Proverbs 10

1 The proverbs of Solomon. A wise son makes a glad father; but a foolish son brings grief to his mother.

Ang mga proverbio ni Salomon. Ang usa ka anak nga manggialamon maoy kalipay sa iyang amahan; Apan ang usa ka anak nga buang-buang maoy kaguol sa iyang inahan.

2 Treasures of wickedness profit nothing, but righteousness delivers from death.

Ang mga bahandi sa kadautan walay kapuslanan; Apan ang pagkamatarung magaluwas gikan sa kamatayon.

3 The LORD will not allow the soul of the righteous to go hungry, but he thrusts away the desire of the wicked.

Si Jehova dili motugot sa kalag sa tawong matarung nga magutom; Apan ipahilayo niya ang tinguha sa dautan.

4 He becomes poor who works with a lazy hand, but the hand of the diligent brings wealth.

Mahimong kabus ang magabuhat uban ang usa ka kamot nga tapulan; Apan ang kamot sa makugihon makapahimong adunahan.

5 He who gathers in summer is a wise son, but he who sleeps during the harvest is a son who causes shame.

Kadtong nagaani panahon sa tinginit maoy usa ka manggialamon nga anak; Apan kadtong nagakatulog sa tingani maoy usa ka anak nga nagapakaulaw.

6 Blessings are on the head of the righteous, but violence covers the mouth of the wicked.

Ang mga panalangin maoy anaa sa ibabaw sa ulo sa matarung; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.

7 The memory of the righteous is blessed, but the name of the wicked will rot.

Ang handumanan sa matarung maoy bulahan; Apan ang ngalan sa dautan madunot.

8 The wise in heart accept commandments, but a chattering fool will fall.

Ang manggialamon sa kasingkasing magadawat ug mga sugo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan.

9 He who walks blamelessly walks surely, but he who perverts his ways will be found out.

Kadtong nagalakat sa pagkamatul-id nagalakat sa kasigurohan; Apan kadtong nagamasukihon sa iyang mga dalan mahibaloan.

10 One who winks with the eye causes sorrow, but a chattering fool will fall.

Kadtong nagapangilo sa mata nagahatag ug kasubo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan.

11 The mouth of the righteous is a spring of life, but violence covers the mouth of the wicked.

Ang baba sa matarung maoy usa ka tuburan sa kinabuhi; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.

12 Hatred stirs up strife, but love covers all wrongs.

Ang pagdumot nagapapukaw sa mga kasamok; Apan ang gugma nagatabon sa tanang mga kalapasan.

13 Wisdom is found on the lips of him who has discernment, but a rod is for the back of him who is void of understanding.

Diha sa mga ngabil niadtong adunay panimuot hikaplagan ang kaalam: Apan ang usa ka bunal alang sa likod niadtong walay pagsabut.

14 Wise men lay up knowledge, but the mouth of the foolish is near ruin.

Ang mga tawong manggialamon nagatigum ug kahibalo; Apan ang baba sa buang-buang mao ang usa ka pagkalaglag karon.

15 The rich man’s wealth is his strong city. The destruction of the poor is their poverty.

Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang malig-on nga ciudad; Ang pagkalaglag sa mga kabus mao ang ilang pagkakabus.

16 The labor of the righteous leads to life. The increase of the wicked leads to sin.

Ang pagpamoo sa tawong matarung nagapadulong ngadto sa kinabuhi; Ang abut sa tawong dautan, ngadto sa pagpakasala.

17 He is in the way of life who heeds correction, but he who forsakes reproof leads others astray.

Anaa sa dalan sa kinabuhi kadtong mamati sa pagbadlong; Apan kadtong nagasalikway sa pagbadlong anaa sa kasaypanan.

18 He who hides hatred has lying lips. He who utters a slander is a fool.

Kadtong nagatago sa pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil; Ug kadtong nagapamulong us usa ka butang-butang maoy usa ka buang.

19 In the multitude of words there is no lack of disobedience, but he who restrains his lips does wisely.

Diha sa daghang mga pulong dili mawad-an sa kalapasan; Apan kadtong nagapugong sa iyang mga ngabil nagabuhat sa manggialamon gayud.

20 The tongue of the righteous is like choice silver. The heart of the wicked is of little worth.

Ang dila sa tawong matarung ingon sa piniling salapi: Ang kasingkasing sa tawong dautan diyutay ra ug bili.

21 The lips of the righteous feed many, but the foolish die for lack of understanding.

Ang mga ngabil sa matarung magapakaon ug daghan; Apan ang buang-buang mamatay tungod sa pagkakulang ug salabutan,

22 The LORD’s blessing brings wealth, and he adds no trouble to it.

Ang panalangin ni Jehova, nagapadato kini; Ug siya wala magadugang ug kasubo niana.

23 It is a fool’s pleasure to do wickedness, but wisdom is a man of understanding’s pleasure.

Maoy usa ka lingaw-lingaw sa usa ka buang ang pagbuhat ug kadautan; Ug maingon niini ang kaalam alang sa usa ka tawo nga masinabuton,

24 What the wicked fear will overtake them, but the desire of the righteous will be granted.

Ang kahadlok sa tawong dautan, kini modangat sa ibabaw niya; Ug ang tinguha sa tawong matarung igatugot man.

25 When the whirlwind passes, the wicked is no more; but the righteous stand firm forever.

Sa paglabay sa alimpulos ang dautan mahanaw; Apan ang matarung maoy usa ka patukoranan nga walay katapusan.

26 As vinegar to the teeth, and as smoke to the eyes, so is the sluggard to those who send him.

Maingon sa suka nga alang sa mga ngipon, ug sa aso nga alang sa mga mata, Mao man usab ang tapulan alang niadtong nagasugo kaniya.

27 The fear of the LORD prolongs days, but the years of the wicked shall be shortened.

Ang pagkahadlok kang Jehova nagapalugway sa mga adlaw; Apan ang mga tuig sa dautan pagahamub-on.

28 The prospect of the righteous is joy, but the hope of the wicked will perish.

Ang paglaum sa matarung mao ang kalipay; Apan ang gipaabut niadtong dautan mawagtang.

29 The way of the LORD is a stronghold to the upright, but it is a destruction to the workers of iniquity.

Ang dalan ni Jehova maoy usa ka malig-ong salipdanan sa tawong matul-id; Apan kini maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.

30 The righteous will never be removed, but the wicked will not dwell in the land.

Ang matarung dili gayud matarug; Apan ang dautan dili magadayon sa yuta.

31 The mouth of the righteous produces wisdom, but the perverse tongue will be cut off.

Ang baba sa matarung magabunga ug kaalam; Apan ang dila nga masukihon pagaputlon.

32 The lips of the righteous know what is acceptable, but the mouth of the wicked is perverse.

Ang mga ngabil sa matarung mahibalo sa angay nga pagadawaton; Apan ang baba sa dautan nagapamulong sa pagkamasukihon.