Łukasza 9
1 A zwoławszy Jezus dwunastu uczniów swoich, dał im moc i władzę nad wszystkimi dyjabły, i aby uzdrawiali choroby.
Then he called the Twelve together, and gave them power and authority over all demons, and to heal;
2 I rozesłał je, żeby kazali królestwo Boże, i uzdrawiali niemocne.
and sent them out to preach the kingdom of God, and heal the sick.
3 Tedy rzekł do nich: Nie bierzcie nic na drogę, ani laski, ani taistry, ani chleba, ani pieniędzy, ani dwóch sukien miejcie.
And he said to them. "Take nothing for your journey, neither staff, nor bag, nor bread, nor money, and do not have two tunics.
4 A do któregokolwiek domu wnijdziecie, tamże zostańcie, i stamtąd wynijdźcie.
"Into whatever house you enter, there stay, and thence depart.
5 A którzybykolwiek was nie przyjęli, wychodząc z miasta onego, i proch z nóg waszych otrząśnijcie na świadectwo przeciwko nim.
"If any one will not receive you, shake off the dust from your feet as you leave this town, as a testimony against them."
6 Wyszedłszy tedy, obchodzili wszystkie miasteczka, opowiadając Ewangieliję, a wszędzie chore uzdrawiając.
So they went forth, and walked from village to village, preaching the gospel and healing everywhere.
7 I usłyszał Herod, Tetrarcha, o wszystkiem, co się działo od niego, i był wątpliwym dla tego, że niektórzy powiadali, iż Jan zmartwychwstał.
Now Herod, the Tetrarch, heard of all that was happening; and he was perplexed because of its being said by someone that Johnwas risen from the dead;
8 A niektórzy zasię: Iż się Elijasz ukazał; a drudzy, iż prorok jeden z onych starych zmartwychwstał.
and by some that Elijah had appeared; and by others that one of the ancient prophets was risen again.
9 Tedy rzekł Herod: Janamci ja ściął; któż wżdy ten jest, o którym ja takie rzeczy słyszę? i pragnął go widzieć.
So Herod said, "I beheaded John, but who is this of whom I am hearing such reports," And he kept seeking to see him.
10 A wróciwszy się Apostołowie, powiadali mu, cokolwiek czynili. A on wziąwszy je z sobą, ustąpił osobno na miejsce puste przy mieście, które zowią Betsaida.
On their return the apostles told him what they had done. and he took them and withdrew in private to a town called Bethsaida.
11 Czego gdy się lud dowiedział, szedł za nim; a przyjąwszy je, mówił im o królestwie Bożem; a te, którzy uzdrowienia potrzebowali, uzdrawiał.
But when the crowd learned this they followed him. He received them kindly and spoke to them concerning the kingdom of God, and healed those who needed restored to good health.
12 A gdy się dzień począł skłaniać ku wieczorowi, przystąpiwszy oni dwunastu, rzekli mu: Rozpuść ten lud, aby odszedłszy do miasteczek okolicznych, i do wsi, i do gospód, znaleźli żywność; bośmy tu na miejscu pustem.
But now the day began to decline, and the twelve came to him and said. "Send away the crowd so that they may go into the villages and surrounding the country to lodge and buy provisions; for here we are on a solitary place."
13 Ale on rzekł do nich: Dajcież wy im jeść. A oni powiedzieli: Nie mamy więcej, tylko pięć chlebów i dwie ryby, oprócz żebyśmy szli, a kupili, na ten wszystek lud żywności.
"Do you yourselves give them food," he answered. "We have nothing," they replied "Except five loaves, and a couple fish, unless you mean for us to go and buy provisions for all the crowd."
14 Albowiem było mężów około pięciu tysięcy. I rzekł do uczniów swoich: Rozkażcie im usiąść w każdym rzędzie po pięćdziesiąt.
(For there were about five thousand men.) "Make them sit down in table-companies, of about fifty each," he said to his disciples.
15 I uczynili tak, i usiedli wszyscy.
This they did, and made them all sit down.
