Provérbios 22

1 É preferível ter um [bom] nome do que muitas riquezas; e ser favorecido é melhor que a prata e o o ouro.

Nomo bona estas pli preferinda, ol granda riĉeco; Kaj bona estimo, ol arĝento kaj oro.

2 O rico e o pobre se encontram; todos eles foram feitos pelo SENHOR.

Riĉulo kaj malriĉulo renkontiĝas: Ilin ambaŭ kreis la Eternulo.

3 O prudente vê o mal, e se esconde; mas os ingênuos passam e sofrem as consequências.

Prudentulo antaŭvidas malbonon, kaj kaŝiĝas; Sed naivuloj antaŭenpaŝas, kaj difektiĝas.

4 A recompensa da humildade [e do] temor ao SENHOR são riquezas, honra, e vida.

Por humileco kaj timo antaŭ la Eternulo Oni ricevas riĉecon kaj honoron kaj vivon.

5 [Há] espinhos e ciladas no caminho do perverso; quem cuida de sua alma deve ficar longe de [tal caminho].

Dornoj kaj retoj estas sur la vojo de malbonagulo; Kiu gardas sian animon, tiu malproksimiĝas de ili.

6 Instrui ao menino em seu caminho, e até quando envelhecer, não se desviará dele.

Instruu knabon konforme al lia vojo, Kaj eĉ maljuniĝinte li ne dekliniĝos de ĝi.

7 O rico domina sobre os pobres, e quem toma emprestado é servo daquele que empresta.

Riĉulo regas super malriĉuloj, Kaj kiu prunteprenas, tiu estas sklavo de la pruntedoninto.

8 Aquele que semeia perversidade colherá sofrimento; e a vara de sua ira se acabará.

Kiu semas maljustaĵon, tiu rikoltos suferon, Kaj la kano de lia krueleco rompiĝos.

9 Quem tem olhos bondosos será abençoado, porque deu de seu pão ao pobre.

Bonokululo estos benata; Ĉar li donas el sia pano al malriĉulo.

10 Expulsa ao zombador, e a briga terminará; cessará a disputa e a vergonha.

Forpelu blasfemulon, kaj foriros malpaco, Kaj ĉesiĝos malkonsento kaj ofendo.

11 Quem ama a pureza do coração [fala] graciosamente com os lábios, [e] o rei [será] seu amigo.

Kiu amas purecon de koro kaj agrable parolas, Al tiu la reĝo estas amiko.

12 Os olhos do SENHOR protegem o conhecimento; porém ele transtornará as palavras do enganador.

La okuloj de la Eternulo gardas la prudenton; Sed la vortojn de maliculo Li renversas.

13 O preguiçoso diz: Há um leão lá fora! Ele me matará nas ruas!

Mallaborulo diras: Leono estas ekstere, Mi povus esti mortigita meze de la strato.

14 A boca da mulher pervertida é uma cova profunda; aquele contra quem o SENHOR se irar cairá nela.

La buŝo de malĉastulino estas profunda foso; Kiun la Eternulo koleras, tiu tien enfalas.

15 A tolice está amarrada ao coração do menino; [mas] a vara da correção a mandará para longe dele.

Malsaĝeco forte sidas en la koro de knabo; Sed vergo punanta ĝin elpelas el ĝi.

16 Aquele que oprime ao pobre para proveito próprio e aquele que dá [suborno] ao rico certamente empobrecerão.

Kiu premas malriĉulon, por pligrandigi sian riĉecon, Tiu donas al riĉulo, por ke li malriĉiĝu.

17 Inclina o teu ouvido e escuta as palavras dos sábios; dispõe teu coração ao meu conhecimento;

Klinu vian orelon kaj aŭskultu vortojn de saĝuloj, Kaj direktu vian koron al mia instruo;

18 porque é agradável que as guardes dentro de ti, e estejam prontas para os teus lábios;

Ĉar ili estos agrablaj, se vi gardos ilin en via interno; Ili estos ĉiuj pretaj sur viaj lipoj.

19 para que tua confiança esteja no SENHOR, eu as ensino a ti hoje.

Ke al la Eternulo estu via fido, Tion mi instruis al vi hodiaŭ.

20 Por acaso não te escrevi excelentes coisas sobre o conselho e o conhecimento,

Ĉu mi ne skribis al vi tion trifoje Kun konsiloj kaj scio,

21 para te ensinar a certeza das palavras da verdade, para que possas responder palavras de verdade aos que te enviarem?

Por sciigi al vi la ĝustecon de la paroloj de vero, Por ke vi transdonu la parolojn de vero al tiuj, kiuj vin sendis?

22 Não roubes ao pobre, porque ele é pobre; nem oprimas ao aflito junto à porta do julgamento.

Ne prirabu malriĉulon, pro tio, ke li estas malriĉa; Kaj ne premu senhavulon ĉe la pordego;

23 Porque o SENHOR defenderá a causa deles em juízo, e quanto aos que os roubam, ele lhes roubará a alma.

Ĉar la Eternulo defendos ilian aferon Kaj dispremos iliajn premantojn.

24 Não seja companheiro de quem se irrita facilmente, nem andes com o homem furioso,

Ne amikiĝu kun homo kolerema, Kaj ne komunikiĝu kun homo flamiĝema;

25 Para que não aprendas o caminho dele, e te ponhas em armadilhas para tua alma.

Ke vi ne lernu lian vojon Kaj ne ricevu reton por via animo.

26 Não estejas entre os que se comprometem em acordos com as mãos, [ou] os que ficam por fiadores de dívidas.

Ne estu inter tiuj, kiuj firmigas per mano, Kiuj garantias por ŝuldoj.

27 Se não tens como pagar, por que razão tirariam tua cama debaixo de ti?

Se vi ne havos per kio pagi, Oni ja prenos vian litaĵon de sub vi.

28 Não mudes os limites antigos que teus pais fizeram.

Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kiujn faris viaj patroj.

29 Viste um homem habilidoso em sua obra? Perante a face dos reis ele será posto; ele não será posto diante de pessoas sem honra.

Se vi vidas homon lertan en sia profesio, li staros antaŭ reĝoj; Li ne staros antaŭ maleminentuloj.