Proverbiorum 3

1 Fili mi, ne obliviscaris legis meæ, et præcepta mea cor tuum custodiat.

Mwanangu, usizisahau amri zangu na uyatunze mafundisho yangu katika moyo wako,

2 Longitudinem enim dierum, et annos vitæ, et pacem apponent tibi.

maana ziatakuongezea siku zako na miaka ya maisha yako na amani.

3 Misericordia, et veritas te non deserant, circumda eas gutturi tuo, et describe in tabulis cordis tui:

Usiache utiifu wa agano na uaminifu viondoke kwako, vifunge katika shingo yako, viandike katika vibao vya moyo wako.

4 et invenies gratiam, et disciplinam bonam coram Deo et hominibus.

Ndipo utapata kibali na heshima mbele Mungu na wanadamu.

5 Habe fiduciam in Domino ex toto corde tuo, et ne innitaris prudentiæ tuæ.

Mtegemee Yehova kwa moyo wako wote na wala usitegemee ufahamu wako mwenyewe,

6 In omnibus viis tuis cogita illum, et ipse diriget gressus tuos.

katika njia zako zote mkiri Yeye na yeye atayanyosha mapito yako.

7 Ne sis sapiens apud temetipsum: time Deum, et recede a malo:

Usiwe mwenye busara machoni pako mwenyewe; mche Yehova na jiepushe na uovu.

8 sanitas quippe erit umbilico tuo, et irrigatio ossium tuorum.

Itakuponya mwili wako na kukuburudisha mwili wako.

9 Honora Dominum de tua substantia, et de primitiis omnium frugum tuarum da ei:

Mheshimu Yehova kwa utajiri wako na kwa malimbuko ya mazao kwa kila unachozalisha,

10 et implebuntur horrea tua saturitate, et vino torcularia tua redundabunt.

na ndipo ghala zako zitajaa na mapipa makubwa yatafurika kwa divai mpya.

11 Disciplinam Domini, fili mi, ne abiicias: nec deficias cum ab eo corriperis:

Mwanangu, usidharau kuadibishwa na Yohova na wala usichukie karipio lake,

12 quem enim diligit Dominus, corripit: et quasi pater in filio complacet sibi.

maana Yehova huwaadibisha wale wapendao, kama baba anavyoshughulika kwa mtoto wake ampendezaye.

13 Beatus homo, qui invenit sapientiam, et qui affluit prudentia:

Yeye apataye hekima anafuraha, naye hupata ufahamu.

14 melior est acquisitio eius negotiatione argenti, et auri primi et purissimi fructus eius:

Kwani katika hekima unapata manufaa kuliko ukibadilisha kwa fedha na faida yake inafaa zaidi kuliko dhahabu.

15 pretiosior est cunctis opibus: et omnia, quæ desiderantur, huic non valent comparari.

Hekima inathamani zaidi kuliko kito, na hakuna unachokitamani kinaweza kulinganishwa na hekima.

16 Longitudo dierum in dextera eius, et in sinistra illius divitiæ, et gloria.

Yeye anasiku nyingi katika mkono wake wa kuume; na mkono wake wa kushoto ni utajiri na heshima.

17 Viæ eius viæ pulchræ, et omnes semitæ illius pacificæ.

Njia zake ni njia za ukarimu na mapito yake ni amani.

18 Lignum vitæ est his, qui apprehenderint eam: et qui tenuerit eam, beatus.

Yeye ni mti wa uzima kwa wale wanaomshikilia, wale wanaomshikilia wanafuraha.

19 Dominus sapientia fundavit terram, stabilivit cælos prudentia.

Kwa hekima Yehova aliweka msingi wa dunia, kwa ufahamu aliziimarisha mbingu.

20 Sapientia illius eruperunt abyssi, et nubes rore concrescunt.

Kwa maarifa yake vina vilipasuka na mawingu kudondosha umande wake.

21 Fili mi, ne effluant hæc ab oculis tuis: Custodi legem atque consilium:

Mwanangu, zingatia hukumu ya kweli na ufahamu, na wala usiache kuvitazama.

22 et erit vita animæ tuæ, et gratia faucibus tuis.

Vitakuwa uzima wa nafsi yako na urembo wa hisani wa kuvaa shingoni mwako.

23 Tunc ambulabis fiducialiter in via tua, et pes tuus non impinget:

Ndipo utatembea katika njia yako kwa usalama na mguu wako hautajikwaa;

24 si dormieris, non timebis: quiesces, et suavis erit somnus tuus.

ulalapo hutaogopa; utakapolala, usingizi wako utakuwa mtamu.

25 Ne paveas repentino terrore, et irruentes tibi potentias impiorum.

Usitishwe na hofu ya ghafula au uharibifu uliosababishwa na waovu unapotokea,

26 Dominus enim erit in latere tuo, et custodiet pedem tuum ne capiaris.

kwa maana Yehova utakuwa upande wako na ataulinda mguu wako usinaswe kwenye mtego.

27 Noli prohibere benefacere eum, qui potest: si vales, et ipse benefac:

Usizuie mema kwa wale wanaoyastahili, wakati utendaji upo ndani ya mamlaka yako.

28 Ne dicas amico tuo: Vade, et revertere: cras dabo tibi: cum statim possis dare.

Jirani yako usimwambie, “Nenda, na uje tena, na kesho nitakupa,” wakati pesa unazo.

29 Ne moliaris amico tuo malum, cum ille in te habeat fiduciam.

Usiweke mpango wa kumdhuru jirani yako- anayeishi jirani nawe na yeye anakuamini.

30 Ne contendas adversus hominem frustra, cum ipse tibi nihil mali fecerit.

Usishindane na mtu pasipo sababu, ikiwa hajafanya chochote kukudhuru.

31 Ne æmuleris hominem iniustum, nec imiteris vias eius:

Usimhusudu mtu jeuri au kuchagua njia zake zozote.

32 quia abominatio Domini est omnis illusor, et cum simplicibus sermocinatio eius.

Maana mtu mjanja ni chukizo kwa Yehova, bali humleta mtu mwaminifu kwenye tumaini lake.

33 Egestas a Domino in domo impii: habitacula autem iustorum benedicentur.

Laana ya Yehova ipo katika nyumba ya watu waovu, bali huibariki maskani ya watu wenye haki.

34 Ipse deludet illusores, et mansuetis dabit gratiam.

Yeye huwadhihaki wenye dhihaka, bali huwapa hisani watu wanyenyekevu.

35 Gloriam sapientes possidebunt: stultorum exaltatio, ignominia.

Watu wenye busara huirithi heshima, bali wapumbavu huinuliwa kwa fedheha yao wenyewe.