16 A on wziąwszy onych pięć chlebów i one dwie ryby, wejrzawszy w niebo, błogosławił im, i łamał i dawał uczniom, aby kładli przed on lud.
Then he took the five loaves and the two fish, and looking up in heaven, he blessed them, broke them in pieces, and began to giving to his disciples to apportion among the crowd.
17 I jedli, i nasyceni są wszyscy; i zebrano, co im zbyło z ułomków, dwanaście koszów.
So they ate and were filled, all of them. And there was picked up that which remained over to them, of broken pieces, twelve basketfuls.
18 I stało się, gdy się on sam osobno modlił, że z nim byli uczniowie; i pytał ich mówiąc: Kimże mię być powiadają ludzie?
Now it happened that while he was praying by himself, the disciples were with him, and he asked them a question. "Who do the crowd think I am?"
19 A oni odpowiadając rzekli: Janem Chrzcicielem, a drudzy Elijaszem, a drudzy mówią, iż prorok niektóry z onych starych zmartwychwstał.
"Johnthe Baptist," they answered, "But others say Elijah, and others that one of the ancient prophets is risen again."
20 I rzekł im: A wy kim mię być powiadacie? A odpowiadając Piotr rzekł: Chrystusem, onym Bożym.
Then he said to them, "But who do you say I am? Then Peter answered saying, "The Christ of God.’
21 Ale on przygroziwszy im, rozkazał, aby tego nikomu nie powiadali,
Then he strictly forbade them to tell this to any one;
22 Mówiąc: Że Syn człowieczy musi wiele cierpieć, a być odrzuconym od starszych ludu i od przedniejszych kapłanów i od nauczonych w Piśmie, i być zabitym, a trzeciego dnia zmartwychwstać.
and he said, "The Son of man must suffer much, and be restricted by the elders and high priests and scribes and be put to death, and on the third day be raised again."
23 I mówił do wszystkich: Kto chce za mną iść, niech zaprze samego siebie, a niech bierze krzyż swój na każdy dzień, i naśladuje mię.
And he said to all. "If any man wills to follow me, Let him renounce self and take up his cross daily and follow me.
24 Albowiem ktobykolwiek chciał zachować duszę swoję, straci ją; a ktobykolwiek stracił duszę swą dla mnie, ten ją zachowa.
"For whoever wills to save his life shall lose it; and whoever loses his life for my sake shall save it.
25 Albowiem cóż pomoże człowiekowi, choćby wszystek świat pozyskał, gdyby samego siebie stracił, albo sobie uszkodził.
"For what shall it profit a man if he shall gain the whole world and lose or forfeit himself?
26 Albowiem ktokolwiek by się wstydził za mię i za słowa moje, za tego się Syn człowieczy wstydzić będzie, gdy przyjdzie w chwale swej i w ojcowskiej i świętych Aniołów.
"For whoever is ashamed of me and of my teachings, of him shall the Son of man be ashamed when he comes in his own and in his Father’s glory, and in that of the holy angels.
27 Aleć wam powiadam prawdziwie: Są niektórzy z tych co tu stoją, którzy nie ukuszą śmierci, aż oglądają królestwo Boże.
"But I tell you truly there are some of those standing here who will not taste death till they see the kingdom of God."
28 I stało się po tych mowach, jakoby po ośmiu dniach, że wziąwszy z sobą Piotra i Jana i Jakóba, wstąpił na górę, aby się modlił.
About eight days after this it happened that Jesus took Peter, James, and John, and went up on the mountain to pray.
29 A gdy się modlił, stał się inakszy kształt oblicza jego, i szaty jego stały się białe i świetne.
And as he was praying the appearances of his countenance became different, and his clothing became white and dazzling.
30 A oto dwaj mężowie rozmawiali z nim, a ci byli Mojżesz i Elijasz;
And suddenly there were two men talking with him, who were Moses and Elijah.
31 Którzy pokazawszy się w sławie, powiadali o jego śmierci, którą miał podstąpić w Jeruzalemie.
These appeared in glory and talked about his departure which he was about to accomplish at Jerusalem.
