escucha el consejo, es como un anillo de oro y un collar de oro fino.

Kiel ora orelringo kaj multekosta kolringo, Tiel estas saĝa admonanto por aŭskultanta orelo.

13 El mensajero fiel es un fresco para su maestro, como la nieve fresca en un día caluroso de siega.

Kiel malvarmo de neĝo en la tempo de rikolto, Tiel estas fidela sendito por siaj sendintoj: Li revigligas la animon de sia sinjoro.

14 Quien se jacta de un regalo que nunca entrega, es como las nubes y el viento sin lluvia.

Kiel nuboj kaj vento sen pluvo, Tiel estas homo, kiu fanfaronas per dono, kiun li ne faras.

15 Si eres paciente, podrás persuadir a tu superior, y las palabras suaves pueden derribar la oposición.

Per pacienco oni altiras al si potenculon, Kaj mola parolo rompas oston.

16 Si hallas dinero, come lo necesario; porque si comes demasiado, te enfermarás.

Kiam vi trovis mielon, manĝu, kiom vi bezonas, Por ke vi ne fariĝu tro sata kaj ne elvomu ĝin.

17 No visites la casa de tu vecino con mucha frecuencia, o se cansarán y te aborrecerán.

Detenu vian piedon de la domo de via proksimulo; Ĉar alie vi tedus lin kaj li vin malamus.

18 Mentir en la corte contra un amigo es como atacarlo con una maza, con una espada o con una lanza.

Kiel martelo kaj glavo kaj akra sago Estas tiu homo, kiu parolas pri sia proksimulo malveran ateston.

19 Confiar en las personas poco fiables en momentos de dificultad es como comer con un diente partido, o caminar con un pie herido.

Kiel putra dento kaj malforta piedo Estas nefidinda espero en tago de mizero.

20 Cantar canciones alegres a quien tiene el corazón quebrantado, es como quitarte el abrigo en un día de frio, o poner vinagre en una herida abierta.

Kiel demeto de vesto en tempo de malvarmo, kiel vinagro sur natro, Tiel estas kantado de kantoj al koro suferanta.

21 Si tu enemigo tiene hambre, dale de comer; si tiene sed, dale de beber.

Se via malamanto estas malsata, manĝigu al li panon; Kaj se li estas soifa, trinkigu al li akvon;

22 Esto hará que se avergüence como si tuviera carbones encendidos sobre su cabeza, y el Señor te recompensara.

Ĉar fajrajn karbojn vi kolektos sur lia kapo, Kaj la Eternulo vin rekompencos.

23 Así como el viento del norte trae la lluvia, las personas calumniadoras hacen enojar.

Norda vento kaŭzas pluvon, Kaj ĉagrenita vizaĝo kaŝatan parolon.

24 Mejor es vivir en un rincón de la azotea, que compartir toda la casa con una mujer conflictiva.

Pli bone estas loĝi sur angulo de tegmento, Ol kun malpacema edzino en komuna domo.

25 Las buenas noticias que vienen de un país lejano son como agua fresca para un viajero cansado.

Kiel malvarma akvo por suferanto de soifo, Tiel estas bona sciigo el lando malproksima.

26 Los justos que ceden ante los malvados son como una fuente llena de barro, o un pozo contaminado.

Virtulo, kiu falas antaŭ malvirtulo, Estas malklara fonto kaj malbonigita puto.

27 No es bueno comer mucha miel, tampoco desear mucha alabanza.

Ne bone estas manĝi tro multe da mielo; Kaj ne glore estas serĉi sian gloron.

28 Una persona sin dominio propio es como una ciudad expuesta, cuyos muros están agrietados.

Homo, kiu ne povas regi sian spiriton, Estas urbo detruita, kiu ne havas muron.