< Matthew 5 >

1 Seeing the multitudes, he went up onto the mountain. When he had sat down, his disciples came to him.
anantara. m sa jananivaha. m niriik. sya bhuudharopari vrajitvaa samupavive"sa|
2 He opened his mouth and taught them, saying,
tadaanii. m "si. sye. su tasya samiipamaagate. su tena tebhya e. saa kathaa kathyaa ncakre|
3 “Blessed are the poor in spirit, for theirs is the Kingdom of Heaven.
abhimaanahiinaa janaa dhanyaa. h, yataste svargiiyaraajyam adhikari. syanti|
4 Blessed are those who mourn, for they shall be comforted.
khidyamaanaa manujaa dhanyaa. h, yasmaat te saantvanaa. m praapsanti|
5 Blessed are the gentle, for they shall inherit the earth.
namraa maanavaa"sca dhanyaa. h, yasmaat te mediniim adhikari. syanti|
6 Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, for they shall be filled.
dharmmaaya bubhuk. sitaa. h t. r.saarttaa"sca manujaa dhanyaa. h, yasmaat te paritarpsyanti|
7 Blessed are the merciful, for they shall obtain mercy.
k. rpaalavo maanavaa dhanyaa. h, yasmaat te k. rpaa. m praapsyanti|
8 Blessed are the pure in heart, for they shall see God.
nirmmalah. rdayaa manujaa"sca dhanyaa. h, yasmaat ta ii"scara. m drak. syanti|
9 Blessed are the peacemakers, for they shall be called children of God.
melayitaaro maanavaa dhanyaa. h, yasmaat ta ii"scarasya santaanatvena vikhyaasyanti|
10 Blessed are those who have been persecuted for righteousness’ sake, for theirs is the Kingdom of Heaven.
dharmmakaara. naat taa. ditaa manujaa dhanyaa, yasmaat svargiiyaraajye te. saamadhikaro vidyate|
11 “Blessed are you when people reproach you, persecute you, and say all kinds of evil against you falsely, for my sake.
yadaa manujaa mama naamak. rte yu. smaan nindanti taa. dayanti m. r.saa naanaadurvvaakyaani vadanti ca, tadaa yuya. m dhanyaa. h|
12 Rejoice, and be exceedingly glad, for great is your reward in heaven. For that is how they persecuted the prophets who were before you.
tadaa aanandata, tathaa bh. r"sa. m hlaadadhva nca, yata. h svarge bhuuyaa. msi phalaani lapsyadhve; te yu. smaaka. m puraatanaan bhavi. syadvaadino. api taad. rg ataa. dayan|
13 “You are the salt of the earth, but if the salt has lost its flavor, with what will it be salted? It is then good for nothing, but to be cast out and trodden under the feet of men.
yuya. m medinyaa. m lava. naruupaa. h, kintu yadi lava. nasya lava. natvam apayaati, tarhi tat kena prakaare. na svaaduyukta. m bhavi. syati? tat kasyaapi kaaryyasyaayogyatvaat kevala. m bahi. h prak. septu. m naraa. naa. m padatalena dalayitu nca yogya. m bhavati|
14 You are the light of the world. A city located on a hill can’t be hidden.
yuuya. m jagati diiptiruupaa. h, bhuudharopari sthita. m nagara. m gupta. m bhavitu. m nahi "sak. syati|
15 Neither do you light a lamp and put it under a measuring basket, but on a stand; and it shines to all who are in the house.
apara. m manujaa. h pradiipaan prajvaalya dro. naadho na sthaapayanti, kintu diipaadhaaroparyyeva sthaapayanti, tena te diipaa gehasthitaan sakalaan prakaa"sayanti|
16 Even so, let your light shine before men, that they may see your good works and glorify your Father who is in heaven.
yena maanavaa yu. smaaka. m satkarmmaa. ni vilokya yu. smaaka. m svargastha. m pitara. m dhanya. m vadanti, te. saa. m samak. sa. m yu. smaaka. m diiptistaad. rk prakaa"sataam|
17 “Don’t think that I came to destroy the law or the prophets. I didn’t come to destroy, but to fulfill.
aha. m vyavasthaa. m bhavi. syadvaakya nca loptum aagatavaan, ittha. m maanubhavata, te dve loptu. m naagatavaan, kintu saphale karttum aagatosmi|
18 For most certainly, I tell you, until heaven and earth pass away, not even one smallest letter or one tiny pen stroke shall in any way pass away from the law, until all things are accomplished.
apara. m yu. smaan aha. m tathya. m vadaami yaavat vyomamedinyo rdhva. mso na bhavi. syati, taavat sarvvasmin saphale na jaate vyavasthaayaa ekaa maatraa bindurekopi vaa na lopsyate|
19 Therefore, whoever shall break one of these least commandments and teach others to do so, shall be called least in the Kingdom of Heaven; but whoever shall do and teach them shall be called great in the Kingdom of Heaven.