32 A Piotr i ci, którzy byli z nim, obciążeni byli snem, a ocuciwszy się, ujrzeli chwałę jego i onych dwóch mężów, którzy z nim stali.
Now Peter and those who were with him were heavy with sleep; but when they were fully awake they saw his glory, and the two men were standing beside him.
33 I stało się, gdy oni odeszli od niego, rzekł Piotr do Jezusa: Mistrzu! dobrze nam tu być; przetoż uczyńmy trzy namioty, tobie jeden i Mojżeszowi jeden i Elijaszowi jeden; nie wiedząc, co mówił.
And when they were preparing to depart from him Peter said to Jesus. "Master, it is good for us to be here; and let us make three tents, one for you, one for Moses, and one for Elijah" - not knowing what he was saying.
34 A gdy on to mówił, stał się obłok, i zacienił je; i bali się, gdy oni wchodzili w obłok.
And while he was saying this, there came a cloud and began to overshadow them; and they were awestruck as they entered into the cloud.
35 I stał się głos z obłoku mówiący: Ten jest Syn mój miły, tego słuchajcie.
And a voice came out of the cloud, saying. "This is my Son, my chosen one; listen to him."
36 A gdy się stał on głos, znaleziony jest sam Jezus. A oni milczeli, i nie powiadali w one dni nikomu nic z tego, co widzieli.
When the voice ceased Jesus was found alone. And they held their peace, and told no one at that time about what they had seen.
37 I stało się nazajutrz, gdy oni zstąpili z góry, że mu lud wielki zabieżał.
It happened the next day, when they were come down from the mountain, that a large crowd came to meet him;
38 A oto mąż z onego ludu zawołał, mówiąc: Nauczycielu! proszę cię, wejrzyj na syna mego; boć jedynego mam.
and a man called out of the crowd saying. "Teacher, I beg you to look upon my son; for he is my only boy,
39 A oto duch zły popada go, a zaraz krzyczy, a on rozdziera go, śliniącego się, a zaledwie odchodzi od niego, skruszywszy go.
"and behold a spirit seizes hold of him, and rudely he shouts out, It convulses him till he foams; indeed it will hardly leave off bruising him sorely.
40 I prosiłem uczniów twoich, aby go wygnali; ale nie mogli.
"I begged your disciples to cast it out, but they could not."
41 Tedy Jezus odpowiadając rzekł: O rodzaju niewierny i przewrotny! dokądże z wami będę, i dokądże was cierpieć będę? Przywiedź tu syna twego.
"O faithless and perverse generation," said Jesus, "how long shall I be with you and bear with you? Bring your son to me."
42 A wtem, gdy on przychodził, rozdarł go dyjabeł i roztargał; ale Jezus zgromił ducha nieczystego i uzdrowił młodzieńca, i oddał go ojcu jego.
But while he was yet coming the demon dashed him down, and cruelly convulsed him. Then Jesus rebuked the unclean spirit, and cured the boy, and gave him back to his father.
43 I zdumieli się wszyscy nad wielmożnością Bożą. A gdy się wszyscy dziwowali wszystkim rzeczom, które czynił Jezus, rzekł do uczniów swoich:
And they were all awestruck at the mighty power of God. But while everyone was marveling at what he was doing, he said to his disciples.
44 Składajcie wy do uszów waszych słowa te: albowiem Syn człowieczy ma być wydany w ręce ludzkie.
"Let these words sink into your ears; for the son of man is about to be betrayed into the hands of men."
45 Lecz oni nie rozumieli słowa tego, i było zakryte od nich, że go pojąć nie mogli, i nie śmieli go pytać o to słowo.
But they did not understand this saying; it was hidden from them so that they perceived it not, and they were sore afraid to ask him about his saying.
46 I wszczęła się gadka między nimi, kto by z nich był największym.
Now there arose a dispute among them as to which one of them was the greatest.
