Przysłów 17
1 Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
Better a bit of dry bread in peace, than a house full of feasting and violent behaviour.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
A servant who does wisely will have rule over a son causing shame, and will have his part in the heritage among brothers.
3 Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
The heating-pot is for silver and the oven-fire for gold, but the Lord is the tester of hearts.
4 Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
A wrongdoer gives attention to evil lips, and a man of deceit gives ear to a damaging tongue.
5 Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
Whoever makes sport of the poor puts shame on his Maker; and he who is glad because of trouble will not go free from punishment.
6 Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
Children's children are the crown of old men, and the glory of children is their fathers.
7 Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
Fair words are not to be looked for from a foolish man, much less are false lips in a ruler.
8 Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
An offering of money is like a stone of great price in the eyes of him who has it: wherever he goes, he does well.
9 Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
He who keeps a sin covered is looking for love; but he who keeps on talking of a thing makes division between friends.
10 Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
A word of protest goes deeper into one who has sense than a hundred blows into a foolish man.
11 Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
An uncontrolled man is only looking for trouble, so a cruel servant will be sent against him.
12 Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
It is better to come face to face with a bear whose young ones have been taken away than with a foolish man acting foolishly.
13 Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
If anyone gives back evil for good, evil will never go away from his house.
14 Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
The start of fighting is like the letting out of water: so give up before it comes to blows.
15 Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
He who gives a decision for the evil-doer and he who gives a decision against the upright, are equally disgusting to the Lord.
16 Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
How will money in the hand of the foolish get him wisdom, seeing that he has no sense?
17 Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
A friend is loving at all times, and becomes a brother in times of trouble.
18 Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
A man without sense gives his hand in an agreement, and makes himself responsible before his neighbour.
19 Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
The lover of fighting is a lover of sin: he who makes high his doorway is looking for destruction.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
Nothing good comes to him whose heart is fixed on evil purposes: and he who has an evil tongue will come to trouble.
21 Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
He who has an unwise son gets sorrow for himself, and the father of a foolish son has no joy.
22 Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
A glad heart makes a healthy body, but a crushed spirit makes the bones dry.
23 Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
A sinner takes an offering out of his robe, to get a decision for himself in a cause.
24 Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
Wisdom is before the face of him who has sense; but the eyes of the foolish are on the ends of the earth.
25 Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
A foolish son is a grief to his father, and bitter pain to her who gave him birth.
26 Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
To give punishment to the upright is not good, or to give blows to the noble for their righteousness.
27 Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
He who has knowledge says little: and he who has a calm spirit is a man of good sense.
28 Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
Even the foolish man, when he keeps quiet, is taken to be wise: when his lips are shut he is credited with good sense.
