Proverbiorum 24

1 ne aemuleris viros malos nec desideres esse cum eis

Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;

2 quia rapinas meditatur mens eorum et fraudes labia eorum loquuntur

Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.

3 sapientia aedificabitur domus et prudentia roborabitur

Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.

4 in doctrina replebuntur cellaria universa substantia pretiosa et pulcherrima

Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.

5 vir sapiens et fortis est et vir doctus robustus et validus

Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.

6 quia cum dispositione initur bellum et erit salus ubi multa consilia sunt

Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.

7 excelsa stulto sapientia in porta non aperiet os suum

Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.

8 qui cogitat malefacere stultus vocabitur

Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.

9 cogitatio stulti peccatum est et abominatio hominum detractor

Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.

10 si desperaveris lassus in die angustiae inminuetur fortitudo tua

Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.

11 erue eos qui ducuntur ad mortem et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses

[Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;

12 si dixeris vires non suppetunt qui inspector est cordis ipse intellegit et servatorem animae tuae nihil fallit reddetque homini iuxta opera sua

Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?

13 comede fili mi mel quia bonum est et favum dulcissimum gutturi tuo

Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.

14 sic et doctrina sapientiae animae tuae quam cum inveneris habebis in novissimis et spes tua non peribit

Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.

15 ne insidieris et quaeras impietatem in domo iusti neque vastes requiem eius

Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;

16 septies enim cadet iustus et resurget impii autem corruent in malum

Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.

17 cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas et in ruina eius ne exultet cor tuum

Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;

18 ne forte videat Dominus et displiceat ei et auferat ab eo iram suam

Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.

19 ne contendas cum pessimis nec aemuleris impios

Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;

20 quoniam non habent futurorum spem mali et lucerna impiorum extinguetur

Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.

21 time Dominum fili mi et regem et cum detractoribus non commiscearis

Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;

22 quoniam repente consurget perditio eorum et ruinam utriusque quis novit

Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?

23 haec quoque sapientibus cognoscere personam in iudicio non est bonum

I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.

24 qui dicit impio iustus es maledicent ei populi et detestabuntur eum tribus

Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.

25 qui arguunt laudabuntur et super ipsos veniet benedictio

A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.

26 labia deosculabitur qui recta verba respondet

Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.

27 praepara foris opus tuum et diligenter exerce agrum tuum ut postea aedifices domum tuam

Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.

28 ne sis testis frustra contra proximum tuum nec lactes quemquam labiis tuis

Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.

29 ne dicas quomodo fecit mihi sic faciam ei reddam unicuique secundum opus suum

Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.

30 per agrum hominis pigri transivi et per vineam viri stulti

Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;

31 et ecce totum repleverant urticae operuerant superficiem eius spinae et maceria lapidum destructa erat

A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.

32 quod cum vidissem posui in corde meo et exemplo didici disciplinam

Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.

33 parum inquam dormies modicum dormitabis pauxillum manus conseres ut quiescas

Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;

34 et veniet quasi cursor egestas tua et mendicitas quasi vir armatus

A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.