Sprueche 1
1 Dies sind die Sprüche Salomos, des Königs Israels, Davids Sohns,
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 zu lernen Weisheit und Zucht, Verstand,
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 Klugheit, Gerechtigkeit, Recht und Schlecht,
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 daß die Albernen witzig und die Jünglinge vernünftig und vorsichtig werden.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 Wer weise ist, der höret zu und bessert sich; und wer verständig ist, der läßt ihm raten,
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 daß er vernehme die Sprüche und ihre Deutung, die Lehre der Weisen und ihre Beispiele.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 Des HERRN Furcht ist Anfang zu lernen. Die Ruchlosen verachten Weisheit und Zucht.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Mein Kind gehorche der Zucht deines Vaters und verlaß nicht das Gebot deiner Mutter!
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 Denn solches ist ein schöner Schmuck deinem Haupt und eine Kette an deinem Halse.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 Mein Kind, wenn dich die bösen Buben locken, so folge nicht!
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 Wenn sie sagen: Gehe mit uns, wir wollen auf Blut lauern und den Unschuldigen ohne Ursache nachstellen;
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 wir wollen sie lebendig verschlingen wie die Hölle, und die Frommen, als die hinunter in die Grube fahren; (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 wir wollen groß Gut finden; wir wollen unsere Häuser mit Raube füllen;
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 wage es mit uns; es soll unser aller ein Beutel sein:
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 mein Kind, wandle den Weg nicht mit ihnen; wehre deinem Fuß von ihrem Pfad!
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 Denn ihre Füße laufen zum Bösen und eilen, Blut zu vergießen.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 Denn es ist vergeblich, das Netz auswerfen vor den Augen der Vögel.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 Auch lauern sie selbst untereinander auf ihr Blut, und stellet einer dem andern nach dem Leben.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 Also tun alle Geizigen, daß einer dem andern das Leben nimmt.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Die Weisheit klagt draußen und läßt sich hören auf den Gassen.
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 Sie ruft in der Tür am Tor vorne unter dem Volk; sie redet ihre Worte in der Stadt:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 Wie lange wollt ihr Albernen albern sein und die Spötter Lust zu Spötterei haben und die Ruchlosen die Lehre hassen?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Kehret euch zu meiner Strafe! Siehe, ich will euch heraussagen meinen Geist und euch meine Worte kundtun.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Weil ich denn rufe, und ihr weigert euch; ich recke meine Hand aus, und niemand achtet drauf,
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 und laßt fahren allen meinen Rat und wollt meiner Strafe nicht:
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 so will ich auch lachen in eurem Unfall und euer spotten, wenn da kommt, das ihr fürchtet,
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 wenn über euch kommt wie ein Sturm, das ihr fürchtet, und euer Unfall als ein Wetter, wenn über euch Angst und Not kommt.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Dann werden sie mir rufen, aber ich werde nicht antworten; sie werden mich frühe suchen und nicht finden.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 Darum daß sie hasseten die Lehre und wollten des HERRN Furcht nicht haben,
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 wollten meines Rats nicht und lästerten alle meine Strafe,
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 so sollen sie essen von den Früchten ihres Wesens und ihres Rats satt werden.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 Das die Albernen gelüstet, tötet sie, und der Ruchlosen Glück bringt sie um.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 Wer aber mir gehorchet, wird sicher bleiben und genug haben und kein Unglück fürchten.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
