Oihana 19
1 I KA wa a Apolo i noho ai ma Korineto, kaahele o Paulo i na aina mauka, a hele aku la i Epeso; a loaa ia ia kekahi mau haumana,
亚波罗在哥林多期间，保罗从内陆抵达以弗所，在那里找到了若干信徒。
2 I mai la ia lakou, Ua loaa anei ia oukou ka Uhane Hemolele i ko oukou manaoio ana? I aku la lakou ia ia, Aole makou i lohe no ka Uhane Hemolele.
他问他们说：“当你们信了上帝的时候，是否领取了圣灵？”他们说：“没有，我们甚至都没听说过圣灵这件事情。”
3 I mai la kela ia lakou, I ke aha la oukou i bapetizoia'i? I aku la hoi lakou ia ia, I ka bapetizo a Ioane.
保罗问：“那么你们接受的是何种施洗？” 他们说：“是约翰的施洗。”
4 I mai la o Paulo, Bapetizo mai la o Ioane i ka bapetizo ana o ka mihi, i ka i ana mai i kanaka, e manaoio aku lakou i ka mea e hiki mai ana mahope ona, o ka Mesia no ia, o Iesu no.
保罗说：“约翰提供的是悔改施洗，他告诉众人应该相信在他之后到来的那个人，也就是他们应该相信耶稣。”
5 A lohe lakou, bapetizoia iho la lakou ma ka inoa o ka Haku, o Iesu.
众人听罢，便以主耶稣之名进行受洗。
6 A kau aku la o Paulo i na lima maluna iho o lakou, hiki mai la ka Uhane Hemolele maluna o lakou; a olelo ae la lakou ma ka olelo e, a wanana mai la.
保罗为他们按手，圣灵就便降临在他们身上，他们开始用不同的语言说话，还可以进行预言。
7 A oia mau kanaka a pau, he umikumamalua lakou.
这些人总计大约十二人。
8 Hele mai la ia iloko o ka halehalawai, olelo wiwo ole mai la, ekolu malama ana i hooakaka ai, a i hoohuli mai ma na mea o ke aupuni o ke Akua.
在三个月的时间内，保罗一直都在会堂里向那里的人大胆宣讲，与他们进行讨论，努力说服他们相信上帝之国。
9 A paakiki kekahi poe, a hoomaloka no hoi, olelo ino no lakou i keia aoao imua i ke alo o kanaka; alaila haalele oia ia lakou a hookaawale iho la i na haumana, a hoakaka mai la ia i kela la i keia la, maloko o ke kula o kahi Turano.
但有些人始终顽固不化，拒绝接受他的宣讲，还在众人面前毁谤道。所以保罗放弃了他们，离开了会堂，将信徒们也一并带走。之后，他每天都在推喇奴讲堂与大家进行讨论。
10 Ua hana mau ia keia mea i na makahiki elua; no ia mea, lohe ka poe a pau i noho ma Asia i ka olelo a ka Haku, a Iesu, o ka poe Iudaio a me ka poe Helene.
就这样过了两年，所有亚西亚省的居民，无论犹太人或希腊人，都听到了主的道。
11 Na ke Akua no i hana i na mea mana ano e, ma na lima o Paulo.
上帝通过保罗显化很多不同寻常的神迹。
12 No ia mea, laweia'ku la, mai kona kino aku, na hainaka a me na pale, no ka poe mai, a haalele iho la ka mai ia lakou, a puka aku la na uhane ino mailoko aku o lakou.
甚至有人会拿走保罗曾经触碰的手帕或围巾，去医治病患和赶走邪灵。
13 Hoao nae kekahi poe Iudaio, he poe kuewa mahiki daimonio, a hea aku la lakou i ka inoa o ka Haku o Iesu maluna o ka poe i loohia e na uhane ino, i aku la, Ma o Iesu la, ka mea a Paulo e hai mai nei, ke hookikina aku nei makou ia oukou.
