Mattheum 5
1 videns autem turbas ascendit in montem et cum sedisset accesserunt ad eum discipuli eius
Då Jesus såg folkehopen, gjekk han upp i fjellet; der sette han seg ned, og læresveinarne hans kom burt til honom.
2 et aperiens os suum docebat eos dicens
Då tok han til ords og lærde deim og sagde:
3 beati pauperes spiritu quoniam ipsorum est regnum caelorum
«Sæle dei som er fatige i åndi! Himmelriket er deira!
4 beati mites quoniam ipsi possidebunt terram
Sæle dei som syrgjer! Dei skal verta trøysta.
5 beati qui lugent quoniam ipsi consolabuntur
Sæle dei tolsame! Dei skal erva jordi.
6 beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam quoniam ipsi saturabuntur
Sæle dei som hungrar og tyrster etter rettferd! Dei skal verta metta.
7 beati misericordes quia ipsi misericordiam consequentur
Sæle dei miskunnsame! Dei skal få miskunn.
8 beati mundo corde quoniam ipsi Deum videbunt
Sæle dei som er reine i hjarta! Dei skal sjå Gud.
9 beati pacifici quoniam filii Dei vocabuntur
Sæle dei fredkjære! Dei skal kallast Guds born.
10 beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam quoniam ipsorum est regnum caelorum
Sæle dei som vert forfylgde for rettferdi si! Himmelriket er deira.
11 beati estis cum maledixerint vobis et persecuti vos fuerint et dixerint omne malum adversum vos mentientes propter me
Sæle er de når dei spottar dykk og forfylgjer dykk og talar berre vondt um dykk for mi skuld, og lyg det.
12 gaudete et exultate quoniam merces vestra copiosa est in caelis sic enim persecuti sunt prophetas qui fuerunt ante vos
Ver glade og fegne! Stor er løni dykkar i himmelen. For soleis forfylgde dei dei profetarne som var til fyre dykk.
13 vos estis sal terrae quod si sal evanuerit in quo sallietur ad nihilum valet ultra nisi ut mittatur foras et conculcetur ab hominibus
De er saltet på jordi! Vert saltet dove, kva skal so det saltast med? Det duger då ikkje til anna enn til å kastast ut og trakkast på.
14 vos estis lux mundi non potest civitas abscondi supra montem posita
De er ljoset i verdi. Den byen som ligg på eit fjell, kann ikkje dyljast.
15 neque accendunt lucernam et ponunt eam sub modio sed super candelabrum ut luceat omnibus qui in domo sunt
Ingen kveikjer eit ljos og set det under skjeppa, men i staken; då lyser det for alle som er i huset.
16 sic luceat lux vestra coram hominibus ut videant vestra bona opera et glorificent Patrem vestrum qui in caelis est
Soleis skal de lata ljoset dykkar lysa for folk, so dei kann sjå dei gode gjerningarne dykkar og prisa Far dykkar i himmelen!
17 nolite putare quoniam veni solvere legem aut prophetas non veni solvere sed adimplere
De må ikkje tru eg er komen for å avlysa lovi eller profetarne. Eg er ikkje komen for å avlysa, men for å fullføra.
18 amen quippe dico vobis donec transeat caelum et terra iota unum aut unus apex non praeteribit a lege donec omnia fiant
For det segjer eg dykk for sant: Fyrr himmelen og jordi forgjengst, skal ikkje den minste bokstav, ikkje ein einaste prikk i lovi forgangast, fyrr alt saman er fullgjort.
19 qui ergo solverit unum de mandatis istis minimis et docuerit sic homines minimus vocabitur in regno caelorum qui autem fecerit et docuerit hic magnus vocabitur in regno caelorum
Um då nokon bryt eit einaste av desse minste bodi, og lærer folk soleis, so skal han kallast den minste i himmelriket; men den som held deim og lærer deim ifrå seg, han skal kallast stor i himmelriket.
20 dico enim vobis quia nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et Pharisaeorum non intrabitis in regnum caelorum
For det segjer eg dykk, at er ikkje dykkar rettferd mykje større enn rettferdi åt dei skriftlærde og farisæarane, so kjem de aldri inn i himmelriket.
21 audistis quia dictum est antiquis non occides qui autem occiderit reus erit iudicio
De hev høyrt det er sagt til dei gamle: «Du skal ikkje drepa! Den som drep, skal koma for retten.»
22 ego autem dico vobis quia omnis qui irascitur fratri suo reus erit iudicio qui autem dixerit fratri suo racha reus erit concilio qui autem dixerit fatue reus erit gehennae ignis (Geenna g1067)
Men eg segjer dykk at den som er vond på bror sin forutan grunn, han skal koma for retten; og den som segjer til bror sin: «Din stakar!» han skal koma for rådet; og den som segjer: «Din dåre!» han skal koma i helviteselden. (Geenna g1067)
23 si ergo offeres munus tuum ad altare et ibi recordatus fueris quia frater tuus habet aliquid adversum te
Når du då gjeng fram til altaret med offeret ditt, og du der kjem i hug at bror din hev noko imot deg,
24 relinque ibi munus tuum ante altare et vade prius reconciliare fratri tuo et tunc veniens offers munus tuum
so lat offeret ditt liggja der framfor altaret - gakk fyrst burt og gjer det godt at med bror din, og kom so og ber fram offeret ditt!
