Joan 6
1 Guero ioan cedin Iesus Galileaco itsassoaz berce aldera, Tiberiacora.
這事以後，耶穌渡過加利利海，就是提比哩亞海。
2 Eta iarreiquiten çayón gendetze handia, ceren ikusten baitzituzten harc erién gainean eguiten cituen signoac.
有許多人因為看見他在病人身上所行的神蹟，就跟隨他。
3 Orduan igan cedin mendi batetara Iesus, eta han iar cedin bere discipuluequin.
耶穌上了山，和門徒一同坐在那裏。
4 Eta hurbil cen Bazco, Iuduen bestá.
那時猶太人的逾越節近了。
5 Bada beguiac altchatu cituenean Iesusec eta ikussi çuenean ecen gendetze handia ethorten cela harengana, diotsa Philipperi, Nondic erossiren dugu ogui, hauc ian deçatençat?
耶穌舉目看見許多人來，就對腓力說：「我們從哪裏買餅叫這些人吃呢？」（
6 (Baina haur erraiten çuen haren enseyatzeagatic, ecen berac baçaquian, cer eguiteco çuen)
他說這話是要試驗腓力；他自己原知道要怎樣行。）
7 Ihardets cieçón Philippec, Ber-ehun dineroren oguiaz ezliqueye asco, den gutiena batbederac har leçan.
腓力回答說：「就是二十兩銀子的餅，叫他們各人吃一點也是不夠的。」
8 Diotsa bere discipuluetaric batec, Andriu Simon Pierrisen anayeac.
有一個門徒，就是西門‧彼得的兄弟安得烈，對耶穌說：
9 Baduc hemen muthilcobat, dituenic borz ogui garagarrezcoric, eta bi arrain: baina hauc cer dirade hambaten arteco?
「在這裏有一個孩童，帶着五個大麥餅、兩條魚，只是分給這許多人還算甚麼呢？」
10 Eta erran ceçan Iesusec, Iar eraci eçaçue gendea. Eta cen belhar handi leku hartan. Iar citecen bada borz milla guiçonen contuaren inguruä.
耶穌說：「你們叫眾人坐下。」原來那地方的草多，眾人就坐下，數目約有五千。
11 Eta har citzan Iesusec oguiac: eta gratiac rendaturic parti cietzén discipuluey: eta discipuluéc iarriric ceudeney: halaber arrainetaric-ere nahi çuten becembat.
耶穌拿起餅來，祝謝了，就分給那坐着的人；分魚也是這樣，都隨着他們所要的。
12 Eta ressasiatu içan ciradenean erran ciecén bere discipuluey, Bil itzaçue soberatu diraden çathiac, deus gal eztadin.
他們吃飽了，耶穌對門徒說：「把剩下的零碎收拾起來，免得有糟蹋的。」
13 Bil citzaten bada, eta bethe citzaten hamabi sasqui çathiz, borz ogui garagarrezcoetaric, ian çuteney soberaturic.
他們便將那五個大麥餅的零碎，就是眾人吃了剩下的，收拾起來，裝滿了十二個籃子。
14 Gende hec bada ikussi çutenean Iesusec eguin çuen miraculua, erraiten çutén, Haur da eguiazqui mundura ethorteco cen Propheta hura.
眾人看見耶穌所行的神蹟，就說：「這真是那要到世間來的先知！」
15 Iesusec bada eçaguturic ecen haren harrapatzera ethorteco ciradela hura regue eguin leçatençát, retira cedin berriz mendira ber-bera.
耶穌既知道眾人要來強逼他作王，就獨自又退到山上去了。
16 Eta arratsa ethor cedinean, iauts citecen haren discipuluac itsassora.
到了晚上，他的門徒下海邊去，
17 Eta sarthuric vncira, ioaiten ciraden itsassoaz berce aldera Capernaum alderát: eta ia ilhuna cen, eta etzén Iesus hetara ethorri.
上了船，要過海往迦百農去。天已經黑了，耶穌還沒有來到他們那裏。
18 Eta itsassoa, haice handic erauntsiz altchatzen cen.
忽然狂風大作，海就翻騰起來。
19 Bada hoguey eta borz, edo hoguey eta hamar stade beçala abiroina tiratu ondoan, ikusten dute Iesus itsas gainez dabilala, eta vnciari hurbiltzen çayola, eta ici citecen.
