< Mithali 1 >

1 Mithali za Sulemani mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli.
Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel,
2 Mithali hizi zinafundisha hekima na maarifa, kufundisha maneno ya busara,
Para conocer sabiduría y disciplina, Para comprender las palabras de inteligencia,
3 ili mpate maarifa kwa ajili ya kuishi kwa kutenda wema, haki na adili.
Para recibir disciplina y enseñanza, Justicia, derecho y equidad,
4 Mithali hizi zinatoa hekima kwa wale ambao hawakufunzwa, na kuwapa vijana maarifa na hadhari.
Para dar sagacidad al incauto, Y a los jóvenes conocimiento y discreción.
5 Watu wenye busara wasikie na kuongeza elimu yao na watu wenye ufahamu wapate mwongozo,
Oirá el sabio y aumentará el saber, Y el entendido obtendrá habilidades.
6 kwa kuelewa mithali, misemo, vitendawili na maneno ya wenye busara.
Entenderá el proverbio y el dicho profundo, Las palabras de los sabios y sus enigmas.
7 Hofu ya Yehova ni chanzo cha maarifa- wapumbavu hudharau hekima na nidhamu.
El principio de la sabiduría es el temor a Yavé. Los insensatos desprecian la sabiduría y la disciplina.
8 Mwanangu, sikia fundisho la baba yako na wala usiziache kanuni za mama yako;
Escucha, hijo mío, la enseñanza de tu padre, Y no abandones la instrucción de tu madre,
9 zitakuwa kilemba cha neema katika kichwa chako na jebu zinazoning'inia kwenye shingo yako.
Porque hermosa diadema será en tu cabeza Y collar en tu cuello.
10 Mwanangu wenye dhambi wakikushawishi katika dhambi zao, kataa kuwafuata.
Hijo mío, si los pervertidos te quieren seducir, No consientas.
11 Kama watasema, “haya tufuatae, tuvizie ili kufanya mauaji, tujifiche ili tuwashambulie watu wasio na hatia, pasipo sababu.
Si dicen: Ven con nosotros a tender trampas mortales, Acechemos sin motivo al inocente.
12 Haya tuwameza wakiwa hai, kama kuzimu inavyowachukua wenye afya, na kuwa kama wale waangukao kwenye shimoni. (Sheol h7585)
¡Los devoraremos vivos, como el Seol, Enteros, como los que bajan a la fosa! (Sheol h7585)
13 Tutapata vitu vyote vya thamani; tutazijaza nyumba zetu vile tunavyoiba kwa wengine.
Hallaremos objetos valiosos. Llenaremos nuestras casas del botín.
14 Weka vitu vyako kwetu; tutakuwa na mfuko moja kwa pamoja.”
Comparte tu suerte con nosotros, Y tengamos todos una sola bolsa.
15 Mwanangu, usitembee katika njia moja pamoja nao; usiruhusu mguu wako kugusa katika mapito yao;
Hijo mío, no andes en el camino de ellos. Aparta tu pie de sus senderos,
16 miguu ya hukimbilia mabaya na huharakisha kumwaga damu.
Porque sus pies corren hacia el mal Y se apresuran a derramar sangre.
17 Kwa kuwa haina maana kumtegea ndege mtego wakati ndege anaona.
En vano se tiende la red Ante los ojos de las aves.
18 Watu hawa huvizia kujiua wenyewe—wanatega mtego kwa ajili yao wenyewe.
Pero ellos colocan trampas a su propia sangre, Y ante sus propias vidas tienden acechanza.
19 Ndivyo zilivyo njia za kila ambaye hupata utajiri kwa udhalimu; mapato ya udhalimu huondoa uhai wa wenye utajiri.
Tales son los senderos del que es dado a codicia, La cual quita la vida a los que la tienen.
20 Hekima inalia kwa sauti mtaani, inapaza sauti katika viwanja;
La Sabiduría clama en las calles Y da su voz en las plazas.
21 katika mitaa inalia kwa sauti kuu, kwenye maingilio ya milango ya mji inasema “
Proclama sobre los muros, Y en las entradas de las puertas pregona sus palabras:
22 Mpaka lini enyi wajinga mtapenda kuwa wajinga? Mpaka lini enyi wenye dhihaka mtapenda dhihaka, na hadi lini enyi wapumbavu, mtachukia maarifa?
Oh simples ¿hasta cuándo amarán la ingenuidad? ¿Hasta cuando los burladores amarán la burla, Los insensatos aborrecerán el saber?
23 Zingatia karipio langu; nitatoa mawazo yangu kwa ajili yenu; nitawafahamisha maneno yangu.
¡Regresen ante mi reprensión, Y les manifestaré mi espíritu, Y les haré conocer mis palabras!
24 Nimeita, nanyi mkakataa kusikiliza; nimeunyosha mkono wangu, wala hakuna aliyezingatia.
Pero por cuanto llamé y rehusaron. Extendí mi mano, y no hubo quién escuchara.
25 Lakini mumedharau mafundisho yangu yote na wala hamkuzingatia maelekezo yangu.
Desecharon todo mi consejo, Y no quisieron mi reprensión.
26 Nitacheka katika taabu yenu, nitawadhihaki wakati wa kupatwa taabu-
Yo también me reiré cuando llegue su calamidad Y me burlaré cuando los alcance lo que temen.
27 hofu ya kutisha itawapata kama tufani na maafa yatawakumba kama upepo wa kisulisuli, taabu na uchungu vitawapata.
Cuando lo que temen venga como destrucción, Su calamidad llegue como un remolino de viento Y vengan sobre ustedes tribulación y angustia.
28 Halafu wataniita, nami sitawajibu; wataniita katika hali ya kukata tamaa lakini hawataniona.
Entonces me llamarán, y no responderé, Me buscarán, pero no me hallarán,
29 Kwa sababu wamechukia maarifa na hawakuchagua kuwa na hofu ya Yehova,
Por cuanto aborrecieron el conocimiento Y no escogieron el temor a Yavé.
30 hawakufuata mafundisho yangu na wakayadharau masahihisho yangu yote.
No quisieron mi consejo Y menospreciaron toda reprensión mía.
31 Watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa kwa matunda ya hila zao wenyewe.
Entonces comerán el fruto de su camino Y se saciarán de sus propios consejos.
32 kwa maana wajinga hufa wanaporudi nyuma, na kutojali kwa wapumbavu kutawaangamiza.
El descarrío de los simples los matará, Y la dejadez de los necios los destruirá.
33 Bali kila anisikilizaye ataishi kwa usalama na atapumzika salama pasipo hofu ya maafa.
Pero el que me escuche vivirá confiadamente Y estará tranquilo, sin temor al mal.

< Mithali 1 >