Proverbiorum 25

1 Hæ quoque parabolæ Salomonis, quas transtulerunt viri Ezechiæ regis Juda.

Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.

2 [Gloria Dei est celare verbum, et gloria regum investigare sermonem.

Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.

3 Cælum sursum, et terra deorsum, et cor regum inscrutabile.

Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.

4 Aufer rubiginem de argento, et egredietur vas purissimum.

Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.

5 Aufer impietatem de vultu regis, et firmabitur justitia thronus ejus.

Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.

6 Ne gloriosus appareas coram rege, et in loco magnorum ne steteris.

Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;

7 Melius est enim ut dicatur tibi: Ascende huc, quam ut humilieris coram principe.]

Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.

8 [Quæ viderunt oculi tui ne proferas in jurgio cito, ne postea emendare non possis, cum dehonestaveris amicum tuum.

Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.

9 Causam tuam tracta cum amico tuo, et secretum extraneo ne reveles:

Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;

10 ne forte insultet tibi cum audierit, et exprobrare non cesset. Gratia et amicitia liberant: quas tibi serva, ne exprobrabilis fias.

By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.

11 Mala aurea in lectis argenteis, qui loquitur verbum in tempore suo.

Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.

12 Inauris aurea, et margaritum fulgens, qui arguit sapientem et aurem obedientem.

Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.

13 Sicut frigus nivis in die messis, ita legatus fidelis ei qui misit eum: animam ipsius requiescere facit.

Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.

14 Nubes, et ventus, et pluviæ non sequentes, vir gloriosus et promissa non complens.

Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.

15 Patientia lenietur princeps, et lingua mollis confringet duritiam.]

Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.

16 [Mel invenisti: comede quod sufficit tibi, ne forte satiatus evomas illud.

Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.

17 Subtrahe pedem tuum de domo proximi tui, nequando satiatus oderit te.

Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.

18 Jaculum, et gladius, et sagitta acuta, homo qui loquitur contra proximum suum falsum testimonium.

Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.

19 Dens putridus, et pes lassus, qui sperat super infideli in die angustiæ,

Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.

20 et amittit pallium in die frigoris. Acetum in nitro, qui cantat carmina cordi pessimo. Sicut tinea vestimento, et vermis ligno, ita tristitia viri nocet cordi.

Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.

21 Si esurierit inimicus tuus, ciba illum; si sitierit, da ei aquam bibere:

Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;

22 prunas enim congregabis super caput ejus, et Dominus reddet tibi.

Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.

23 Ventus aquilo dissipat pluvias, et facies tristis linguam detrahentem.

Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.

24 Melius est sedere in angulo domatis quam cum muliere litigiosa et in domo communi.

Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.

25 Aqua frigida animæ sitienti, et nuntius bonus de terra longinqua.

Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.

26 Fons turbatus pede et vena corrupta, justus cadens coram impio.

Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.

27 Sicut qui mel multum comedit non est ei bonum, sic qui scrutator est majestatis opprimetur a gloria.

Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.

28 Sicut urbs patens et absque murorum ambitu, ita vir qui non potest in loquendo cohibere spiritum suum.]

Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.