門徒搖櫓，約行了十里多路，看見耶穌在海面上走，漸漸近了船，他們就害怕。
20 Eta harc erran ciecén, Ni naiz, etzaretela beldur.
耶穌對他們說：「是我，不要怕！」
21 Nahi vkan çutén bada hura vncira recebitu: eta bertan vncia arriba cedin ioaiten ciraden lekura.
門徒就喜歡接他上船，船立時到了他們所要去的地方。
22 Biharamunean itsassoaren berce aldetic gueldituric cegoen gendetzeac ikussi duenean ecen berce vncitchoric etzela han bat baicen, ceinetara haren discipuluac sarthu içan baitziraden, eta etzela sarthu bere discipuluequin Iesus vncitchora, baina haren discipuluac berac ioan içan ciradela:
第二日，站在海那邊的眾人知道那裏沒有別的船，只有一隻小船，又知道耶穌沒有同他的門徒上船，乃是門徒自己去的。
23 Eta Tiberiadetic berce vncitchoric ethorri cela leku haren aldera non oguia ian vkan baitzutén, gratiac rendaturic Iaunac.
然而，有幾隻小船從提比哩亞來，靠近主祝謝後分餅給人吃的地方。
24 Ikus ceçanean bada gendetzeac ecen Iesus etzela han, ez haren discipuluac, sar citecen hec-ere vncietara, eta ethor citecen Capernaumera, Iesus bilhatzen çutela.
眾人見耶穌和門徒都不在那裏，就上了船，往迦百農去找耶穌。
25 Eta hura eridenic itsassoaren berce aldean, erran cieçoten, Magistruá, noiz huna ethorri aiz?
既在海那邊找着了，就對他說：「拉比，是幾時到這裏來的？」
26 Ihardets ciecén Iesusec, eta erran ceçan, Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, ene bilha çabiltzate, ez ceren miraculuac ikussi dituçuen, baina ceren ian baituçue oguietaric, eta ressasiatu içan baitzarete.
耶穌回答說：「我實實在在地告訴你們，你們找我，並不是因見了神蹟，乃是因吃餅得飽。
27 Trabailla çaitezte ez vianda galtzen denagatic, baina vicitze eternalecotzat irauten duenagatic, cein guiçonaren Semeac emanen baitrauçue: ecen Seme haur Iainco Aitac ciguilatu vkan du. (aiōnios g166)
不要為那必壞的食物勞力，要為那存到永生的食物勞力，就是人子要賜給你們的，因為人子是父上帝所印證的。」 (aiōnios g166)
28 Erran cieçoten bada, Cer eguinen dugu eguin ditzagunçat Iaincoaren obrác?
眾人問他說：「我們當行甚麼才算做上帝的工呢？」
29 Ihardets ceçan Iesusec, eta erran ciecén, Haur da Iaincoaren obrá, sinhets deçaçuen harc igorri duena baithan.
耶穌回答說：「信上帝所差來的，這就是做上帝的工。」
30 Orduan erran cieçoten, Cer signo bada hic eguiten duc, dacussagunçát eta hi sinhets eçagun? cer obra eguiten duc?
他們又說：「你行甚麼神蹟，叫我們看見就信你；你到底做甚麼事呢？
31 Gure aitéc ian vkan dié manná desertuan: scribatua den beçala, Cerutico oguia eman draue iatera.
我們的祖宗在曠野吃過嗎哪，如經上寫着說：『他從天上賜下糧來給他們吃。』」
32 Erran ciecén bada Iesusec, Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, eztrauçue Moysesec eman cerutico oguia: baina ene Aitac emaiten drauçue cerutico ogui eguiazcoa.
耶穌說：「我實實在在地告訴你們，那從天上來的糧不是摩西賜給你們的，乃是我父將天上來的真糧賜給你們。
33 Ecen Iaincoaren oguia da cerutic iautsi dena, eta munduari vicitze draucana.
因為上帝的糧就是那從天上降下來、賜生命給世界的。」
34 Erran cieçoten bada, Iauna, eman ieçaguc bethiere ogui hori.
他們說：「主啊，常將這糧賜給我們！」
35 Eta erran ciecén Iesusec, Ni naiz vicitzeco oguia: enegana ethorten dena, ezta gosseturen: eta ni baithan sinhesten duena, ezta egarrituren iagoitic.
