Proverbs 3
1 My son! Do not forget my law, And let your heart keep my commands,
Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;
2 For [the] length of [your] days and years, Life and peace they add to you.
Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.
3 Do not let kindness and truth forsake you, Bind them on your neck, Write them on the tablet of your heart,
Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.
4 And find grace and good understanding In the eyes of God and man.
Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.
5 Trust to YHWH with all your heart, And do not lean to your own understanding.
Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.
6 In all your ways know Him, And He makes your paths straight.
Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.
7 Do not be wise in your own eyes, Fear YHWH, and turn aside from evil.
Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.
8 It is healing to your navel, And moistening to your bones.
[To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.
9 Honor YHWH from your substance, And from the beginning of all your increase;
Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.
10 And your barns are filled [with] plenty, And your presses break forth [with] new wine.
A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.
11 Discipline of YHWH, my son, do not despise, And do not be distressed with His reproof,
Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.
12 For whom YHWH loves He reproves, Even as a father the son He is pleased with.
Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.
13 O the blessedness of a man [who] has found wisdom, And of a man [who] brings forth understanding.
Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;
14 For better [is] her merchandise Than the merchandise of silver, And than gold—her increase.
Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.
15 She [is] precious above rubies, And all your pleasures are not comparable to her.
Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
16 Length of days [is] in her right hand, In her left [are] wealth and honor.
Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.
17 Her ways [are] ways of pleasantness, And all her paths [are] peace.
Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.
18 She [is] a tree of life to those laying hold on her, And whoever is retaining her [is] blessed.
Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.
19 YHWH founded the earth by wisdom, He prepared the heavens by understanding.
PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.
20 By His knowledge depths have been broken, And clouds drop dew.
Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.
21 My son! Do not let them turn from your eyes, Keep wisdom and thoughtfulness,
Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
22 And they are life to your soul, and grace to your neck.
A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.
23 Then you go your way confidently, And your foot does not stumble.
Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.
24 If you lie down, you are not afraid, Indeed, you have lain down, And your sleep has been sweet.
Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.
25 Do not be afraid of sudden fear, And of the desolation of the wicked when it comes.
Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.
26 For YHWH is at your side, And He has kept your foot from capture.
PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.
27 Do not withhold good from its owners, When your hand [is] toward God to do [it].
Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.
28 Do not say to your friend, “Go, and return, and tomorrow I give,” When substance [is] with you.
Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.
29 Do not devise evil against your neighbor, And he sitting confidently with you.
Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.
30 Do not strive with a man without cause, If he has not done you evil.
Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.
31 Do not be envious of a man of violence, Nor fix on any of his ways.
Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.
32 For the perverted [is] an abomination to YHWH, And His secret counsel [is] with the upright.
Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.
33 The curse of YHWH [is] in the house of the wicked. And He blesses the habitation of the righteous.
Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.
34 If He scorns the scorners, Yet He gives grace to the humble.
On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.
35 The wise inherit glory, And fools are bearing away shame!
Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.
