Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, consider well who is before thee;
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 and put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Be not desirous of his dainties; for they are deceitful food.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Weary not thyself to become rich; cease from thine own intelligence:
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 wilt thou set thine eyes upon it, it is gone; for indeed it maketh itself wings and it flieth away as an eagle towards the heavens.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Eat thou not the food of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties.
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 For as he thinketh in his soul, so is he. Eat and drink! will he say unto thee; but his heart is not with thee.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Thy morsel which thou hast eaten must thou vomit up, and thou wilt have wasted thy sweet words.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Speak not in the ears of a foolish [man], for he will despise the wisdom of thy words.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 for their redeemer is mighty; he will plead their cause against thee.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Apply thy heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Withhold not correction from the child; for [if] thou beatest him with the rod, he shall not die:
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart be wise, my heart shall rejoice, even mine;
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 and my reins shall exult, when thy lips speak right things.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not thy heart envy sinners, but [be thou] in the fear of Jehovah all the day;
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 for surely there is a result, and thine expectation shall not be cut off.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Thou, my son, hear and be wise, and direct thy heart in the way.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Be not among winebibbers, among riotous eaters of flesh.
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty; and drowsiness clotheth with rags.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Buy the truth, and sell it not; wisdom, and instruction, and intelligence.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 The father of a righteous [man] shall greatly rejoice, and he that begetteth a wise [son] shall have joy of him:
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 let thy father and thy mother have joy, and let her that bore thee rejoice.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 My son, give me thy heart, and let thine eyes observe my ways.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 She also lieth in wait as a robber, and increaseth the treacherous among men.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Who hath woe? Who hath sorrow? Who contentions? Who complaining? Who wounds without cause? Who redness of eyes?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 — They that tarry long at the wine; they that go to try mixed wine.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Look not upon the wine when it is red, when it sparkleth in the cup, and goeth down smoothly:
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 at the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Thine eyes shall behold strange women, and thy heart shall speak froward things;
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 and thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, and as he that lieth down upon the top of a mast:
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 — “They have smitten me, [and] I am not sore; they have beaten me, [and] I knew it not. When shall I awake? I will seek it yet again.”
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