耶穌說：「我就是生命的糧。到我這裏來的，必定不餓；信我的，永遠不渴。
36 Baina erran drauçuet, ecen ikussi-ere banuçuela, eta eztuçue sinhesten.
只是我對你們說過，你們已經看見我，還是不信。
37 Aitac emaiten drautan gucia, enegana ethorriren da, eta enegana ethorten dena, eztut campora iraitziren.
凡父所賜給我的人必到我這裏來；到我這裏來的，我總不丟棄他。
38 Ecen cerutic iautsi içan naiz eguin deçadençát ez neure vorondatea, baina ni igorri naueuaren vorondatea.
因為我從天上降下來，不是要按自己的意思行，乃是要按那差我來者的意思行。
39 Eta haur da ni igorri nauenaren vorondatea, Aitarena, cerere eman baitraut, ezteçadan gal hartaric, baina resuscita deçadan hura azquen egunean.
差我來者的意思就是：他所賜給我的，叫我一個也不失落，在末日卻叫他復活。
40 Halaber haur da ni igorri nauenaren vorondatea, Semea ikusten eta hura baithan sinhesten duen guciac, duen vicitze eternala, eta nic resuscitaturen dut hura azquen egunean. (aiōnios g166)
因為我父的意思是叫一切見子而信的人得永生，並且在末日我要叫他復活。」 (aiōnios g166)
41 Murmuratzen çutén bada Iuduéc harçaz, ceren erran baitzuen, Ni naiz cerutic iautsi naicen oguia.
猶太人因為耶穌說「我是從天上降下來的糧」，就私下議論他，
42 Eta erraiten çutén, Ezta haur Iesus, Iosephen semea, ceinen aita eta ama guc eçagutzen baititugu? Nola dio bada hunec, Cerutic iautsi naiz?
說：「這不是約瑟的兒子耶穌嗎？他的父母我們豈不認得嗎？他如今怎麼說『我是從天上降下來的』呢？」
43 Ihardets ceçan bada Iesusec eta erran ciecén, Ezteçaçuela murmura çuen artean.
耶穌回答說：「你們不要大家議論。
44 Nehor ecin dathor enegana, baldin ni igorri nauen Aitac tira ezpadeça: eta nic resuscitaturen dut hura azquen egunean.
若不是差我來的父吸引人，就沒有能到我這裏來的；到我這裏來的，在末日我要叫他復活。
45 Scribatua da Prophetetan, Eta içanen dirade guciac Iaincoaz iracatsiac. Norc-ere beraz ençun baitu Aitaganic eta ikassi, hura ethorten da enegana.
在先知書上寫着說：『他們都要蒙上帝的教訓。』凡聽見父之教訓又學習的，就到我這裏來。
46 Ez Aita ikussi duenez nehorc, Iaincoaganic denac baicen: harc ikussi du Aita.
這不是說有人看見過父，惟獨從上帝來的，他看見過父。
47 Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, ni baithan sinhesten duen guciac badu vicitze eternala. (aiōnios g166)
我實實在在地告訴你們，信的人有永生。 (aiōnios g166)
48 Ni naiz vicitzeco oguia.
我就是生命的糧。
49 Çuen aitéc ian vkan duté manná desertuan, eta hil içan dirade.
你們的祖宗在曠野吃過嗎哪，還是死了。
50 Haur da oguia cerutic iautsi dena, hunetaric ianen duena hil eztadinçát.
這是從天上降下來的糧，叫人吃了就不死。
51 Ni naiz ogui vicia cerutic iautsi naicena: nehorc ian badeça ogui hunetaric, vicico da eternalqui, eta nic emanen dudan oguia, ene haraguia da, nic munduaren vicitzeagatic emanen dudana. (aiōn g165)
我是從天上降下來生命的糧；人若吃這糧，就必永遠活着。我所要賜的糧就是我的肉，為世人之生命所賜的。」 (aiōn g165)
52 Baciharducaten bada Iuduéc elkarren artean, erraiten çutela, Nolatan hunec guri bere haraguia eman ahal dieçaquegu iatera?
因此，猶太人彼此爭論說：「這個人怎能把他的肉給我們吃呢？」
53 Orduan erran ciecén Iesusec, Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, baldin ian ezpadeçaçue guiçonaren Semearen haraguia, eta edan ezpadeçaçue haren odola, eztuçue vicitzeric çuec baithan.