几个犹太人打着耶稣的名号四处驱鬼，向身上附着之人说：“我以保罗所言耶稣之名，命令你们出来。”
14 Aia malaila kekahi mau keiki na Sekena, he Iudaio, a he kahuna nui, ehiku lakou i hana pela.
一位名叫士基瓦的犹太人司长，他的七个儿子都在做这件事，一个是犹太人，一个是大祭司。
15 Olelo mai la ka uhane ino, i mai, Ua ike no wau ia Iesu, a ua ike no hoi au ia Paulo, aka hoi, owai oukou?
但有一天当他们驱魔时，邪灵却回答到：“我认识耶稣，也认识保罗，但你们是谁？”
16 A o ke kanaka maloko ona ua uhane ino la, lele mai la ia maluna o lakou, a lanakila iho la maluna o lakou, a hana ino mai la, a holo kohana aku la lakou mawaho o ia hale, ua eha hoi.
邪灵附体那人扑到他们身上将其制服，一番痛殴后，他们赤裸着身体从那房子逃了出来，满身是伤。
17 Ua ikea iho la keia e na Iudaio a pau, a me ua Helene, e noho ana ma Epeso. A kau mai ka makau maluna o lakou a pau, a ua hoonuiia ka inoa o ka Haku o Iesu.
所有住在以弗所的犹太人和希腊人都知道此事，纷纷表示敬畏，主耶稣之名获得了广泛尊重。
18 He nui na mea o ka poe manaoio i hele mai, a hai mai, a hoike mai i ka lakou mau hana.
也有许多信主之人前来忏悔他们的罪，公开坦诚他们曾经做过的恶行。
19 A he nui na mea o ka poe i hana kilokilo, i lawe mai i ka lakou mau buke, a puhi iho la i ke ahi imua o kanaka a pau; a helu lakou i ke kumukuai o ua mau buke la ke kuaiia, he kanalima tausani hapalua.
其中有许多曾经施行巫术之人，把他们关于巫术的书堆在一起当众烧掉。他们估算了一下书价，总计五万银币。
20 Pela i ulu ai me ka mana ka olelo a ka Haku, a lanakila iho la.
通过这种方式，主的道日益强大，广为传播。
21 A pau keia mau mea i ka hanaia, manao iho la o Paulo ma ka uhane, e kaahele ma Makedonia a me Akaia, alaila, e hele i Ierusalema, i ae la, A hiki au ilaila, ma ia hope aku, pono ia'u ke ike ia Roma.
在这之后，保罗决定穿过马其顿和亚该亚去往耶路撒冷。他说：“我到了那边以后，必须去罗马看看。”
22 Hoouna aku la ia ma Makedonia i kekahi mau hoalawehana ona elua, o Timoteo laua me Eraseto; a noho iho la ia ma Asia a liuliu.
他派了两名帮手提摩太和以拉都两人去马其顿，自己则暂时留在亚西亚省。
23 Ia manawa, aole okana mai ka pioloke no keia aoao.
就在这期间，发生了很多关于道的骚乱，
24 No ka mea, he kanaka, o Demeterio ka inoa, he kahuna hana kala e hana ana i na luakini kala no Diana, a nui loa iho la ka waiwai i loaa mai i ka poe paahana.
有一位名叫低米丢的银匠，以制造亚底米女神的小银龛为生，这门手艺给他这样的工匠带来了不少生意。
25 Hoakoakoa ae la oia ia lakou, a me ka poe paahana ma ua mea me ia, i aku la, E na kanaka, ua ike no oukou, no keia hana i loaa mai ai ka kakou waiwai.
他把同行和相似行业的工人们聚起来，说：“工友们，你们知道，我们就是靠这门生意赚钱。
26 Ua ike no hoi oukou, a ua lohe, aole ma Epeso wale no, aka, ma Asia a pau, o Paulo nei i hooikaika aku ai a i hoohuli i kanaka, he nui loa, me ka i ana ae, aohe akua na mea i hanaia e na lima.
毫无疑问，通过你们看见和听见的事情，你们也应该意识到这个叫保罗的人，不仅在以弗所、还几乎在整个亚西亚游说和误导众人，说人类所制造的都不是上帝的创造。
27 No ia mea, aole ka kakou oihana wale no ke aneane lilo i mea ole; aka, o ka heiau o keia akua nui o Diana kekahi, e hoowahawahaia, a kokoke e pau i ke kahuliia ka nani o ka mea i hoomanaia'i e ko Asia a pau, a me ko ke ao nei.
