ՄԱՏԹԷՈՍ 13
1 Այդ օրը Յիսուս տնից դուրս գալով՝ նստեց ծովեզերքին:
THEN the same day Jesus going out from the house, sat down near the sea.
2 Եւ նրա մօտ շատ ժողովուրդ հաւաքուեց, այնպէս որ նա նաւակ մտաւ ու նստեց. իսկ ամբողջ ժողովուրդը կանգնած էր ծովեզերքին:
And vast multitudes were gathered together unto him, insomuch that he entered into a vessel to be seated; and all the multitude stood on the beach.
3 Եւ նրանց հետ առակներով շատ բաներ էր խօսում եւ ասում.
And he spake unto them many things in parables, saying, Behold, a sower went out to sow:
4 «Ահա մի սերմնացան ելաւ սերմանելու. եւ երբ նա սերմանում էր, մի մաս սերմ ընկաւ ճանապարհի եզերքին, եւ երկնքի թռչունը եկաւ եւ այն կերաւ:
and as he was sowing, some seeds fell indeed by the road-side; and the birds came and ate them up:
5 Եւ ուրիշ մի մաս ընկաւ ապառաժի վրայ, ուր շատ հող չկար. եւ իսկոյն բուսաւ, քանի որ հողը խորութիւն չունէր.
and other seed fell on a rocky soil, where it had not much earth; and immediately it sprang up, because it had no depth of earth:
6 երբ արեւը ծագեց, խանձուեց. եւ քանի որ արմատներ չկային, չորացաւ:
and when the sun arose, it was scorched up; and because it had no root, it withered away.
7 Եւ ուրիշ մի մաս ընկաւ փշերի մէջ, ու փշերը բարձրացան եւ այն խեղդեցին:
And other seeds fell among the thorns; and the thorns sprang up and choked them:
8 Եւ մէկ ուրիշ մաս ընկաւ պարարտ հողի վրայ եւ պտուղ տուեց. կար որ մէկին՝ հարիւր. եւ կար որ մէկին՝ վաթսուն. եւ կար որ մէկին՝ երեսուն:
but others fell on good ground, and produced fruit, some an hundred, some sixty, and some thirty.
9 Ով լսելու ականջ ունի, թող լսի»:
He that hath ears to hear, let him hear.
10 Եւ աշակերտները մօտենալով՝ նրան ասացին. «Ինչո՞ւ ես առակներով խօսում նրանց հետ»:
And when his disciples came, they said to him, Why speakest thou to them in parables?
11 Նա պատասխանեց եւ ասաց նրանց. «Քանի որ ձե՛զ է տրուած իմանալ երկնքի արքայութեան խորհուրդները, իսկ նրանց տրուած չէ.
And he answered and said unto them, Because to you it is given to know the mysteries of the kingdom of heaven, but to them it is not given.
12 որովհետեւ՝ ով ունի, նրան պիտի տրուի եւ պիտի աւելացուի, իսկ ով չունի, նրանից պիտի վերցուի ունեցածն էլ:
For whosoever hath, more shall be given to him, and he shall have abundance: but whosoever hath not, even that he hath shall be taken from him.
13 Նրանց հետ առակներով եմ խօսում նրա համար, որ նայում են եւ չեն տեսնում, լսում են եւ չեն իմանում ու չեն հասկանում:
Therefore I speak to them in parables: that seeing, they may not see; and hearing, they may not hear nor understand.
14 Եւ նրանց վրայ կատարւում է Եսայու մարգարէութիւնը, որ ասում է՝ պիտի լսէք, պիտի լսէք ու պիտի չիմանաք, պիտի նայէք, պիտի նայէք ու պիտի չտեսնէք.
And in them is fulfilled the prophecy of Isaiah, which saith, With the hearing ye shall hear, and not understand; and seeing ye shall see, and in no wise perceive:
15 որովհետեւ այս ժողովրդի սիրտը կարծրացաւ, եւ իրենց ականջներով ծանր են լսում. եւ փակեցին իրենց աչքերը, որպէսզի երբեք աչքերով չտեսնեն ու ականջներով չլսեն եւ սրտով չիմանան եւ դարձի չգան, ու ես նրանց չբժշկեմ:
for the heart of this people is waxed gross, and with their ears they have heard heavily, and their eyes they have closed; lest at any time they should see with the eves, and hear with the ears, and understand with the heart, and be converted, and I should heal them.