耶穌說：「我實實在在地告訴你們，你們若不吃人子的肉，不喝人子的血，就沒有生命在你們裏面。
54 Iaten duenac ene haraguia, eta edaten ene odola, badu vicitze eternala: eta nic dut resuscitaturen hura azquen egunean. (aiōnios g166)
吃我肉、喝我血的人就有永生，在末日我要叫他復活。 (aiōnios g166)
55 Ecen ene haraguia eguiazqui da vianda, eta ene odola eguiazqui da edari.
我的肉真是可吃的，我的血真是可喝的。
56 Ene haraguia iaten duena, eta ene odola edaten, nitan egoiten da, eta ni hartan.
吃我肉、喝我血的人常在我裏面，我也常在他裏面。
57 Nola ni igorri bainau Aita vici denac, eta ni vici bainaiz neure Aitaz: hala ni ianen nauena ere, vicico da hura-ere niçaz.
永活的父怎樣差我來，我又因父活着；照樣，吃我肉的人也要因我活着。
58 Haur da ogui cerutic iautsi içan dena: ez çuen aitéc manná ian duten beçala, eta hil içan dirade: ogui haur ianen duena vicico da eternalqui. (aiōn g165)
這就是從天上降下來的糧。吃這糧的人就永遠活着，不像你們的祖宗吃過嗎哪還是死了。」 (aiōn g165)
59 Gauça hauc erran citzan synagogán iracasten ari cela Capernaumen.
這些話是耶穌在迦百農會堂裏教訓人說的。
60 Haren discipuluetaric bada anhitzec gauça hauc ençunic erran ceçaten, Gogor da hitz haur: norc ençun ahal deçaque?
他的門徒中有好些人聽見了，就說：「這話甚難，誰能聽呢？」
61 Çaquialaric bada Iesusec bere baithan ecen haren discipuluec huneçaz murmuratze çutela, erran ciecén, Hunec scandalizatzen çaituzte?
耶穌心裏知道門徒為這話議論，就對他們說：「這話是叫你們厭棄嗎？
62 Cer date bada baldin ikus badeçaçue guiçonaren Semea igaiten lehen cen lekura?
倘或你們看見人子升到他原來所在之處，怎麼樣呢？
63 Spiritua da viuificatzen duena, haraguiac eztu deus probetchatzen: nic erraiten drauzquiçuedan hitzac spiritu dirade eta vicitze.
叫人活着的乃是靈，肉體是無益的。我對你們所說的話就是靈，就是生命。
64 Baina badirade batzu çuetaric sinhesten eztutenic. Ecen baçaquian hatseandanic Iesusec cein ciraden sinhesten etzutenac, eta cein cen hura tradituren çuena.
只是你們中間有不信的人。」耶穌從起頭就知道誰不信他，誰要賣他。
65 Eta erraiten çuen, Halacotz erran drauçuet ecen nehor ecin dathorrela enegana, baldin ene Aitaz eman ezpaçayo.
耶穌又說：「所以我對你們說過，若不是蒙我父的恩賜，沒有人能到我這裏來。」
66 Orduandanic haren discipuluetaric anhitz guibelerat citecen: eta guehiagoric etzabiltzan harequin.
從此，他門徒中多有退去的，不再和他同行。
67 Erran ciecén bada Iesusec hamabiey, Ala çuec-ere ioan nahi çarete?
耶穌就對那十二個門徒說：「你們也要去嗎？」
68 Ihardets cieçón bada Simon Pierrisec, Iauna, norengana ioanen gara? vicitze eternalezco hitzac dituc hic: (aiōnios g166)
西門‧彼得回答說：「主啊，你有永生之道，我們還歸從誰呢？ (aiōnios g166)
69 Eta guc sinhetsi eta eçagutu diagu ecen, hi aicela Christ Iainco viciaren Semea.
我們已經信了，又知道你是上帝的聖者。」
70 Ihardets ciecén Iesusec, Etzaituztet nic hamabi elegitu, eta çuetaric bat deabru baita?
耶穌說：「我不是揀選了你們十二個門徒嗎？但你們中間有一個是魔鬼。」
71 Eta haur erraiten çuen Iudas Iscariot Simonen semeaz: ecen haur cen hura traditu behar çuena, hamabietaric bat bacen-ere.
耶穌這話是指着加略人西門的兒子猶大說的；他本是十二個門徒裏的一個，後來要賣耶穌的。
