Proverbios 1
1 Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel.
Sentencoj de Salomono, filo de David, reĝo de Izrael:
2 Estos proverbios son para alcanzar sabiduría e instrucción, y para reconocer los dichos que proporcionan conocimiento.
Por scii saĝon kaj moralinstruon; Por kompreni parolojn de prudento;
3 Los proverbios educan en razón, en vivir bien, en el sano juicio, y en actuar con justicia.
Por ricevi instruon pri saĝo, Vero, justo, kaj honesto;
4 Dan discernimiento a los inmaduros, así como conocimiento y discreción a los jóvenes.
Por doni al la malkleruloj spriton, Al la junulo scion kaj singardemon.
5 Las personas sabias escucharán y aprenderán aún más, y los que tienen buen juicio aprenderán a guiar a otros,
Saĝulo aŭdu kaj plimultigu sian scion, Kaj prudentulo akiros gvidajn kapablojn,
6 entendiendo los proverbios y los enigmas, así como los dichos y preguntas de los sabios.
Por kompreni sentencon kaj retoraĵon, La vortojn de saĝuloj kaj iliajn enigmojn.
7 El verdadero conocimiento comienza con la honra al Señor, pero los insensatos se burlan de la sabiduría y del buen consejo.
La timo antaŭ la Eternulo estas la komenco de sciado. Saĝon kaj instruon malpiuloj malestimas.
8 Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.
Aŭskultu, mia filo, la instruon de via patro, Kaj ne forĵetu la ordonon de via patrino;
9 Son como una corona de gracia para adornar tu cabeza, y como dijes para tu cuello.
Ĉar ili estas bela krono por via kapo, Kaj ornamo por via kolo.
10 Hijo mío, si alguna persona malvada quisiera tentarte, no cedas.
Mia filo, se pekuloj vin logos, Ne sekvu ilin.
11 Podrán decirte: “Ven con nosotros. Escondámonos y alistémonos para matar a cierta persona. ¡Hagámosle una emboscada y vamos a divertirnos!
Se ili diros: Iru kun ni, Ni embuskos por mortigi, Ni senkaŭze insidos senkulpulojn;
Kiel Ŝeol ni englutos ilin vivajn, Kaj la piulojn kiel irantajn en la tombon; (Sheol h7585)
13 Así podremos tomar sus pertenencias de valor, y llenaremos nuestros hogares con lo que habremos robado!
Ni trovos diversajn grandvaloraĵojn, Ni plenigos niajn domojn per rabaĵo;
14 ¡Ven con nosotros y comprartiremos las ganancias!”
Vi lotos meze inter ni, Unu monujo estos por ni ĉiuj:
15 Hijo mío, no sigas sus caminos. No vayas en la misma dirección con ellos.
Mia filo, ne iru la vojon kune kun ili; Gardu vian piedon de ilia vojstreko,
16 Porque ellos se corren para hacer el mal, y se apresuran en causar violencia y cometer asesinatos.
Ĉar iliaj piedoj kuras al malbono, Kaj rapidas, por verŝi sangon.
17 De nada sirve ponerle una trampa a las aves si ellas la pueden ver.
Ĉar vane estas metata reto Antaŭ la okuloj de ĉiu birdo.
18 Sin embargo, estas personas malvadas se ocultan y están listas para matar a otros, pero ellos mismos son las víctimas. ¡Sus trampas son para ellos mismos!
Kaj ili embuskas sian propran sangon, Ili insidas siajn proprajn animojn.
19 Esto es lo que te ocurrirá, si te enriqueces cometiendo crímenes: ¡Morirás!
Tiaj estas la vojoj de ĉiu, kiu avidas rabakiron; Ĝi forprenas la vivon de sia posedanto.
20 La sabiduría grita por las calles. Ella clama en las plazas.
La saĝo krias sur la strato; Ĝi aŭdigas sian voĉon sur la placoj;
21 Grita en las esquinas llenas, y explica su mensaje en las puertas de la ciudad:
Ĝi vokas en la ĉefaj kunvenejoj, ĉe la pordegaj enirejoj; En la urbo ĝi diras siajn parolojn.
22 “¿Hasta cuándo amarán la insensatez, ustedes insensatos? ¿Hasta cuando, ustedes burladores, disfrutarán de sus burlas? ¿Hasta cuándo los tontos odiarán el conocimiento?
Ĝis kiam, ho malkleruloj, vi amos nescion? Kaj al blasfemantoj plaĉos blasfemado, Kaj senprudentuloj malamos scion?
23 Presten atención a mis advertencias, y yo derramaré sobre ustedes mis pensamientos más profundos. Les explicaré todo lo que sé.
Returnu vin al mia predikado; Jen mi eligos al vi mian spiriton, Mi sciigos al vi miajn vortojn.
24 “Porque yo los he llamado pero ustedes se han negado a escuchar. Les extendí mi mano, pero no les importó.
Ĉar mi vokis, kaj vi rifuzis; Mi etendis mian manon, kaj neniu atentis;
25 Ignoraron mi palabra, y no prestaron atención a mis advertencias.
Kaj vi forĵetis ĉiujn miajn konsilojn, Kaj miajn predikojn vi ne deziris:
26 “Por eso me reiré de ustedes cuando estén en problemas. Me burlaré cuando el pánico se apodere de ustedes.
Tial ankaŭ mi ridos ĉe via malfeliĉo; Mi mokos, kiam timo vin atakos.
27 Cuando el pánico caiga sobre ustedes como una tormenta, y la angustia los golpee como un torbellino. Cuando sobre ustedes venga el dolor y lamento,
Kiam la timo atakos vin kiel uragano, Kaj via malfeliĉo venos kiel ventego, Kiam venos al vi mizero kaj sufero:
28 clamarán a mi pidiendo ayuda, pero yo no responderé. Me buscarán por todas partes, pero no me encontrarán.
Tiam ili min vokos, sed mi ne respondos; Ili min serĉos, sed min ne trovos.
29 ¿Por qué? Porque aborrecieron el conocimiento, y no eligieron respetar al Señor.
Tial ke ili malamis scion, Kaj timon antaŭ la Eternulo ili ne deziris havi,
30 Ellos no están dispuestos a aceptar mi consejo, y aborrecen mis advertencias.
Ili ne deziris miajn konsilojn, Ili malestimis ĉiujn miajn predikojn:
31 “Por lo tanto, tendrán que comer el fruto de sus propias decisiones, y se saciarán de sus propios planes retorcidos.
Ili manĝu la fruktojn de sia agado, Kaj ili satiĝu de siaj pripensoj.
32 Los necios mueren por su propia rebeldía. Los tontos son destruidos por su descuido.
Ĉar la kapricoj de la malsaĝuloj ilin mortigas, Kaj la senzorgeco de la senorduloj ilin pereigas.
33 Pero todos los que me oyen estarán seguros, y vivirán sin preocuparse de problema alguno”.
Sed kiu min aŭskultas, tiu loĝos sendanĝere, Kaj estos trankvila, kaj ne timos malbonon.
