امثال 6

۱ 1 ای پسرم، اگر برای همسایه خود ضامن شده، و به جهت شخص بیگانه دست داده باشی،

My son, if you have put up security for your neighbor, if you have struck hands in pledge with a stranger,

۲ 2 و از سخنان دهان خود در دام افتاده، و ازسخنان دهانت گرفتار شده باشی،

if you have been trapped by the words of your lips, ensnared by the words of your mouth,

۳ 3 پس‌ای پسرمن، این را بکن و خویشتن را رهایی ده چونکه به‌دست همسایه ات افتاده‌ای. برو و خویشتن رافروتن ساز و از همسایه خود التماس نما.

then do this, my son, to free yourself, for you have fallen into your neighbor’s hands: Go, humble yourself, and press your plea with your neighbor.

۴ 4 خواب را به چشمان خود راه مده، و نه پینکی رابه مژگان خویش.

Allow no sleep to your eyes or slumber to your eyelids.

۵ 5 مثل آهو خویشتن را از کمندو مانند گنجشک از دست صیاد خلاص کن.

Free yourself, like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the snare of the fowler.

۶ 6 ‌ای شخص کاهل نزد مورچه برو، و درراههای او تامل کن و حکمت را بیاموز،

Walk in the manner of the ant, O slacker; observe its ways and become wise.

۷ 7 که وی را پیشوایی نیست و نه سرور و نه حاکمی.

Without a commander, without an overseer or ruler,

۸ 8 اماخوراک خود را تابستان مهیا می‌سازد و آذوقه خویش را در موسم حصاد جمع می‌کند.

it prepares its provisions in summer; it gathers its food at harvest.

۹ 9 ‌ای کاهل، تا به چند خواهی خوابید و از خواب خودکی خواهی برخاست؟

How long will you lie there, O slacker? When will you get up from your sleep?

۱۰ 10 اندکی خفت و اندکی خواب، و اندکی بر هم نهادن دستها به جهت خواب.

A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest,

۱۱ 11 پس فقر مثل راهزن بر تو خواهد آمد، و نیازمندی بر تو مانند مرد مسلح.

and poverty will come upon you like a robber, and need like a bandit.

۱۲ 12 مرد لئیم و مرد زشت خوی، با اعوجاج دهان رفتار می‌کند.

A worthless person, a wicked man, walks with a perverse mouth,

۱۳ 13 با چشمان خود غمزه می‌زند و با پایهای خویش حرف می‌زند. باانگشتهای خویش اشاره می‌کند.

winking his eyes, speaking with his feet, and pointing with his fingers.

۱۴ 14 در دلش دروغها است و پیوسته شرارت را اختراع می‌کند. نزاعها را می‌پاشد.

With deceit in his heart he devises evil; he continually sows discord.

۱۵ 15 بنابراین مصیبت بر او ناگهان خواهد آمد. در لحظه‌ای منکسر خواهد شد وشفا نخواهد یافت.

Therefore calamity will come upon him suddenly; in an instant he will be shattered beyond recovery.

۱۶ 16 شش چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد، بلکه هفت چیز که نزد جان وی مکروه است.

There are six things that the LORD hates, seven that are detestable to Him:

۱۷ 17 چشمان متکبر و زبان دروغگو، ودستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزد.

haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood,

۱۸ 18 دلی که تدابیر فاسد را اختراع می‌کند. پایهایی که درزیان کاری تیزرو می‌باشند.

a heart that devises wicked schemes, feet that run swiftly to evil,

۱۹ 19 شاهد دروغگو که به کذب متکلم شود. و کسی‌که در میان برادران نزاعها بپاشد.

a false witness who gives false testimony, and one who stirs up discord among brothers.

۲۰ 20 ‌ای پسر من اوامر پدر خود را نگاه دار وتعلیم مادر خویش را ترک منما.

My son, keep your father’s commandment, and do not forsake your mother’s teaching.

۲۱ 21 آنها را بر دل خود دائم ببند، و آنها را بر گردن خویش بیاویز.

Bind them always upon your heart; tie them around your neck.

۲۲ 22 حینی که به راه می‌روی تو را هدایت خواهد نمود، و حینی که می‌خوابی بر تو دیده بانی خواهد کرد، و وقتی که بیدار شوی با تو مکالمه خواهد نمود.

When you walk, they will guide you; when you lie down, they will watch over you; when you awake, they will speak to you.

۲۳ 23 زیرا که احکام (ایشان ) چراغ وتعلیم (ایشان ) نور است، و توبیخ تدبیرآمیز طریق حیات‌است.

For this commandment is a lamp, this teaching is a light, and the reproofs of discipline are the way to life,

۲۴ 24 تا تو را از زن خبیثه نگاه دارد، و ازچاپلوسی زبان زن بیگانه.

to keep you from the evil woman, from the smooth tongue of the adulteress.

۲۵ 25 در دلت مشتاق جمال وی مباش، و از پلکهایش فریفته مشو،

Do not lust in your heart for her beauty or let her captivate you with her eyes.

۲۶ 26 زیرا که به‌سبب زن زانیه، شخص برای یک قرص نان محتاج می‌شود، و زن مرد دیگر، جان گرانبها را صید می‌کند.

For the levy of the prostitute is poverty, and the adulteress preys upon your very life.

۲۷ 27 آیا کسی آتش را درآغوش خود بگیرد و جامه‌اش سوخته نشود؟

Can a man embrace fire and his clothes not be burned?

۲۸ 28 یا کسی بر اخگرهای سوزنده راه رود وپایهایش سوخته نگردد؟

Can a man walk on hot coals without scorching his feet?

۲۹ 29 همچنین است کسی‌که نزد زن همسایه خویش داخل شود، زیرا هر‌که او را لمس نماید بی‌گناه نخواهد ماند.

So is he who sleeps with another man’s wife; no one who touches her will go unpunished.

۳۰ 30 دزد را اهانت نمی کنند اگر دزدی کند تاجان خود را سیر نماید وقتی که گرسنه باشد.

Men do not despise the thief if he steals to satisfy his hunger.

۳۱ 31 لیکن اگر گرفته شود، هفت چندان رد خواهدنمود و تمامی اموال خانه خود را خواهد داد.

Yet if caught, he must pay sevenfold; he must give up all the wealth of his house.

۳۲ 32 اما کسی‌که با زنی زنا کند، ناقص العقل است وهر‌که چنین عمل نماید، جان خود را هلاک خواهد ساخت.

He who commits adultery lacks judgment; whoever does so destroys himself.

۳۳ 33 او ضرب و رسوایی خواهدیافت، و ننگ او محو نخواهد شد.

Wounds and dishonor will befall him, and his reproach will never be wiped away.

۳۴ 34 زیرا که غیرت، شدت خشم مرد است و در روز انتقام، شفقت نخواهد نمود.

For jealousy enrages a husband, and he will show no mercy in the day of vengeance.

۳۵ 35 بر هیچ کفاره‌ای نظرنخواهد کرد و هر‌چند عطایا را زیاده کنی، قبول نخواهد نمود.

He will not be appeased by any ransom, or persuaded by lavish gifts.