امثال 27

۱ 1 درباره فردا فخر منما، زیرا نمی دانی که روز چه خواهد زایید.

Don't boast about what you're going to do tomorrow, because you don't know what the day may bring.

۲ 2 دیگری تو را بستاید و نه دهان خودت، غریبی و نه لبهای تو.

Let others praise you, not you yourself; someone else, not you personally.

۳ 3 سنگ سنگین است و ریگ ثقیل، اما خشم احمق از هر دوی آنها سنگینتر است.

Stone may be heavy, and sand may weigh a lot, but the annoyance caused by stupid people is the biggest burden of all.

۴ 4 غضب ستم کیش است و خشم سیل، اماکیست که در برابر حسد تواند ایستاد.

Fury may be fierce and cruel, anger may be a destructive flood, but who can withstand jealousy?

۵ 5 تنبیه آشکار از محبت پنهان بهتر است.

Open criticism is better than hidden love.

۶ 6 جراحات دوست وفادار است، اما بوسه های دشمن افراط است.

A friend's honest comments may hurt you, but an enemy's kisses are over the top.

۷ 7 شکم سیر از‌شان عسل کراهت دارد، امابرای شکم گرسنه هر تلخی شیرین است.

If you're full up, you can't face honey; but if you're starving, even bitter food tastes sweet.

۸ 8 کسی‌که از مکان خود آواره بشود، مثل گنجشکی است که از آشیانه‌اش آواره گردد.

Having to leave home is like a bird having to leave its nest.

۹ 9 روغن و عطر دل را شاد می‌کند، همچنان حلاوت دوست از مشورت دل.

Perfume and scented oils make you feel happy, but good advice from a friend is even better.

۱۰ 10 دوست خود و دوست پدرت را ترک منما، و در روز مصیبت خود به خانه برادرت داخل مشو، زیرا که همسایه نزدیک از برادر دور بهتراست.

Don't give up on your friends or your family's friends. Don't go to a relative's house when you've got trouble. A friend nearby is more useful than a relative far away.

۱۱ 11 ‌ای پسر من حکمت بیاموز و دل مرا شادکن، تا ملامت کنندگان خود را مجاب سازم.

My son, make me happy by being wise, so I can respond to anyone who criticizes me.

۱۲ 12 مرد زیرک، بلا را می‌بیند و خویشتن رامخفی می‌سازد، اما جاهلان می‌گذرند و درعقوبت گرفتار می‌شوند.

If you're sensible you see danger coming and get out of the way; but stupid people just keep going and suffer the consequences.

۱۳ 13 جامه آن کس را بگیر که به جهت غریب ضامن است، و او را به رهن بگیر که ضامن بیگانگان است.

If someone guarantees a stranger's debt with their cloak, be sure to take it! Make sure you have whatever is pledged to an immoral woman!

۱۴ 14 کسی‌که صبح زود برخاسته، دوست خودرا به آواز بلند برکت دهد، از برایش لعنت محسوب می‌شود.

If when you get up every morning you shout a loud hello to your neighbors, they will see that as a curse!

۱۵ 15 چکیدن دائمی آب در روز باران، و زن ستیزه‌جو مشابه‌اند.

An argumentative wife is as irritating as constant dripping on a rainy day.

۱۶ 16 هرکه او را باز‌دارد مثل کسی است که باد رانگاه دارد، یا روغن را که در دست راست خودگرفته باشد.

Trying to stop her is like trying to make the wind stop or trying to hold olive oil in your hand.

۱۷ 17 آهن، آهن را تیز می‌کند، همچنین مرد روی دوست خود را تیز می‌سازد.

An iron blade is sharpened with an iron tool, and one person's mind is sharpened by another's.

۱۸ 18 هر‌که درخت انجیر را نگاه دارد میوه‌اش راخواهد خورد، و هر‌که آقای خود را ملازمت نماید محترم خواهد شد،

Those who care for a fig tree eat its fruit, and those who care for their master are rewarded.

۱۹ 19 چنانکه در آب صورت به صورت است، همچنان دل انسان به انسان.

Just as water reflects your face, your mind reflects who you really are.

۲۰ 20 هاویه و ابدون سیر نمی شوند، همچنان چشمان انسان سیر نخواهند شد. (Sheol h7585)

In the same way that the grave and destruction are never satisfied, human desire is never satisfied. (Sheol h7585)

۲۱ 21 بوته برای نقره و کوره به جهت طلاست، همچنان انسان از دهان ستایش کنندگان خود(آزموده می‌شود).

Just as a crucible tests silver, and a furnace tests gold, people are tested by the praise they receive.

۲۲ 22 احمق را میان بلغور در هاون با دسته بکوب، و حماقتش از آن بیرون نخواهد رفت.

Even if you ground stupid people in a mortar, crushing them like grain with the pestle, you can't get rid of stupidity from them.

۲۳ 23 به حالت گله خود نیکو توجه نما، و دل خود را به رمه خود مشغول ساز،

You should know the condition of your flocks really well and take good care of your herds,

۲۴ 24 زیرا که دولت دائمی نیست، و تاج هم نسلابعد نسل (پایدار) نی.

for wealth doesn't last forever—is a crown passed down through all generations?

۲۵ 25 علف را می‌برند و گیاه سبز می‌روید، وعلوفه کوهها جمع می‌شود،

Once the hay is cut, and the new growth begins, and fodder from the mountains is gathered,

۲۶ 26 بره‌ها برای لباس تو، و بزها به جهت اجاره زمین به‌کار می‌آیند،

and the lambs have provided you wool to make clothing, and the sale of goats have paid for a field,

۲۷ 27 و شیر بزها برای خوراک تو و خوراک خاندانت، و معیشت کنیزانت کفایت خواهد کرد.

there'll be enough milk from your goats to feed you, your family, and your servant girls.