Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you;
| وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. |
2 put a knife to your throat if you are a man given to appetite.
| اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار |
3 Don’t be desirous of his dainties, since they are deceitful food.
| و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. |
4 Don’t weary yourself to be rich. In your wisdom, show restraint.
| عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، |
5 Why do you set your eyes on that which is not? For it certainly sprouts wings like an eagle and flies in the sky.
| زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. |
6 Don’t eat the food of him who has a stingy eye, and don’t crave his delicacies,
| از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، |
7 for as he thinks about the cost, so he is. “Eat and drink!” he says to you, but his heart is not with you.
| چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. |
8 You will vomit up the morsel which you have eaten and waste your pleasant words.
| لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. |
9 Don’t speak in the ears of a fool, for he will despise the wisdom of your words.
| آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. |
10 Don’t move the ancient boundary stone. Don’t encroach on the fields of the fatherless,
| حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، |
11 for their Defender is strong. He will plead their case against you.
| زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. |
12 Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.
| وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. |
13 Don’t withhold correction from a child. If you punish him with the rod, he will not die.
| از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. |
| او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) |
15 My son, if your heart is wise, then my heart will be glad, even mine.
| پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد |
16 Yes, my heart will rejoice when your lips speak what is right.
| و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. |
17 Don’t let your heart envy sinners, but rather fear the LORD all day long.
| به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ |
18 Indeed surely there is a future hope, and your hope will not be cut off.
| زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. |
19 Listen, my son, and be wise, and keep your heart on the right path!
| ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار |
20 Don’t be amongst ones drinking too much wine, or those who gorge themselves on meat;
| و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، |
21 for the drunkard and the glutton shall become poor; and drowsiness clothes them in rags.
| زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. |
22 Listen to your father who gave you life, and don’t despise your mother when she is old.
| نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. |
23 Buy the truth, and don’t sell it. Get wisdom, discipline, and understanding.
| در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. |
24 The father of the righteous has great joy. Whoever fathers a wise child delights in him.
| فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. |
25 Let your father and your mother be glad! Let her who bore you rejoice!
26 My son, give me your heart; and let your eyes keep in my ways.
| ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. |
27 For a prostitute is a deep pit; and a wayward wife is a narrow well.
| بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. |
28 Yes, she lies in wait like a robber, and increases the unfaithful amongst men.
| او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. |
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has strife? Who has complaints? Who has needless bruises? Who has bloodshot eyes?
| مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ |
30 Those who stay long at the wine; those who go to seek out mixed wine.
| کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. |
31 Don’t look at the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
| پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ |
32 In the end, it bites like a snake, and poisons like a viper.
| زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. |
33 Your eyes will see strange things, and your mind will imagine confusing things.
| چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. |
34 Yes, you will be as he who lies down in the middle of the sea, or as he who lies on top of the rigging:
| مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. |
35 “They hit me, and I was not hurt! They beat me, and I don’t feel it! When will I wake up? I can do it again. I will look for more.”
| خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» |
