Przysłów 20
1 Wino czyni pośmiewcę, a napój mocny zwajcę; przetoż każdy, co się w nim kocha, nie bywa mądrym.
Wine is a mocker and beer is a brawler. Whoever is led astray by them is not wise.
2 Strach królewski jest jako, ryk lwięcia; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko duszy swojej.
The terror of a king is like the roaring of a lion. He who provokes him to anger forfeits his own life.
3 Uczciwa rzecz każdemu, poprzestać zwady; ale głupim jest, co się w nią wdaje.
It is an honour for a man to keep aloof from strife, but every fool will be quarrelling.
4 Dla zimna leniwy nie orze; przetoż żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.
The sluggard will not plough by reason of the winter; therefore he shall beg in harvest, and have nothing.
5 Rada w sercu męża jest jako woda głęboka: jednak mąż rozumny naczerpnie jej.
Counsel in the heart of man is like deep water, but a man of understanding will draw it out.
6 Większa część ludzi przechwala się uczynnością swoją; ale w samej rzeczy, któż takiego znajdzie?
Many men claim to be men of unfailing love, but who can find a faithful man?
7 Sprawiedliwy chodzi w uprzejmości swojej; błogosławieni synowie jego po nim.
A righteous man walks in integrity. Blessed are his children after him.
8 Król siedząc na stolicy sądowej rozgania oczyma swemi wszystko złe.
A king who sits on the throne of judgement scatters away all evil with his eyes.
9 Któż rzecze: Oczyściłem serce moje? czystym jest od grzechu mego?
Who can say, “I have made my heart pure. I am clean and without sin”?
10 Dwojaki gwicht i dwojaka miara, to oboje obrzydliwością jest Panu.
Differing weights and differing measures, both of them alike are an abomination to the LORD.
11 Po zabawach swych poznane bywa i dziecię, jeźli czysty i prawy uczynek jego.
Even a child makes himself known by his doings, whether his work is pure, and whether it is right.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, Pan to oboje uczynił.
The hearing ear, and the seeing eye, the LORD has made even both of them.
13 Nie kochaj się w spaniu, byś snać nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.
Don’t love sleep, lest you come to poverty. Open your eyes, and you shall be satisfied with bread.
14 Złe to, złe to, mówi ten, co kupuje, a odszedłszy, ali się chlubi.
“It’s no good, it’s no good,” says the buyer; but when he is gone his way, then he boasts.
15 Wargi umiejętne są jako złoto i obfitość pereł, i kosztowne klejnoty.
There is gold and abundance of rubies, but the lips of knowledge are a rare jewel.
16 Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.
Take the garment of one who puts up collateral for a stranger; and hold him in pledge for a wayward woman.
17 Smaczny jest drugiemu chleb kłamstwa; ale potem piaskiem napełnione będą usta jego.
Fraudulent food is sweet to a man, but afterwards his mouth is filled with gravel.
18 Myśli radami utwierdzaj, a wojnę prowadź opatrznie.
Plans are established by advice; by wise guidance you wage war!
19 Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.
He who goes about as a tale-bearer reveals secrets; therefore don’t keep company with him who opens wide his lips.
20 Kto złorzeczy ojcu swemu albo matce swojej, zgaśnie pochodnia jego w gęstych ciemnościach.
Whoever curses his father or his mother, his lamp shall be put out in blackness of darkness.
21 Dziedzictwu prędko z początku nabytemu naostatek błogosławić nie będą.
An inheritance quickly gained at the beginning won’t be blessed in the end.
22 Nie mów: Oddam złem. Oczekuj na Pana, a wybawi cię.
Don’t say, “I will pay back evil.” Wait for the LORD, and he will save you.
23 Obrzydliwością Panu dwojaki gwicht, a szale fałszywe nie podobają mu się.
The LORD detests differing weights, and dishonest scales are not pleasing.
24 Od Pana bywają sprawowane drogi męża; ale człowiek jakoż zrozumie drogę jego?
A man’s steps are from the LORD; how then can man understand his way?
25 Pożreć rzecz poświęconą, jest człowiekowi sidłem; a poślubiwszy co, tego zaś szukać, jakoby tego ujść.
It is a snare to a man to make a rash dedication, then later to consider his vows.
26 Król mądry rozprasza niezbożnych, i przywodzi na nich pomstę.
A wise king winnows out the wicked, and drives the threshing wheel over them.
27 Dusza ludzka jest pochodnią Pańską, która doświadcza wszystkich skrytości wnętrznych.
The spirit of man is the LORD’s lamp, searching all his innermost parts.
28 Miłosierdzie i prawda króla strzegą, a stolica jego miłosierdziem wsparta bywa.
Love and faithfulness keep the king safe. His throne is sustained by love.
29 Ozdoba młodzieńców jest siła ich, a sędziwość poczciwością starców.
The glory of young men is their strength. The splendour of old men is their grey hair.
30 Złemu są lekarstwem siności ran, i razy przenikające do wnętrzności żywota jego.
Wounding blows cleanse away evil, and beatings purge the innermost parts.