tasmaat yo jana etaasaam aaj naanaam atik. sudraam ekaaj naamapii la. mghate manujaa. m nca tathaiva "sik. sayati, sa svargiiyaraajye sarvvebhya. h k. sudratvena vikhyaasyate, kintu yo janastaa. m paalayati, tathaiva "sik. sayati ca, sa svargiiyaraajye pradhaanatvena vikhyaasyate|
20 For I tell you that unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees, there is no way you will enter into the Kingdom of Heaven.
apara. m yu. smaan aha. m vadaami, adhyaapakaphiruu"simaanavaanaa. m dharmmaanu. s.thaanaat yu. smaaka. m dharmmaanu. s.thaane nottame jaate yuuyam ii"svariiyaraajya. m prave. s.tu. m na "sak. syatha|
21 “You have heard that it was said to the ancient ones, ‘You shall not murder;’ and ‘Whoever murders will be in danger of the judgment.’
apara nca tva. m nara. m maa vadhii. h, yasmaat yo nara. m hanti, sa vicaarasabhaayaa. m da. n.daarho bhavi. syati, puurvvakaaliinajanebhya iti kathitamaasiit, yu. smaabhira"sraavi|
22 But I tell you that everyone who is angry with his brother without a cause will be in danger of the judgment. Whoever says to his brother, ‘Raca!’ will be in danger of the council. Whoever says, ‘You fool!’ will be in danger of the fire of Gehenna. (Geenna g1067)
kintvaha. m yu. smaan vadaami, ya. h ka"scit kaara. na. m vinaa nijabhraatre kupyati, sa vicaarasabhaayaa. m da. n.daarho bhavi. syati; ya. h ka"scicca sviiyasahaja. m nirbbodha. m vadati, sa mahaasabhaayaa. m da. n.daarho bhavi. syati; puna"sca tva. m muu. dha iti vaakya. m yadi ka"scit sviiyabhraatara. m vakti, tarhi narakaagnau sa da. n.daarho bhavi. syati| (Geenna g1067)
23 “If therefore you are offering your gift at the altar, and there remember that your brother has anything against you,
ato vedyaa. h samiipa. m nijanaivedye samaaniite. api nijabhraatara. m prati kasmaaccit kaara. naat tva. m yadi do. sii vidyase, tadaanii. m tava tasya sm. rti rjaayate ca,
24 leave your gift there before the altar, and go your way. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift.
tarhi tasyaa vedyaa. h samiipe nijanaivaidya. m nidhaaya tadaiva gatvaa puurvva. m tena saarddha. m mila, pa"scaat aagatya nijanaivedya. m nivedaya|
25 Agree with your adversary quickly while you are with him on the way; lest perhaps the prosecutor deliver you to the judge, and the judge deliver you to the officer, and you be cast into prison.
anya nca yaavat vivaadinaa saarddha. m vartmani ti. s.thasi, taavat tena saarddha. m melana. m kuru; no cet vivaadii vicaarayitu. h samiipe tvaa. m samarpayati vicaarayitaa ca rak. si. na. h sannidhau samarpayati tadaa tva. m kaaraayaa. m badhyethaa. h|
26 Most certainly I tell you, you shall by no means get out of there until you have paid the last penny.
tarhi tvaamaha. m taththa. m braviimi, "se. sakapardake. api na pari"sodhite tasmaat sthaanaat kadaapi bahiraagantu. m na "sak. syasi|
27 “You have heard that it was said, ‘You shall not commit adultery;’
apara. m tva. m maa vyabhicara, yadetad vacana. m puurvvakaaliinalokebhya. h kathitamaasiit, tad yuuya. m "srutavanta. h;
28 but I tell you that everyone who gazes at a woman to lust after her has committed adultery with her already in his heart.
kintvaha. m yu. smaan vadaami, yadi ka"scit kaamata. h kaa ncana yo. sita. m pa"syati, tarhi sa manasaa tadaiva vyabhicaritavaan|
29 If your right eye causes you to stumble, pluck it out and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish than for your whole body to be cast into Gehenna. (Geenna g1067)
tasmaat tava dak. si. na. m netra. m yadi tvaa. m baadhate, tarhi tannetram utpaa. tya duure nik. sipa, yasmaat tava sarvvavapu. so narake nik. sepaat tavaikaa"ngasya naa"so vara. m| (Geenna g1067)
30 If your right hand causes you to stumble, cut it off, and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna. (Geenna g1067)
yadvaa tava dak. si. na. h karo yadi tvaa. m baadhate, tarhi ta. m kara. m chittvaa duure nik. sipa, yata. h sarvvavapu. so narake nik. sepaat ekaa"ngasya naa"so vara. m| (Geenna g1067)
31 “It was also said, ‘Whoever shall put away his wife, let him give her a writing of divorce,’
uktamaaste, yadi ka"scin nijajaayaa. m parityakttum icchati, tarhi sa tasyai tyaagapatra. m dadaatu|
32 but I tell you that whoever puts away his wife, except for the cause of sexual immorality, makes her an adulteress; and whoever marries her when she is put away commits adultery.