16 Բայց երանի՜ է ձեր աչքերին, որ տեսնում են, ու ձեր ականջներին, որ լսում են:
But blessed are your eyes; for ye see: and your ears; for ye hear.
17 Ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, որ շատ մարգարէներ ու արդարներ ցանկացան տեսնել, ինչ որ դուք տեսնում էք, բայց չտեսան, եւ լսել՝ ինչ որ դուք լսում էք, բայց չլսեցին»:
For verily I tell you, That many prophets and righteous men have greatly desired to see the things which ye see, and have not seen them; and to hear the things which ye hear, and have not heard them.
18 «Եւ արդ, լսեցէ՛ք դուք սերմնացանի առակը.
Hear ye therefore the parable of the sower.
19 ամէն մէկից, ով լսում է արքայութեան խօսքը եւ չի հասկանում, չարը գալիս է եւ յափշտակում նրա սրտում սերմանուածը. դա այն է, որ ճանապարհի եզերքին սերմանուեց:
When any person heareth the word of the kingdom, and doth not understand it, the wicked one cometh, and snatcheth away what was sown on his heart: such is he who is the sown by the road-side.
20 Եւ որ ապառաժի վրայ սերմանուեց, այն է, որ երբ լսում է խօսքը, իսկոյն ուրախութեամբ էլ ընդունում է այն:
But the sown on the rocky soil, is he who having heard the word, and instantly with joy receiving it,
21 Բայց քանի որ ինքն իր մէջ արմատներ չունի, այլ մի որոշ ժամանակի համար է հաւատում, երբ խօսքի համար նեղութիւն եւ հալածանքներ լինեն, իսկոյն սայթաքում ընկնում է:
hath not really root in himself, but is merely temporary: and when tribulation or persecution ariseth for the word’s sake, immediately he is stumbled.
22 Իսկ որ փշերի մէջ սերմանուեց, այն է, որ լսում է խօսքը, բայց աշխարհիս հոգսերը եւ հարստութեան պատրանքները խեղդում են խօսքը, եւ սա լինում է անպտուղ: (aiōn g165)
But the sown among the thorns, is he who heareth the word, and the anxiety about this world and the deceitfulness of riches, choketh the word, and it becometh unfruitful. (aiōn g165)
23 Իսկ որ լաւ հողի մէջ սերմանուեց, այն է, որ երբ լսում է խօսքը եւ հասկանում, պտուղ է տալիս. կայ որ մէկի դիմաց՝ հարիւր, կայ որ մէկի դիմաց՝ վաթսուն եւ կայ որ մէկի դիմաց՝ երեսուն»:
But the sown upon the good ground, is he who heareth the word, and understandeth it; who truly beareth fruit, and produceth, one an hundred fold, and another sixty, and another thirty.
24 Նա մէկ ուրիշ առակ էլ նրանց առաջ դրեց ու ասաց. «Երկնքի արքայութիւնը նմանուեց մի մարդու, որ իր արտի մէջ բարի սերմ սերմանեց:
Another parable proposed he to them, saying, The kingdom of heaven is like unto a man who sowed good seed in his field:
25 Եւ երբ մարդիկ քնի մէջ էին, նրա թշնամին եկաւ եւ ցանած ցորենի վրայ որոմ ցանեց ու գնաց:
and while the men were asleep, his enemy came and sowed zizane among the wheat, and departed.
26 Եւ երբ ցորենը բուսաւ ու պտուղ տուեց, ապա երեւաց եւ այն որոմը:
But when the blade was shot up, and produced fruit, then appeared also the zizane.
27 Տանտիրոջ ծառաները մօտեցան ու ասացին նրան. «Տէ՛ր, չէ՞ որ քո արտի մէջ դու բարի սերմ սերմանեցիր, ուրեմն որտեղի՞ց է այդ որոմը»:
The servants of the proprietor came, and said to him, Master, didst thou not sow good seed in thy field? whence then hath it the zizane?
28 Եւ տէրն ասաց նրանց. «Թշնամի մարդ է արել այդ»: Ծառաները նրան ասացին. «Կամենո՞ւմ ես, որ գնանք ու քաղենք հանենք այն»:
He saith unto them, Some man, an enemy, hath done this. Then the servants said to him, Wilt thou that we go and weed them out?
29 Եւ տէրը նրանց ասաց. «Ո՛չ, մի գուցէ որոմը քաղելիս, ցորենն էլ նրա հետ արմատախիլ անէք:
he replied, No; lest perhaps in weeding out the zizane, we root up the wheat with them.