这不仅导致我们这一行可能会受人鄙视，就连伟大女神亚底米的庙也会遭人摒弃，亚西亚和普天下所敬拜的女神将失去其威严。”
28 A lohe ae la lakou, piha iho la lakou i ka huhu, wawa aku la, i ae la, Nani ka mana o Diana o ko Epeso.
这话掀起了众人的怒火，他们高喊到：“以弗所人的亚底米，伟大的神！”
29 Piha iho la ke kulanakauhale a pau i ka haunaele. Hopu aku la lakou ia Gaio, a me Arisetareko no Makedonia, he mau hoahele no Paulo, a holo lokahi aku la lakou i ka hale kiaka.
全城陷入大骚动，他们捉住了与保罗同行的马其顿人该犹和亚里达古，一起冲进了剧场。
30 Makemake iho la o Paulo e komo pu aku mawaena o na kanaka, aole nae na haumana i ae aku ia ia.
保罗想去直面暴徒，但其他信徒不让他这么做。
31 A o kekahi poe luna ma Asia, he poe makamaka nona, hoouna aku la lakou, kauoha ae la ia ia, aole hoike ia ia iho maloko o ka hale kiaka.
保罗有几名省长官的朋友，也捎来口信，叮嘱他不要去剧场那里。
32 Nolaila uwauwa ae la kekahi poe i kekahi mea a me kela poe i kela mea; no ka mea, ua mokuahana ua ahakanaka la; a o ka nui o lakou, aole lakou i ike i ka lakou mea i hoakoakoa'i.
但暴徒们并不知道聚集的原因，如一群无头苍蝇一般，口中胡乱喊叫着。
33 Hoeueu ae la lakou ia Alekanedero, noloko mai o ka lehulehu, na ka poe Iudaio ia i alakai mai. Peahi aku la o Alekanedero i ka lima, manao iho la ia e hoapono ia ia iho imua o na kanaka.
人群中的犹太人把亚历山大推到前面，他做了个让大家安静的手势，想要解释给众人听。
34 A ike lakou he Iudaio ia, kahea aku la lakou me ka leo hookahi, a liuliu, elua no hora. Nani ka mana o Diana o ko Epeso.
众人认出他是犹太人，便异口同声高喊：“以弗所人的亚底米，伟大的神！”足足喊了两个小时。
35 Hoolai iho la nae ke kakaolelo i ua ahakanaka la, i aku la, E na kanaka o Epeso nei, owai ke kanaka ike ole i ke kulanakauhale o Epeso nei he poe kakou e hoomaua ana ia Diana, i ka mea i haule no Iupita mai?
后来书记官设法安抚了民众。他说：“以弗所人呐！你们的城是看守伟大亚底米的神庙，也看守来自天堂的神像。这一点谁不知道呢？
36 No ka hiki ole i kekahi ke hoole i keia mau mea, he pono ia oukou e hoolai, aole hoi e hana wikiwiki.
这些都是不可辩驳的事实，你们应当保持平静，不可冲动行事。
37 Ua kai mai oukou i keia mau kanaka, aole lakou he poe hao heiau, aole hoi i olelo hoino i ko oukou akua.
你们抓到这里的两个人，既没有打劫庙宇，也没有亵渎我们的女神。
38 No ia mea, ina i loaa ia Demeterio, a me ka poe paahana me ia, ka hala o kekahi, ua maopopo na la hookolokolo, a me na lunakanawai. E hoopii lakou kekahi i kekahi.
如果低米丢和其他工匠想要控告谁，完全可以去找总督或提交法庭，可以在那里提交诉状。
39 Aka, ina imi oukou ma kekahi mea e, e hooponoponoia ia mea, ma ka ahakanaka ku i ke kanawai.
如果还有其他问题，就应该进行合法的集会予以解决。
40 No ka mea, e hoopiiia mai paha auanei kakou, no ka haunaele o keia la, aole hoi e hiki ia kakou ke hai aku i ka mea i akoakoa'i keia ahakanaka.
今天的骚乱毫无来由，我们实在无法评判，事实上，我们甚至可能需要为这件事情负责。”
41 A i ka olelo ana i keia mea, hookuu aku la ia i ua ahakanaka la.
说罢这番话，他就让暴徒们散去了。
