Sprueche 14

1 Der Weiber Weisheit baut ihr Haus, und ihre Narrheit reißt es mit eigenen Händen nieder.

Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.

2 Wer in seiner Geradheit wandelt, fürchtet Jehova; wer aber in seinen Wegen verkehrt ist, verachtet ihn.

Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.

3 Im Munde des Narren ist eine Gerte des Hochmuts; aber die Lippen der Weisen, sie bewahren sie.

W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.

4 Wo keine Rinder sind, ist die Krippe rein; aber viel Ertrag ist durch des Stieres Kraft.

Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.

5 Ein treuer Zeuge lügt nicht, aber ein falscher Zeuge spricht Lügen aus.

Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.

6 Der Spötter sucht Weisheit, und sie ist nicht da; aber für den Verständigen ist Erkenntnis leicht.

Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.

7 Geh hinweg von einem törichten Manne und bei wem du nicht Lippen der Erkenntnis merkst.

Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.

8 Die Weisheit des Klugen ist, auf seinen Weg zu merken, und die Narrheit der Toren ist Betrug.

Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.

9 Die Schuld spottet der Narren, aber unter den Aufrichtigen ist Wohlwollen.

Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.

10 Das Herz kennt seine eigene Bitterkeit, und kein Fremder kann sich in seine Freude mischen.

Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.

11 Das Haus der Gesetzlosen wird vertilgt werden, aber das Zelt der Aufrichtigen wird emporblühen.

Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.

12 Da ist der Weg, der einem Menschen gerade erscheint, aber sein Ende sind Wege des Todes.

Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.

13 Auch beim Lachen hat das Herz Kummer, und ihr, der Freude, Ende ist Traurigkeit.

Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.

14 Von seinen Wegen wird gesättigt, wer abtrünnigen Herzens ist, und von dem, was in ihm ist, der gute Mann.

Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.

15 Der Einfältige glaubt jedem Worte, aber der Kluge merkt auf seine Schritte.

Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.

16 Der Weise fürchtet sich und meidet das Böse, aber der Tor braust auf und ist sorglos.

Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.

17 Der Jähzornige begeht Narrheit, und der Mann von Ränken wird gehaßt. gekrönt.

[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.

18 Die Einfältigen erben Narrheit, die Klugen aber werden mit Erkenntnis gekrönt.

Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.

19 Die Bösen beugen sich vor den Guten, und die Gesetzlosen stehen an den Toren des Gerechten.

Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.

20 Selbst von seinem Nächsten wird der Arme gehaßt; aber derer, die den Reichen lieben, sind viele.

Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.

21 Wer seinen Nächsten verachtet, sündigt; wer aber der Elenden sich erbarmt, ist glücklich.

Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.

22 Werden nicht irregehen, die Böses schmieden, aber Güte und Wahrheit finden, die Gutes schmieden?

Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.

23 Bei jeder Mühe wird Gewinn sein, aber Lippengerede gereicht nur zum Mangel.

Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.

24 Der Weisen Krone ist ihr Reichtum; die Narrheit der Toren ist Narrheit.

Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.

25 Ein wahrhaftiger Zeuge errettet Seelen; wer aber Lügen ausspricht, ist lauter Trug.

Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.

26 In der Furcht Jehovas ist ein starkes Vertrauen, und seine Kinder haben eine Zuflucht.

W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.

27 Die Furcht Jehovas ist ein Born des Lebens, um zu entgehen den Fallstricken des Todes.

Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.

28 In der Menge des Volkes ist die Herrlichkeit eines Königs, aber im Schwinden der Bevölkerung eines Fürsten Untergang.

Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.

29 Ein Langmütiger hat viel Verstand, aber ein Jähzorniger erhöht die Narrheit.

Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.

30 Ein gelassenes Herz ist des Leibes Leben, aber Ereiferung ist Fäulnis der Gebeine.

Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.

31 Wer den Armen bedrückt, verhöhnt den, der ihn gemacht hat; wer aber des Dürftigen sich erbarmt, ehrt ihn.

Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.

32 In seinem Unglück wird der Gesetzlose umgestoßen, aber der Gerechte vertraut auch in seinem Tode.

Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.

33 Die Weisheit ruht im Herzen des Verständigen; aber was im Inneren der Toren ist, tut sich kund.

Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.

34 Gerechtigkeit erhöht eine Nation, aber Sünde ist der Völker Schande.

Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.

35 Des Königs Gunst wird dem einsichtigen Knechte zuteil; aber der Schändliche wird Gegenstand seines Grimmes sein.

Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.