47 A Jezus widząc myśl serca ich, wziąwszy dziecię, postawił je podle siebie,
And Jesus who knew the dispute that was in their hearts, took a young child, and placed him by his side;
48 I rzekł im: Ktobykolwiek przyjął to dzieciątko w imieniu mojem, mnie przyjmuje; a ktobykolwiek mnie przyjął, przyjmuje onego, który mię posłał: albowiem kto jest najmniejszy między wszystkimi wami, tenci będzie wielkim.
then he said to them. "Whoever shall receive this little child in my name receives me; and whoever shall receive me receives him that sent me. For it is the lowliest among you all who is great."
49 A Jan odpowiadając, rzekł: Mistrzu! widzieliśmy niektórego w imieniu twojem dyjabły wyganiającego, i zabranialiśmy mu, przeto że za tobą z nami nie chodzi.
"Master," said John, "we saw a man who was casting out demons in your name, and we forbade him, because he was not following us."
50 I rzekł do niego Jezus: Nie zabraniajcie mu; bo kto nie jest przeciwko nam, za nami jest.
But Jesus said, "Forbid him not, for he who is not against you is for you."
51 I stało się, gdy się wypełniły dni, aby był wzięty w górę, że się on na to udał, aby szedł do Jeruzalemu.
When now when the time drew near for him to be received up, he stedfastly set his face to go to Jerusalem,
52 Tedy posłał posły przed sobą; którzy weszli do miasteczka Samarytańskiego, aby mu nagotowali gospodę.
and sent messengers before him. These went and entered into a Samaritan village to make ready for him.
53 Lecz oni go nie przyjęli, przeto że oblicze jego obrócone było do Jeruzalemu.
But they did not receive him because his face was set to go to Jerusalem.
54 A widząc to uczniowie jego, Jakób i Jan, rzekli: Panie! chceszże, iż rzeczemy, aby ogień zstąpił z nieba i spalił je, jako i Elijasz uczynił?
And when his disciples, Jamesand John, saw this they said, "Lord, are you willing for us to bid fire come down from heaven and destroy them?" As Elijah did.
55 Ale Jezus obróciwszy się, zgromił je, i rzekł: Nie wiecie wy, jakiego jesteście ducha.
But he turned and rebuked them and said,
56 Albowiem Syn człowieczy nie przyszedł, zatracać dusz ludzkich, ale zachować. I szli do inszego miasteczka.
"You know not what kind of spirit you share, for the Son of man came not to destroy men’s lives, but to save them." And they went to another village.
57 I stało się, gdy oni szli, że w drodze rzekł niektóry do niego: Pójdę za tobą, gdziekolwiek pójdziesz, Panie!
As they were going on their way, a man came to him and said, "I will follow wherever you go."
58 A Jezus mu rzekł: Liszki mają jamy, i ptaszki niebieskie gniazda; ale Syn człowieczy nie ma, gdzie by głowę skłonił.
"The foxes have their holes," Jesus answered, "and the wild birds have their nest, but the Son of man has not where to lay his head."
59 I rzekł do drugiego: Pójdź za mną! Ale on rzekł: Panie! dopuść mi pierwej odejść i pogrześć ojca mego.
To another he said, "Follow me!" But he replied, "Permit me first to go and bury my father."
60 Ale mu Jezus rzekł: Niechaj umarli grzebią umarłych swoich; a ty poszedłszy, opowiadaj królestwo Boże.
"Leave the dead to bury their own dead," said Jesus to him, "go you and announce, far and wide the kingdom of God."
61 Rzekł też i drugi: Pójdę za tobą, Panie! ale mi pierwej dopuść pożegnać się z tymi, którzy są w domu moim.
And another man also said to him. "I will follow you, Lord; but first permit me to bid farewell to those who are in my house."
62 Rzekł do niego Jezus: Żaden, który by przyłożył rękę swoję do pługa, a oglądałby się nazad, nie jest sposobny do królestwa Bożego.
But Jesus answered him, "No man who puts his hand to the plow and then looks back, is fit for the kingdom of God."
