Proverbes 24
1 Ne soyez pas envieux des hommes mauvais, ni le désir d'être avec eux;
Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;
2 pour la violence du complot de leurs cœurs et leurs lèvres parlent de méchanceté.
Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.
3 C'est par la sagesse que l'on construit une maison; par l'entendement, il est établi;
Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.
4 par connaissance les chambres sont remplies avec tous les trésors rares et magnifiques.
Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.
5 Un homme sage a un grand pouvoir. Un homme bien informé accroît sa force,
Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.
6 car c'est par des conseils avisés que tu fais la guerre, et la victoire est dans de nombreux conseillers.
Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.
7 La sagesse est trop élevée pour un fou. Il n'ouvre pas sa bouche dans la porte.
Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.
8 Celui qui complote pour faire le mal sera appelé un magouilleur.
Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.
9 Les projets de la folie sont des péchés. Le moqueur est détesté par les hommes.
Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.
10 Si vous chancelez au moment de la détresse, votre force est faible.
Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.
11 Sauvez ceux qui sont conduits à la mort! En effet, retenez ceux qui titubent vers le massacre!
[Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;
12 Si vous dites: « Voici, nous ne savions pas cela, » Celui qui pèse les cœurs ne le considère-t-il pas? Celui qui garde ton âme, ne le sait-il pas? Ne doit-il pas rendre à chacun selon son travail?
Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?
13 Mon fils, mange du miel, car il est bon, les excréments du rayon de miel, qui sont doux à votre goût;
Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.
14 Ainsi tu connaîtras la sagesse pour ton âme. Si vous l'avez trouvé, il y aura une récompense: Votre espoir ne sera pas coupé.
Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
15 Ne fais pas d'embuscades, méchant, contre la demeure des justes. Ne détruisez pas son lieu de repos;
Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;
16 car le juste tombe sept fois et se relève, mais les méchants sont renversés par la calamité.
Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.
17 Ne te réjouis pas quand ton ennemi tombe. Ne laissez pas votre cœur se réjouir quand il sera renversé,
Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;
18 de peur que Yahvé ne le voie et que cela ne lui déplaise, et il détourne de lui sa colère.
Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
19 Ne vous inquiétez pas à cause des méchants, ne soyez pas envieux des méchants;
Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;
20 car il n'y aura pas de récompense pour l'homme mauvais. La lampe des méchants sera éteinte.
Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.
21 Mon fils, crains Yahvé et le roi. Ne vous joignez pas à ceux qui sont rebelles,
Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;
22 car leur calamité se lève soudainement. Qui sait quelle destruction peut venir de ces deux-là?
Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?
23 Ce sont là des paroles de sages: Faire preuve de partialité dans le jugement n'est pas bon.
I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.
24 Celui qui dit au méchant: « Tu es juste, » les peuples le maudiront, et les nations l'abhorreront -
Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.
25 mais il ira bien avec ceux qui condamnent les coupables, et une riche bénédiction viendra sur eux.
A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.
26 Une réponse honnête est comme un baiser sur les lèvres.
Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.
27 Préparez votre travail à l'extérieur, et préparez vos champs. Ensuite, construisez votre maison.
Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.
28 Ne sois pas un témoin contre ton prochain sans raison. Ne trompez pas avec vos lèvres.
Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.
29 Ne dites pas: « Je lui ferai ce qu'il m'a fait »; Je rendrai à l'homme ce qu'il a fait. »
Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.
30 Je suis passé par le champ du paresseux, par la vigne de l'homme dépourvu d'intelligence.
Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;
31 Voici, elle était couverte d'épines. Sa surface était couverte d'orties, et son mur de pierre a été démoli.
A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.
32 Alors j'ai vu, et j'ai bien réfléchi. J'ai vu, et reçu des instructions:
Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.
33 un peu de sommeil, un peu d'assoupissement, un petit pliage des mains pour dormir,
Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;
34 alors ta pauvreté viendra comme un voleur et votre volonté en tant qu'homme armé.
A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.