25 esto consentiens adversario tuo cito dum es in via cum eo ne forte tradat te adversarius iudici et iudex tradat te ministro et in carcerem mittaris
Ver snar til å laga deg etter motparten din den stundi du er med honom på vegen! Elles stemner han deg for domaren, og domaren sender deg yver til futen, og du vert kasta i fengsel;
26 amen dico tibi non exies inde donec reddas novissimum quadrantem
det segjer eg deg for visst: Du slepp ikkje ut att fyrr du hev greidt siste kvitten.
27 audistis quia dictum est antiquis non moechaberis
De hev høyrt det er sagt: «Du skal ikkje gjera hor!»
28 ego autem dico vobis quoniam omnis qui viderit mulierem ad concupiscendum eam iam moechatus est eam in corde suo
Men eg segjer dykk at den som ser på ei kvinna og lyster etter henne, han hev alt gjort hor med henne i hjarta sitt.
29 quod si oculus tuus dexter scandalizat te erue eum et proice abs te expedit enim tibi ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus tuum mittatur in gehennam (Geenna g1067)
Um det høgre auga ditt freistar deg, so riv det ut og kasta det frå deg! Du er betre faren du misser ein av lemerne dine, enn at heile likamen vert kasta i helvite. (Geenna g1067)
30 et si dextera manus tua scandalizat te abscide eam et proice abs te expedit tibi ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus tuum eat in gehennam (Geenna g1067)
Og um den høgre handi freistar deg, so hogg henne av og kasta henne frå deg! Du er betre faren du misser ein lem enn at heile likamen din kjem i helvite. (Geenna g1067)
31 dictum est autem quicumque dimiserit uxorem suam det illi libellum repudii
Det er sagt: «Den som skil seg frå kona si, skal gjeve henne skilsmålsbrev.»
32 ego autem dico vobis quia omnis qui dimiserit uxorem suam excepta fornicationis causa facit eam moechari et qui dimissam duxerit adulterat
Men eg segjer dykk at den som skil seg frå kona si for anna enn utruskap, han valdar at ho gjer hor, og den som gifter seg med ei fråskild kona, han gjer hor.
33 iterum audistis quia dictum est antiquis non peierabis reddes autem Domino iuramenta tua
Sameleis hev de høyrt det er sagt til dei gamle: «Du skal ikkje gjera rang eid, men svara Herren for eidarne dine!»
34 ego autem dico vobis non iurare omnino neque per caelum quia thronus Dei est
Men eg segjer dykk at de aldri skal sverja, korkje ved himmelen, for det er Guds høgsæte,
35 neque per terram quia scabillum est pedum eius neque per Hierosolymam quia civitas est magni Regis
eller ved jordi, for det er fotbenken hans, eller ved Jerusalem, for det er staden åt den store kongen.
36 neque per caput tuum iuraveris quia non potes unum capillum album facere aut nigrum
Ikkje skal du heller sverja ved hovudet ditt; for du kann ikkje gjera eit hår kvitt eller svart.
37 sit autem sermo vester est est non non quod autem his abundantius est a malo est
Når de talar, so lat det vera «Ja, ja!» og «Nei, nei!» Alt som gjeng yver det, kjem av det vonde.
38 audistis quia dictum est oculum pro oculo et dentem pro dente
De hev høyrt det er sagt: «Auga for auga og tonn for tonn!»
39 ego autem dico vobis non resistere malo sed si quis te percusserit in dextera maxilla tua praebe illi et alteram
Men eg segjer dykk at de ikkje skal setja dykk imot den som gjer vondt. Um ein slær deg på den høgre kinni, so snu den vinstre og til honom.
40 et ei qui vult tecum iudicio contendere et tunicam tuam tollere remitte ei et pallium
Og vil nokon trætta til seg trøya di, so lat honom få kjolen med.
41 et quicumque te angariaverit mille passus vade cum illo alia duo
Og trugar nokon deg til å fylgja honom ei mil, so fylg du honom tvo mil.
42 qui petit a te da ei et volenti mutuari a te ne avertaris
Gjev den som bed deg, og snu deg ikkje frå den som vil låna av deg!
43 audistis quia dictum est diliges proximum tuum et odio habebis inimicum tuum
De hev høyrt det er sagt: «Du skal elska næsten din og hata fienden din!»
44 ego autem dico vobis diligite inimicos vestros benefacite his qui oderunt vos et orate pro persequentibus et calumniantibus vos
Men eg segjer dykk: Elska fiendarne dykkar, velsigna deim som bannar dykk, gjer vel mot deim som hatar dykk, og bed for deim som forfylgjer dykk!
45 ut sitis filii Patris vestri qui in caelis est qui solem suum oriri facit super bonos et malos et pluit super iustos et iniustos
då er de rette borni åt far dykkar i himmelen; for han let soli si skina yver vonde og gode, og let det regna yver rettferdige og urettferdige.
46 si enim diligatis eos qui vos diligunt quam mercedem habebitis nonne et publicani hoc faciunt
For um de elskar deim som elskar dykk, kva løn kann de venta for det? Gjer ikkje tollmennerne like eins?
47 et si salutaveritis fratres vestros tantum quid amplius facitis nonne et ethnici hoc faciunt
Og um de helsar «Guds fred» berre til brørne dykkar, kva stort gjer de då? Gjer ikkje heidningarne det same?
48 estote ergo vos perfecti sicut et Pater vester caelestis perfectus est
Ver då de fullkomne, som far dykkar i himmelen er!
