Proverbs 27
1 Boast not of to-morrow; for you know not what the next day shall bring forth.
Nie chlub się dniem jutrzejszym, bo nie wiesz, co dzień przyniesie.
2 Let your neighbor, and not your own mouth, praise you; a stranger, and not your own lips.
Niech inny cię chwali, a nie twoje usta; ktoś obcy, a nie twoje wargi.
3 A stone is heavy, and sand cumbersome; but a fool's wrath is heavier than both.
Ciężki jest kamień i piasek waży, ale gniew głupca cięższy od obu.
4 Wrath is merciless, and anger sharp: but envy can bear nothing.
Okrutny jest gniew i straszliwa zapalczywość, lecz któż się ostoi przed zazdrością?
5 Open reproofs are better than secret love.
Lepsza jest jawna nagana niż skryta miłość.
6 The wounds of a friend are more to be trusted than the spontaneous kisses of an enemy.
Rany przyjaciela [są] wierne, ale pocałunki wroga [są] zwodnicze.
7 A full soul scorns honeycombs; but to a hungry soul even bitter things appear sweet.
Dusza nasycona podepcze plaster miodu, a dla głodnej duszy wszystko, co gorzkie, jest słodkie.
8 As when a bird flies down from its own nest, so a man is brought into bondage whenever he estranges himself from his own place.
Jak ptak odlatuje od swego gniazda, tak człowiek odchodzi od swego miejsca.
9 The heart delights in ointments and wines and perfumes: but the soul is broken by calamities.
Maść i kadzidło radują serce, tak słodycz przyjaciela dzięki radzie od serca.
10 Your own friend, and your father's friend, forsake not; and when you are in distress go not into your brother's house: better is a friend [that is] near than a brother living far off.
Nie opuszczaj swego przyjaciela ani przyjaciela twego ojca, a w dniu twego nieszczęścia nie wchodź do domu twego brata, bo lepszy [jest] sąsiad bliski niż brat daleki.
11 Son, be wise, that your heart may rejoice; and remove you from yourself reproachful words.
Bądź mądrym, synu mój, rozwesel moje serce, abym mógł odpowiedzieć temu, który mi urąga.
12 A wise man, when evils are approaching, hides himself; but fools pass on, and will be punished.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, a prości idą dalej i ponoszą karę.
13 Take away the man's garment, (for a scorner has passed by) whoever lays waste another's goods.
Zabierz szatę temu, kto [ręczył za] obcego, i od tego, który ręczył za cudzą kobietę, weź zastaw.
14 Whosoever shall bless a friend in the morning with a loud voice, shall seem to differ nothing from one who curses [him].
Kto wczesnym rankiem błogosławi swemu przyjacielowi donośnym głosem, temu będzie to poczytane za przekleństwo.
15 On a stormy day drops [of rain] drive a man out of his house; so also does a railing woman [drive a man] out of his own house.
Nieustające kapanie w dniu rzęsistego deszczu i kłótliwa żona są sobie podobne;
16 The north wind is sharp, but it is called by name propitious.
Kto ją ukrywa, ukrywa wiatr i w prawej ręce [wonny] olejek, który sam siebie wydaje.
17 Iron sharpens iron; and a man sharpens his friend's countenance.
Żelazo ostrzy się żelazem, tak człowiek zaostrza oblicze swego przyjaciela.
18 He that plants a fig tree shall eat the fruits of it: so he that waits on his own master shall be honored.
Kto strzeże drzewa figowego, spożyje jego owoc; tak kto posługuje swemu panu, dozna czci.
19 As faces are not like [other] faces, so neither are the thoughts of men.
Jak w wodzie odbija się twarz, tak w sercu człowieka – człowiek.
20 Hell and destruction are not filled; so also are the eyes of men insatiable. [He that fixes his eye is an abomination to the Lord; and the uninstructed do not restrain their tongue.] (Sheol h7585)
Piekło i zatracenie są nienasycone, tak oczy człowieka są niesyte. (Sheol h7585)
21 Fire is the trial for silver and gold; and a man is tried by the mouth of them that praise him. The heart of the transgressor seeks after mischiefs; but an upright heart seeks knowledge.
Czym dla srebra jest tygiel, a dla złota piec, tym dla człowieka pochwała.
22 Though you scourge a fool, disgracing him in the midst of the council, you will [still] in no wise remove his folly from him.
Choćbyś zmiażdżył głupca w moździerzu tłuczkiem razem z ziarnami, nie opuści go głupota.
23 Do you thoroughly know the number of your flock, and pay attention to your herds.
Doglądaj pilnie swego dobytku [i] troszcz się o [swe] stada.
24 For a man [has] not strength and power for ever; neither does he transmit it from generation to generation.
Bo bogactwo nie [trwa] na wieki ani korona przez wszystkie pokolenia.
25 Take care of the herbage in the field, and you shall cut grass, and gather the mountain hay;
Trawa wyrasta, pojawia się zieleń, z gór zioła zbierają.
26 that you may have [wool of] sheep for clothing: pay attention to the land, that you may have lambs.
Owce są na twoje szaty, a kozły [są] zapłatą za pole.
27 [My] son, you have from me words very useful for your life, and for the life of your servants.
I dosyć mleka koziego na pokarm dla ciebie, na wyżywienie twego domu i na utrzymanie twoich służebnic.
