Provérbios 23
1 Quando te sentares para comer com algum dominador, presta muita atenção para o que estiver diante de ti;
Kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, Rigardu bone, kio estas antaŭ vi;
2 E põe uma faca à tua garganta, se tiveres muito apetite.
Kaj vi metu tranĉilon al via gorĝo, Se vi estas avidulo.
3 Não desejes as comidas gostosas dele, porque são pão de mentiras.
Ne deziru liajn bongustajn manĝojn; Ĉar ĝi estas trompa pano.
4 Não trabalhes exaustivamente para ser rico; modera-te por meio de tua prudência.
Ne penu riĉiĝi; Forlasu vian pripensadon.
5 Porás teus olhos fixos sobre aquilo que é nada? Porque certamente se fará asas, e voará ao céu como uma águia.
Ĉu vi direktos viajn okulojn al ĝi? ĝi jam ne ekzistos; Ĉar riĉeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al la ĉielo.
6 Não comas o pão de quem tem olho maligno, nem cobices suas comidas gostosas.
Ne manĝu panon de malbondeziranto, Kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn.
7 Porque ele calcula [seus gastos] consigo mesmo. Assim ele dirá: Come e bebe; Mas o coração dele não está contigo;
Ĉar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaŭ estas: Manĝu kaj trinku, li diros al vi, Sed lia koro ne estas kun vi.
8 Vomitarias o pedaço que comeste, e perderias tuas palavras agradáveis.
La pecon, kiun vi manĝis, vi elvomos; Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.
9 Não fales aos ouvidos do tolo, porque ele desprezará a prudência de tuas palavras.
En la orelojn de malsaĝulo ne parolu; Ĉar li malŝatos la saĝecon de viaj vortoj.
10 Não mudes os limites antigos, nem ultrapasses as propriedades dos órfãos;
Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.
11 Porque o Defensor deles é poderoso; ele disputará a causa deles contra ti.
Ĉar ilia Liberiganto estas forta; Li defendos ilian aferon kontraŭ vi.
12 Aplica teu coração à disciplina, e teus ouvidos às palavras de conhecimento.
Elmetu vian koron al instruo Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.
13 Não retires a disciplina do jovem; quando lhe bateres com a vara, nem [por isso] morrerá.
Ne malvolu puni knabon: Se vi batos lin per kano, li ne mortos.
Vi batos lin per kano, Kaj lian animon vi savos de Ŝeol. (Sheol h7585)
15 Meu filho, se teu coração for sábio, meu coração se alegrará, e eu também.
Mia filo, se via koro estos saĝa, Tiam ĝojos ankaŭ mia koro.
16 Meu interior saltará de alegria quando teus lábios falarem coisas corretas.
Kaj mia internaĵo ĝojos, Kiam viaj lipoj parolos ĝustaĵon.
17 Teu coração não inveje aos pecadores; porém [permanece] no temor ao SENHOR o dia todo;
Via koro sin tiru ne al pekuloj, Sed al timo antaŭ la Eternulo ĉiutage.
18 Porque certamente há um [bom] futuro [para ti], e tua expectativa não será cortada.
Ĉar ekzistas estonteco, Kaj via espero ne perdiĝos.
19 Ouve, filho meu, e sê sábio; e conduz teu coração no caminho [correto].
Aŭskultu vi, mia filo, kaj estu saĝa, Kaj direktu vian koron al la ĝusta vojo.
20 Não esteja entre os beberrões de vinho, [nem] entre os comilões de carne.
Ne estu inter la drinkantoj de vino, Inter tiuj, kiuj manĝas tro da viando;
21 Porque o beberrão e o comilão empobrecerão; e a sonolência os faz vestir trapos.
Ĉar drinkemulo kaj manĝegemulo malriĉiĝos, Kaj dormemulo havos sur si ĉifonaĵojn.
22 Ouve a teu pai, que te gerou; e não desprezes a tua mãe, quando ela envelhecer.
Aŭskultu vian patron, kiu vin naskigis, Kaj ne malŝatu vian patrinon, kiam ŝi maljuniĝos.
23 Compra a verdade, e não a vendas; [faze o mesmo com] a sabedoria, a disciplina e a prudência.
Veron aĉetu, kaj ne vendu saĝon Kaj instruon kaj prudenton.
24 O pai do justo muito se alegrará; aquele que gerar o sábio se encherá de alegria por causa dele.
Grandan ĝojon havas patro de virtulo, Kaj naskinto de saĝulo ĝojos pro li.
25 Teu pai e tua mãe se alegrarão; aquela te te gerou se encherá de alegria.
Via patro kaj via patrino ĝojos, Kaj via naskintino triumfos.
26 Meu filho, dá para mim teu coração, e que teus olhos prestem atenção em meus caminhos.
Donu, mia filo, vian koron al mi, Kaj al viaj okuloj plaĉu miaj vojoj.
27 Porque a prostituta é [como] uma cova profunda, e a estranha [como] um poço estreito.
Ĉar malĉastulino estas profunda foso, Kaj fremda edzino estas malvasta puto.
28 Também ela fica espreitando como um ladrão, e acrescenta transgressores entre os homens.
Ŝi embuskas kiel rabisto, Kaj kolektas ĉirkaŭ si perfidulojn.
29 De quem são os ais? De quem são os sofrimentos? De quem são as lutas? De quem são as queixas? De quem são as feridas desnecessárias? De quem são os olhos vermelhos?
Ĉe kiu estas ploro? ĉe kiu estas ĝemoj? ĉe kiu estas malpaco? Ĉe kiu estas plendoj? ĉe kiu estas senkaŭzaj batoj? Ĉe kiu estas malklaraj okuloj?
30 São daqueles que gastam tempo junto ao vinho, daqueles que andam em busca da bebida misturada.
Ĉe tiuj, kiuj sidas malfrue ĉe vino, Ĉe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaĵon.
31 Não prestes atenção ao vinho quando se mostra vermelho, quando brilha no copo e escorre suavemente,
Ne rigardu la vinon, kiel ruĝa ĝi estas, Kiel ĝi brilas en la pokalo, kiel glate ĝi eniras:
32 [Pois] seu fim é [como] mordida de cobra, e picará como uma víbora.
En la fino ĝi mordas kiel serpento Kaj pikas kiel vipuro.
33 Teus olhos verão [coisas] estranhas, e teu coração falará perversidades;
Viaj okuloj vidos fremdaĵojn, Kaj via koro parolos malĝustaĵojn.
34 E serás como o que dorme no meio do mar, e como o que dorme no topo do mastro.
Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro, Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.
35 [E dirás]: Espancaram-me, mas não senti dor; bateram em mim, mas não senti; quando virei a despertar? Vou buscar mais uma [bebida].
Ili batis min, sed ĝi min ne doloris; Ili frapis min, sed mi ne sentis; Kiam mi vekiĝos, mi denove tion serĉos.
