Panultihon 17
1 Mas maayo pa nga adunay kahilom uban sa diyutay nga bahaw nga tinapay kaysa balay nga puno sa kombira apan adunay panag-away.
Better a dry morsel in quietness than a house full of feasting with strife.
2 Ang maalamon nga sulugoon maoy magmando sa anak nga magpakaulaw ug makigbahin sa mga katigayonan ingon nga usa sa mga igsoon.
A wise servant will rule over a disgraceful son and share his inheritance as one of the brothers.
3 Ang hulmahan alang sa plata ug ang hudno alang sa bulawan, apan si Yahweh ang magputli sa mga kasingkasing.
A crucible for silver and a furnace for gold, but the LORD is the tester of hearts.
4 Ang tawo nga nagabuhat ug daotan maminaw niadtong mga nagasultig daotan; ang bakakon motagad niadtong nagasulti ug daotan nga mga butang.
A wicked man listens to evil lips; a liar gives ear to a destructive tongue.
5 Si bisan kinsa nga nagabiaybiay sa kabos nagatamay sa iyang magbubuhat ug ang nagmaya sa kalisdanan dili makalikay sa silot.
He who mocks the poor insults their Maker; whoever gloats over calamity will not go unpunished.
6 Ang mga apo maoy korona sa mga tigulang, ug ang mga ginikanan maghatag ug pagpasidungog sa ilang mga anak.
Grandchildren are the crown of the aged, and the glory of a son is his father.
7 Ang maayo nga pagpanulti dili angay sa usa ka buangbuang; ingon man ang ngabil nga bakakon dili angay sa mga halangdon.
Eloquent words are unfit for a fool; how much worse are lying lips to a ruler!
8 Ang pagsuhol sama sa usa ka batong salamangka alang niadtong naghatag niini; bisan asa siya paingon, magmalamposon siya.
A bribe is a charm to its giver; wherever he turns, he succeeds.
9 Si bisan kinsa ang wala maghunahuna sa sayop nagapangita sa gugma, apan kadtong nagabalik-balik sa usa ka butang makapabulag sa suod nga panaghigala.
Whoever conceals an offense promotes love, but he who brings it up separates friends.
10 Ang pagbadlong modulot sa kinahiladman sa tawong adunay panabot kaysa gatosan ka lapdos ngadto sa buangbuang.
A rebuke cuts into a man of discernment deeper than a hundred lashes cut into a fool.
11 Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok, busa ang mangtas nga sinugo ipadala batok kaniya.
An evil man seeks only rebellion; a cruel messenger will be sent against him.
12 Mas maayo pa nga makasugat ug oso nga gikawatan sa iyang mga anak kay sa makasugat ug usa ka buangbuang diha sa iyang pagkabuang-buang.
It is better to meet a bear robbed of her cubs than a fool in his folly.
13 Kung ang usa ka tawo nagbalos ug daotan sa maayo, ang pagkadaotan dili mobiya sa iyang panimalay.
If anyone returns evil for good, evil will never leave his house.
14 Ang sinugdanan sa panagbingkil sama sa usa ka tawo nga nagsabwag ug tubig sa bisan asa, busa palayo sa panaglalisay sa dili pa kini modako.
To start a quarrel is to release a flood; so abandon the dispute before it breaks out.
15 Ang tawo nga magpalingkawas sa mga tawong daotan o maghukom niadtong magbuhat sa matarong— kining duha ka mga tawo dulumtanan kang Yahweh.
Acquitting the guilty and condemning the righteous— both are detestable to the LORD.
16 Nganong magsuhol man ang buangbuang ug salapi aron makakat-on mahitungod sa kaalam, nga wala man siyay katakos sa pagkat-on niini?
Why should the fool have money in his hand with no intention of buying wisdom?
17 Ang managhigala maghigugmaay sa tanang higayon ug ang managsoon nahimugso sa panahon sa kalisdanan.
A friend loves at all times, and a brother is born for adversity.
18 Ang tawo nga walay alamag magahimo ug hugot nga mga pakigsaad ug maoy moangkon sa mga utang sa iyang silingan.
A man lacking judgment strikes hands in pledge and puts up security for his neighbor.
19 Si bisan kinsa kadtong mahigugma sa panagbingkil nahigugma sa sala; siya nga maghimo sa hataas nga babag sa iyang pultahan maoy mahimong hinungdan nga makabali sa mga bukog.
He who loves transgression loves strife; he who builds his gate high invites destruction.
20 Ang tawo nga daotan ug kasingkasing walay makaplagan nga maayo; siya nga adunay daotan nga dila mahiagom ngadto sa katalagman.
The one with a perverse heart finds no good, and he whose tongue is deceitful falls into trouble.
21 Si bisan kinsa kadtong ginikanan sa buangbuang magdala ug kasubo sa iyang kaugalingon; ug ang amahan sa buangbuang walay kalipay.
A man fathers a fool to his own grief; the father of a fool has no joy.
22 Ang malipayon nga kasingkasing maayo nga tambal, apan ang dugmok nga espiritu makauga sa bukog.
A joyful heart is good medicine, but a broken spirit dries up the bones.
23 Ang tawong daotan modawat ug tinago nga suhol aron tuison ang dalan sa hustisya.
A wicked man takes a covert bribe to subvert the course of justice.
24 Ang usa ka tawo nga adunay panabot nagatumong sa iyang nawong ngadto sa kaalam, apan ang mata sa buangbuang nagatumong sa tumoy sa kalibotan.
Wisdom is the focus of the discerning, but the eyes of a fool wander to the ends of the earth.
25 Ang anak nga buangbuang mao ang kasub-anan ngadto sa iyang amahan, ug kapaitan alang sa babaye nga naghimugso kaniya.
A foolish son brings grief to his father and bitterness to her who bore him.
26 Dili usab maayo nga silotan ang nagbuhat ug matarong; ni maayo ang paglatigo sa mga tawong halangdon nga adunay baroganan.
It is surely not good to punish the innocent or to flog a noble for his honesty.
27 Ang tawo nga adunay kahibalo mogamit ug diyutay lamang nga mga pulong ug ang tawo nga adunay panabot mapinugnganon.
A man of knowledge restrains his words, and a man of understanding maintains a calm spirit.
28 Bisan ang buangbuang daw sama sa maalamon kung siya magpakahilom; kung dili siya mosulti, isipon siyang usa ka utokan.
Even a fool is considered wise if he keeps silent, and discerning when he holds his tongue.
