Sprueche 13

1 Der Weise achtet auf die väterliche Mahnung; der Spötter hört auf keinerlei Verweis.

Mądry syn [przyjmuje] pouczenie ojca, a szyderca nie słucha strofowania.

2 Der Gute nährt sich von der Hilfe anderer, die Gier der Bösewichter von Gewalttat.

Człowiek będzie spożywać dobro z owocu swoich ust, a dusza przewrotnych [będzie spożywać] przemoc.

3 Wer seinen Mund behütet, wahrt sein Leben; wer seine Lippen aufreißt, dem droht Untergang.

Kto strzeże swych ust, strzeże swojej duszy; kto [szeroko] otwiera swe wargi, będzie zniszczony.

4 Der Faule will und will doch nicht; der Arbeitsame aber wird gar reich gelabt.

Dusza leniwego pragnie, a nic nie ma, a dusza pracowitych zostanie obficie nasycona.

5 Die Lüge haßt der Fromme; die Sünde bringt nur Schimpf und Schande.

Sprawiedliwy nienawidzi kłamliwego słowa, a niegodziwy staje się obrzydliwy i zhańbiony.

6 Des Weges Sicherheit bewacht die Tugend; das Laster aber läßt zum Fall den Fehltritt führen.

Sprawiedliwość strzeże tego, który postępuje uczciwie, a niegodziwość powala grzesznika.

7 Der eine stellt sich reich und hat doch nichts; der andere stellt sich arm und hat ein groß Vermögen.

Znajduje się taki, który czyni siebie bogatym, a nie ma nic; inny czyni siebie ubogim, choć ma wiele bogactw.

8 Schon mancher mußte durch viel Geld sein Leben retten; wer arm ist, hört nie eine Drohung.

Okupem za życie człowieka jest jego bogactwo, a ubogi nie słucha strofowania.

9 Das Licht der Frommen leuchtet; der Frevler Leuchte muß erlöschen.

Radośnie błyszczy światło sprawiedliwych, a pochodnia niegodziwych zgaśnie.

10 Im Übermut allein kommt es zu Tätlichkeiten; doch Weisheit findet sich bei Klugen.

Spór powstaje tylko dzięki pysze, a mądrość jest przy tych, co przyjmują radę.

11 Vermögen schwindet, das durch nichts erworben wird; doch wer durch Arbeit es erwirbt, vergrößert es.

Łatwo zdobyte bogactwo zmniejsza się, a kto je gromadzi [swą] ręką, pomnaża je.

12 Ein lang dahingezogenes Hoffen macht das Herz erkranken; ein Lebensbaum ist der erfüllte Wunsch.

Przedłużająca się nadzieja sprawia ból sercu, a spełnione pragnienie [jest] drzewem życia.

13 Wer vor Befehlen keine Scheu besitzt, der schädigt sich; wer aber Ehrfurcht vor Geboten hat, wird nicht behelligt.

Kto gardzi słowem [Bożym], ten zginie, a kto się boi przykazania, dostanie nagrodę.

14 Des Weisen Lehre ist ein Lebensborn, wo's gilt, den Fallstricken des Todes zu entgehen.

Prawo mądrego jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.

15 Ein fein Benehmen bringt in Gunst; der Sünder Wandel führt zum Abgrund.

Prawdziwy rozum daje łaskę, a droga przewrotnych jest ciężka.

16 Ein kluger Mann tut alles recht geschickt; der Tor entwickelt Torheit.

Każdy roztropny postępuje rozważnie, a głupi ujawnia głupotę.

17 Der frevelhafte Bote stürzt sich selbst ins Unglück; ein treuer Bote tut sich selber wohl.

Niegodziwy posłaniec popada w zło, a wierny wysłannik jest lekarstwem.

18 Armut und Schande werden dem zuteil, der Zucht verwirft; wer auf die Rüge achtet, wird geehrt.

Ubóstwo i hańba [spadną na] tego, który odrzuca karność, a kto szanuje upomnienia, dozna czci.

19 Verbotener Genuß ist süß; dem Toren ist's darum ein Greuel, vom Bösen abzulassen.

Spełnione pragnienie jest słodkie dla duszy, a odwrócenie się od zła budzi odrazę w głupcach.

20 Gehst du mit Weisen um, wirst du weise! Wer's mit den Toren hält, dem geht es schlecht.

Kto przestaje z mądrymi, będzie mądry, a towarzysz głupców będzie zniszczony.

21 Unglück verfolgt die Sünder; den Frommen gibt man zur Belohnung Gutes.

Nieszczęście ściga grzeszników, a sprawiedliwych [Bóg] nagrodzi dobrem.

22 Ein Guter hinterläßt sein Erbe Kindeskindern; des Sünders Habe ist dem Frommen vorbehalten.

Dobry [człowiek] zostawia dziedzictwo dzieciom [swoich] dzieci, a majątek grzesznika jest zachowany dla sprawiedliwego.

23 Das Prozessieren frißt der Armen mühevoll bestellte Äcker, und mancher stirbt, bevor das Urteil kommt.

Obfita żywność jest na roli ubogich, lecz i ta może niszczeć przez nieroztropność.

24 Wer seine Rute schont, der liebt nicht seinen Sohn; doch wer ihn liebt, der sucht ihn heim mit Züchtigung.

Kto oszczędza swą rózgę, nienawidzi swego syna, a kto go kocha, karze w porę.

25 Der Fromme ißt, bis daß er satt; der Frevler Bauch hat nie genug.

Sprawiedliwy je i syci swoją duszę, a żołądek niegodziwych cierpi niedostatek.