Przysłów 3
1 Synu mój! nie zapominaj zakonu mego, a przykazań moich niech strzeże serce twoje.
My son, don’t forget my teaching; but keep my mitzvot ·instructions· in your heart:
2 Boć długości dni i lat żywota, i pokoju przyczynią.
for length of days, and years of life, and peace, will they add to you.
3 Miłosierdzie i prawda niech cię nie opuszczają; uwiąż je u szyi twojej, napisz je na tablicy serca twojego.
Don’t let cheshed ·loving-kindness· and truth forsake you. Bind them around your neck. Write them on the tablet of your heart.
4 Tedy znajdziesz łaskę i rozum dobry przed oczyma Bożemi i ludzkiemi.
So you will find chen ·grace·, and good understanding in the sight of God and man.
5 Ufaj w Panu ze wszystkiego serca twego, a na rozumie twoim nie spolegaj.
Trust in Adonai with all your heart, and don’t lean on your own understanding.
6 We wszystkich drogach twoich znaj go, a on prostować będzie ścieszki twoje.
In all your ways acknowledge him, and he will make your paths straight.
7 Nie bądź mądrym sam u siebie; ale się bój Pana, a odstąp od złego.
Don’t be wise in your own eyes. Fear Adonai, and depart from evil.
8 To będzie zdrowiem żywotowi twemu, a odwilżeniem kościom twoim.
It will be health to your body, and nourishment to your bones.
9 Czcij Pana z majętności twojej, i z pierwiastek wszystkich dochodów twoich.
Honor Adonai with your substance, with the first fruits of all your increase:
10 A gumna twoje napełnione będą obfitością, i od wina nowego prasy twoje rozpadać się będą.
so your barns will be filled with plenty, and your vats will overflow with new wine.
11 Synu mój! karania Pańskiego nie odrzucaj, i nie uprzykrzaj sobie ćwiczenia jego.
My son, don’t despise Adonai’s discipline, neither be despondent when he corrects you:
12 Bo kogo Pan miłuje, tego karze, a to jako ojciec, który się w synu kocha.
for whom Adonai 'ahav ·affectionately loves·, he reproves; even as a father reproves his son in whom he delights.
13 Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który dostanie roztropności.
Happy is the man who finds wisdom, the man who gets understanding.
14 Bo lepiej nią kupczyć, niżeli kupczyć srebrem: owszem pożyteczniejszy nad złoto dochód jej.
For her good profit is better than getting silver, and her teshuvah ·complete return· is better than fine gold.
15 Droższa jest nad perły, a wszystkie najmilsze rzeczy twoje nie zrównają się z nią.
She is more precious than rubies. None of the things you can desire are to be compared to her.
16 Przedłużenie dni w prawicy jej, a w lewicy jej bogactwa i zacność.
Length of days is in her right hand. In her left hand are riches and kavod ·weighty glory·.
17 Drogi jej rozkoszne, i wszystkie ścieszki jej spokojne.
Her ways are ways of pleasantness. All her paths are peace.
18 Drzewem żywota jest tym, którzyby się jej chwycili; a którzy się jej trzymają, są błogosławionymi.
She is a tree of life to those who lay hold of her. Happy is everyone who retains her.
19 Pan mądrością ugruntował ziemię, a roztropnością umocnił niebiosa.
By wisdom Adonai founded the earth. By understanding, he established the heavens.
20 Umiejętnością jego rozstąpiły się przepaści, a obłoki rosą kropią.
By his knowledge, the depths were broken up, and the skies drop down the dew.
21 Synu mój! niech to nie odstępuje od oczów twych: strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
My son, let them not depart from your eyes. Keep sound wisdom and discretion:
22 I będą żywotem duszy twojej, a ozdobą szyi twojej.
so they will be life to your soul, and chen ·grace· for your neck.
23 Tedy będziesz chodził bezpiecznie droga twoją, a noga twoja nie potknie się.
Then you shall walk in your way securely. Your foot won’t stumble.
24 Jeźli się układziesz, nie będziesz się lękał; a gdy się uspokoisz, wdzięczny będzie sen twój.
When you lie down, you will not be afraid. Yes, you will lie down, and your sleep will be sweet.
25 Nie ulękniesz się strachu nagłego, ani spustoszenia bezbożników, gdy przyjdzie.
Don’t be afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it comes:
26 Albowiem Pan będzie ufaniem twojem, a nogi twojej będzie strzegł od samołówki.
for Adonai will be your confidence, and will keep your foot from being taken.
27 Nie zbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy cię na to stanie, abyś dobrze czynił.
Don’t withhold good from those to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.
28 Nie mów bliźniemu twemu: Idź, a wróć się, a jutroć dam; gdyż to masz u siebie.
Don’t say to your neighbor, “Go, and come again; tomorrow I will give it to you,” when you have it by you.
29 Nie knuj złego przeciwko bliźniemu twemu, gdyż on z tobą dowiernie mieszka.
Don’t devise evil against your neighbor, since he dwells securely by you.
30 Nie wadź się z człowiekiem bez przyczyny, jeźliżeć nic złego nie wyrządził.
Don’t strive with a man without cause, if he has done you no harm.
31 Nie zajrzyj mężowi gwałt czyniącemu, a nie obieraj żadnej drogi jego.
Don’t envy the man of violence. Choose none of his ways.
32 Albowiem przewrotny jest obrzydliwością przed Panem; ale z szczerymi tajemnica jego;
For the perverse is an abomination to Adonai, but his friendship is with the upright.
33 Przeklęstwo Pańskie jest w domu niezbożnika; ale przybytkowi sprawiedliwych błogosławi,
Adonai’s curse is in the house of the wicked, but he blesses the habitation of the upright.
34 Ponieważ on szydzi z pośmiewców, ale pokornym łaskę daje.
Surely he opposes the mockers, but he gives chen ·grace· to the humble.
35 Mądrzy dziedzicznie sławę osiędą, ale głupi odniosą zelżywość.
The wise will inherit kavod ·weighty glory·, but shame will be the promotion of fools.