30 Թողէ՛ք, որ երկուսն էլ միասին աճեն մինչեւ հունձը, եւ հնձի ժամանակ ես հնձողներին կ՚ասեմ՝ նախ այդ որոմը քաղեցէ՛ք եւ դրանից խուրձեր կապեցէ՛ք այրելու համար, իսկ ցորենը հաւաքեցէ՛ք իմ շտեմարանների մէջ»:
Let them both grow together till the harvest: and at the harvest-time I will say to the reapers, Gather out first the zizane, and bind them in bundles to burn them: but gather the wheat into my barn.
31 Նրանց առաջ նա մէկ ուրիշ առակ էլ դրեց ու ասաց. «Երկնքի արքայութիւնը նման է մանանեխի հատիկի, որ մի մարդ, առնելով, սերմանեց իր արտի մէջ:
Another parable he proposed to them, saying, The kingdom of heaven is like a grain of mustard, which a man took and sowed in his field:
32 Այն փոքր է, քան բոլոր սերմերը. սակայն երբ աճում է, բոլոր բանջարներից աւելի է մեծանում ու ծառ է լինում, այն աստիճան, որ երկնքի թռչունները գալիս են ու նրա ճիւղերի վրայ հանգստանում»:
which indeed is among the smallest of all seeds; but when it is grown, it is among the greatest of herbs, and becomes a tree, so that the birds of the air come and make their nests in the branches of it.
33 Նա մէկ ուրիշ առակ էլ պատմեց նրանց ու ասաց. «Երկնքի արքայութիւնը նման է թթխմորի, որ մի կին, առնելով, դրեց երեք չափ ալիւրի մէջ, մինչեւ որ ամբողջը խմորուեց»:
Another parable spake he to them: The kingdom of heaven is like leaven, which a woman took and covered up in three measures of flour, until the whole was leavened.
34 Այս բոլորը Յիսուս առակներով պատմեց բազմութեանը եւ առանց առակի ոչինչ չէր ասում նրանց,
All these things spake Jesus in parables to the multitudes; and without a parable he spake not to them:
35 որպէսզի կատարուի մարգարէի կողմից ասուածը. «Իմ բերանը առակներով պիտի բանամ եւ աշխարհի սկզբից ի վեր ծածկուած բաները պիտի յայտնեմ»:
that it might be fulfilled which was spoken by the prophet, saying, I will open my mouth in parables, I will bring forth things hid from the foundation of the world.
36 Այն ժամանակ Յիսուս արձակելով ժողովրդին՝ տուն եկաւ. աշակերտները մօտեցան նրան ու ասացին. «Մեկնի՛ր մեզ համար արտի որոմների առակը»:
Then Jesus dismissing the multitudes, went into a house; and his disciples came unto him, saying, Explain to us the parable of the zizane of the field.
37 Նա պատասխանեց եւ ասաց. «Այն, որ սերմանում է բարի սերմը, մարդու Որդին է,
And he replying said to them, He that sowed the good seed, is the Son of man;
38 իսկ արտը այս աշխարհն է. բարի սերմը նրանք են, որ արքայութեան որդիներն են, իսկ որոմը չարի որդիներն են.
the field is the world: and the good seed are those who are the children of the kingdom; but the zizane are the children of the wicked one;
39 եւ թշնամին, որ այն ցանեց, սատանան է. իսկ հունձը այս աշխարհի վախճանն է, եւ հնձողները հրեշտակներ են: (aiōn g165)
the enemy who sowed them is the devil; the harvest is the end of the world; and the reapers are the angels. (aiōn g165)
As therefore the zizane are gathered, and burned in the fire; just so shall it be at the end of this world. (aiōn g165)
41 Մարդու Որդին կ՚ուղարկի իր հրեշտակներին, եւ նրանք կը հաւաքեն նրա արքայութիւնից բոլոր գայթակղութիւնները եւ նրանց, որոնք անօրինութիւն են գործում:
The Son of man shall send out his angels, and shall gather together out of his kingdom all things offensive, and those who practise iniquity;
42 Եւ կը գցեն նրանց բոցավառ հնոցի մէջ. այնտեղ կը լինի լաց եւ ատամների կրճտում:
and will cast them into a furnace of fire; there shall be wailing and gnashing of teeth.
43 Այն ժամանակ արդարները երկնքի արքայութեան մէջ կը ծագեն ինչպէս արեգակը: Ով լսելու ականջ ունի, թող լսի»:
Then shall the righteous shine forth as the sun, in the kingdom of their Father. He that hath ears to hear, let him hear.