kintvaha. m yu. smaan vyaaharaami, vyabhicaarado. se na jaate yadi ka"scin nijajaayaa. m parityajati, tarhi sa taa. m vyabhicaarayati; ya"sca taa. m tyaktaa. m striya. m vivahati, sopi vyabhicarati|
33 “Again you have heard that it was said to the ancient ones, ‘You shall not make false vows, but shall perform to the Lord your vows,’
puna"sca tva. m m. r.saa "sapatham na kurvvan ii"scaraaya nija"sapatha. m paalaya, puurvvakaaliinalokebhyo yai. saa kathaa kathitaa, taamapi yuuya. m "srutavanta. h|
34 but I tell you, don’t swear at all: neither by heaven, for it is the throne of God;
kintvaha. m yu. smaan vadaami, kamapi "sapatha. m maa kaar. s.ta, arthata. h svarganaamnaa na, yata. h sa ii"svarasya si. mhaasana. m;
35 nor by the earth, for it is the footstool of his feet; nor by Jerusalem, for it is the city of the great King.
p. rthivyaa naamnaapi na, yata. h saa tasya paadapii. tha. m; yiruu"saalamo naamnaapi na, yata. h saa mahaaraajasya purii;
36 Neither shall you swear by your head, for you can’t make one hair white or black.
nija"sironaamnaapi na, yasmaat tasyaika. m kacamapi sitam asita. m vaa karttu. m tvayaa na "sakyate|
37 But let your ‘Yes’ be ‘Yes’ and your ‘No’ be ‘No.’ Whatever is more than these is of the evil one.
apara. m yuuya. m sa. mlaapasamaye kevala. m bhavatiiti na bhavatiiti ca vadata yata ito. adhika. m yat tat paapaatmano jaayate|
38 “You have heard that it was said, ‘An eye for an eye, and a tooth for a tooth.’
apara. m locanasya vinimayena locana. m dantasya vinimayena danta. h puurvvaktamida. m vacana nca yu. smaabhira"sruuyata|
39 But I tell you, don’t resist him who is evil; but whoever strikes you on your right cheek, turn to him the other also.
kintvaha. m yu. smaan vadaami yuuya. m hi. msaka. m nara. m maa vyaaghaatayata| kintu kenacit tava dak. si. nakapole cape. taaghaate k. rte ta. m prati vaama. m kapola nca vyaagho. taya|
40 If anyone sues you to take away your coat, let him have your cloak also.
apara. m kenacit tvayaa saardhda. m vivaada. m k. rtvaa tava paridheyavasane jigh. rtite tasmaayuttariiyavasanamapi dehi|
41 Whoever compels you to go one mile, go with him two.
yadi ka"scit tvaa. m kro"sameka. m nayanaartha. m anyaayato dharati, tadaa tena saardhda. m kro"sadvaya. m yaahi|
42 Give to him who asks you, and don’t turn away him who desires to borrow from you.
ya"sca maanavastvaa. m yaacate, tasmai dehi, yadi ka"scit tubhya. m dhaarayitum icchati, tarhi ta. m prati paraa. mmukho maa bhuu. h|
43 “You have heard that it was said, ‘You shall love your neighbor and hate your enemy.’
nijasamiipavasini prema kuru, kintu "satru. m prati dve. sa. m kuru, yadetat purokta. m vacana. m etadapi yuuya. m "srutavanta. h|
44 But I tell you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,
kintvaha. m yu. smaan vadaami, yuuya. m ripuvvapi prema kuruta, ye ca yu. smaan "sapante, taana, aa"si. sa. m vadata, ye ca yu. smaan. rtiiyante, te. saa. m ma"ngala. m kuruta, ye ca yu. smaan nindanti, taa. dayanti ca, te. saa. m k. rte praarthayadhva. m|
45 that you may be children of your Father who is in heaven. For he makes his sun to rise on the evil and the good, and sends rain on the just and the unjust.
tatra ya. h sataamasataa ncopari prabhaakaram udaayayati, tathaa dhaarmmikaanaamadhaarmmikaanaa ncopari niira. m var. sayati taad. r"so yo yu. smaaka. m svargastha. h pitaa, yuuya. m tasyaiva santaanaa bhavi. syatha|
46 For if you love those who love you, what reward do you have? Don’t even the tax collectors do the same?
ye yu. smaasu prema kurvvanti, yuuya. m yadi kevala. m tevveva prema kurutha, tarhi yu. smaaka. m ki. m phala. m bhavi. syati? ca. n.daalaa api taad. r"sa. m ki. m na kurvvanti?
47 If you only greet your friends, what more do you do than others? Don’t even the tax collectors do the same?
apara. m yuuya. m yadi kevala. m sviiyabhraat. rtvena namata, tarhi ki. m mahat karmma kurutha? ca. n.daalaa api taad. r"sa. m ki. m na kurvvanti?
48 Therefore you shall be perfect, just as your Father in heaven is perfect.
tasmaat yu. smaaka. m svargastha. h pitaa yathaa puur. no bhavati, yuuyamapi taad. r"saa bhavata|

< Matthew 5 >