Proverbs 29
1 A reprover is better than a stiff-necked man: for when the latter is suddenly set on fire, there shall be no remedy.
Człowiek, który czyni twardym [swój] kark mimo częstych nagan, zostanie nagle zniszczony i pozbawiony ratunku.
2 When the righteous are praised, the people will rejoice: but when the ungodly rule, men mourn.
Gdy sprawiedliwi są u władzy, lud się weseli, a gdy panują niegodziwi, lud wzdycha.
3 When a man loves wisdom, his father rejoices: but he that keeps harlots will waste wealth.
Kto miłuje mądrość, raduje swego ojca, a kto zadaje się z nierządnicami, trwoni majątek.
4 A righteous king establishes a country: but a transgressor destroys [it].
Król utwierdza ziemię sądem, ale kto przyjmuje dary, burzy ją.
5 He that prepares a net in the way of his own friend, entangles his own feet in it.
Człowiek, który pochlebia swemu bliźniemu, rozciąga sieć przed jego nogami.
6 A great snare [is spread] for a sinner: but the righteous shall be in joy and gladness.
Grzech złego człowieka jest jego sidłem, ale sprawiedliwy śpiewa i weseli się.
7 A righteous man knows how to judge for the poor: but the ungodly understands not knowledge; and the poor man has not an understanding mind.
Sprawiedliwy zważa na sprawę ubogich, [a] niegodziwemu nie zależy na jej poznawaniu.
8 Lawless men burn down a city: but wise men turn away wrath.
Szydercy prowadzą miasto w sidła, ale mądrzy odwracają gniew.
9 A wise man shall judge nations: but a worthless man being angry laughs and fears not.
Jeśli mądry człowiek spiera się z głupim, czy się gniewa, czy się śmieje, nie [ma] pokoju.
10 Bloody men hate a holy [person], but the upright will seek his soul.
Krwiożercy nienawidzą prawego, ale sprawiedliwi szukają jego duszy.
11 A fool utters all is mind: but the wise reserves his in part.
Głupi ujawnia cały swój umysł, a mądry zachowuje go na później.
12 When a king hearkens to unjust language, all his subjects are transgressors.
Jeśli władca słucha kłamstw, to wszyscy jego słudzy są niegodziwi.
13 When the creditor and debtor meet together, the Lord oversees them both.
Ubogi i zdzierca spotykają się, a PAN obu oświeca oczy.
14 When a king judges the poor in truth, his throne shall be established for a testimony.
Tron króla, który sądzi ubogich według prawdy, będzie umocniony na wieki.
15 Stripes and reproofs give wisdom: but an erring child disgraces his parents.
Rózga i upomnienia dają mądrość, a samowolne dziecko przynosi wstyd swojej matce.
16 When the ungodly abound, sins abound: but when they fall, the righteous are warned.
Gdy niegodziwi się mnożą, to mnoży się i przestępstwo, lecz sprawiedliwi ujrzą ich upadek.
17 Chasten your son, and he shall give you rest; and he shall give honor to your soul.
Karć swego syna, a da ci odpocząć i przyniesie rozkosz twojej duszy.
18 There shall be no interpreter to a sinful nation: but he that observes the law is blessed.
Gdy nie ma proroctwa, lud ginie, a kto przestrzega prawa, jest błogosławiony.
19 A stubborn servant will not be reproved by words: for even if he understands, still he will not obey.
Sługi nie poprawi się słowami, bo choć rozumie, jednak nie odpowiada.
20 If you see a man hasty in [his] words, know that the fool has hope rather than he.
Widzisz człowieka, który jest pochopny w swoich słowach? Więcej nadziei dla głupca niż dla niego.
21 He that lives wantonly from a child, shall be a servant, and in the end shall grieve over himself.
Kto czule wychowuje sługę od młodości, na ostatek będzie go miał za syna.
22 A furious man stirs up strife, and a passionate man digs up sin.
Człowiek gniewliwy wszczyna spór, a człowiek porywczy mnoży grzechy.
23 Pride brings a man low, but the Lord upholds the humble-minded with honor.
Pycha człowieka poniża go, ale pokorny w duchu dostąpi chwały.
24 He that shares with a thief, hates his own soul: and if any having heard an oath uttered tell not of it,
Wspólnik złodzieja nienawidzi swojej duszy; słyszy przekleństwa, a nie wydaje [go].
25 [they] fearing and reverencing men [unreasonably] have been overthrown, but he that trusts in the Lord shall rejoice. Ungodliness causes a man to stumble: but he that trusts in his master shall be safe.
Strach przed człowiekiem zastawia sidła, ale kto ufa PANU, będzie bezpieczny.
26 Many wait on the favor of rulers; but justice comes to a man from the Lord.
Wielu zabiega o względy władcy, ale sąd każdego człowieka pochodzi od PANA.
27 A righteous man is an abomination to an unrighteous man, and the direct way is an abomination to the sinner.
Bezbożny budzi odrazę w sprawiedliwych, a kto postępuje uczciwie, budzi odrazę w niegodziwych.