44 «Դարձեալ՝ երկնքի արքայութիւնը նման է արտի մէջ թաքցուած գանձի, որ մի մարդ, գտնելով, նորից թաքցնում է. եւ ուրախութիւնից գնում վաճառում է իր ամբողջ ունեցածը եւ այդ արտը գնում է:
Again, the kingdom of heaven is like a treasure hid in a field: which when a man findeth, he hideth, and for joy thereof, goeth away and selleth all that he hath, and buyeth that field.
45 Դարձեալ՝ երկնքի արքայութիւնը նման է մի վաճառականի, որ գեղեցիկ մարգարիտներ էր որոնում.
Again, the kingdom of heaven is like a merchantman in search of beautiful pearls:
46 եւ գտնելով մի թանկարժէք մարգարիտ՝ գնաց վաճառեց իր ամբողջ ունեցածը եւ այդ մարգարիտը գնեց:
who, having discovered one of vast price, went away and sold all that he possessed, and bought it.
47 Դարձեալ՝ երկնքի արքայութիւնը նման է ծով նետուած ուռկանի, որ ամէն տեսակ բան է հաւաքել.
Again, the kingdom of heaven is like to a net cast into the sea, and colleting fish of every kind:
48 երբ լցուել էր, այն ցամաք հանելով եւ նստելով՝ լաւերը մի առ մի հաւաքեցին ամանների մէջ, իսկ անպէտքը դուրս գցեցին:
which, when it was full, they drew to the beach, and sitting down, selected the good into baskets, but cast those of a bad kind away.
49 Այնպէս էլ կը լինի այս աշխարհի վախճանին: Հրեշտակները կ՚ելնեն եւ չարերին արդարների միջից կը բաժանեն (aiōn g165)
Just so shall it be at the end of this world: the angels shall go forth, and shall separate the wicked from amidst the just, (aiōn g165)
50 ու կը գցեն նրանց բոցավառ հնոցի մէջ. այնտեղ կը լինի լաց եւ ատամների կրճտում»:
and shall cast them into a furnace of fire: there shall be weeping and gnashing of teeth.
51 Յիսուս իր աշակերտներին ասաց. «Այս բոլորը իմացա՞ք»: Նրան ասացին՝ այո՛, Տէ՛ր:
Jesus saith unto them, Have ye understood all these things?
52 Եւ Յիսուս նրանց ասաց. «Դրա համար երկնքի արքայութեանն աշակերտած ամէն օրէնսգէտ նման է տանուտէր մարդու, որ իր գանձից հանում է նորը եւ հինը»:
They say unto him, Yes, Lord. Then said he unto them, Therefore every scribe instructed unto the kingdom of heaven, is like unto a man, the master of a family, who bringeth out of his storehouse things new and old.
53 Երբ Յիսուս այս առակները վերջացրեց, այնտեղից մեկնեց:
And it came to pass, when Jesus had finished there parables, he departed thence.
54 Եւ գալով իր գաւառը՝ նրանց ուսուցանում էր իրենց ժողովարանում, այնպէս որ նրանք զարմանում ու ասում էին. «Սրան որտեղի՞ց են այս իմաստութիւնը եւ զօրութեան գործերը:
And coming into his own country, taught them in their synagogues, so that they were exceedingly struck, and said, Whence hath this man this wisdom, and these miracles?
55 Սա հիւսնի որդին չէ՞. սրա մայրը չէ՞, որ Մարիամ է կոչւում. եւ սրա եղբայրները՝ Յակոբոս, Յովսէս, Սիմոն եւ Յուդա:
Is not this the carpenter’s son? is not his mother called Mary? his brethren, James, and Joses, and Simon, and Judas?
56 Եւ սրա քոյրերը բոլորը մեզ մօտ չե՞ն. եւ արդ, որտեղի՞ց է սրան այս բոլորը»:
and his sisters, are they not all among us? whence then hath he all these things?
57 Եւ նրանով գայթակղւում էին: Իսկ Յիսուս նրանց ասաց. «Չկայ անարգուած մարգարէ, բայց միայն՝ իր գաւառում եւ իր տանը»:
And they were offended at him. But Jesus said unto them, A prophet is not disrespected, except in his own country, and in his own family.
58 Եւ նրանց անհաւատութեան պատճառով այնտեղ զօրաւոր շատ գործեր չարեց:
And he did not there many miracles because of their unbelief.
