ՄԱՐԿՈՍ 10
1 Կանգնելով՝ անկէ գնաց Հրէաստանի հողամասը, Յորդանանի միւս եզերքէն: Դարձեալ բազմութիւնները անոր շուրջ կը համախմբուէին, եւ ինչպէս սովորութիւն ունէր՝ դարձեալ կը սորվեցնէր անոնց:
Jesus left (that place/Capernaum) [with his disciples], and they went through Judea district and on across [to the east side of] the Jordan [River]. When crowds gathered around him again, he taught them again, as he customarily did.
2 Փարիսեցիները եկան անոր քով ու հարցուցին՝ փորձելու համար զայն. «Արտօնուա՞ծ է մարդու մը՝ որ արձակէ իր կինը»:
[While he was teaching them, some] Pharisees approached him and asked him, “Does [our Jewish] law permit a man to divorce his wife?” They asked that in order to be able to criticize him [whether he answered “yes” or “no”].
3 Ան ալ պատասխանեց անոնց. «Մովսէս ի՞նչ պատուիրեց ձեզի»:
He answered them, “What did Moses command your [ancestors about a man divorcing his wife]?”
4 Անոնք ըսին. «Մովսէս արտօնեց ամուսնալուծումի վկայագիր մը գրել եւ արձակել»:
[One of] them replied, “Moses permitted that a man may write on paper [his reason] for divorcing [his wife], [give this paper to her], and then send her away.”
5 Յիսուս պատասխանեց անոնց. «Ձեր սիրտին կարծրութեա՛ն համար գրեց ձեզի այդ պատուէրը.
Jesus said to them, “It was because your [ancestors] stubbornly wanted just what they desired that Moses wrote that law for [your ancestors], and you [are just like them]!
6 բայց արարչութեան սկիզբէն՝ Աստուած զանոնք արու եւ էգ ստեղծեց:
[Remember] that he [also wrote that, when God] first created [people], he made [one] man, and [one] woman [to become that man’s wife].
7 “Այս պատճառով մարդը պիտի թողու հայրն ու մայրը, եւ պիտի յարի իր կնոջ,
That explains why [God said], ‘When a man [and] woman marry, they should no longer live with their fathers and mothers [after they marry].
8 ու երկուքը պիտի ըլլան մէ՛կ մարմին”: Ուստի ա՛լ երկու չեն, հապա՝ մէկ մարմին.
Instead, the two of them shall [live together, and they shall] become so [closely united] [MET] [that they are like] one person.’ Therefore, although the people [who marry] were two [separate persons] before, [God regards them] as one person now, [so he wants them to remain married].
9 ուրեմն մարդը թող չզատէ ինչ որ Աստուած իրարու միացուցած է»:
Because that is true, a man must not separate from his [wife] whom God has joined [to him, because God’s plan is for them to remain together]!”
10 Տունը՝ իր աշակերտները դարձեալ նոյն բանը հարցուցին իրեն:
When Jesus and his disciples were alone in a house, they asked him again about this.
11 Ըսաւ անոնց. «Ո՛վ որ արձակէ իր կինը եւ ամուսնանայ ուրիշի մը հետ՝ շնութիւն կ՚ընէ անոր դէմ:
He said to them, “[God considers that a marriage lasts until either the husband or the wife dies, so he considers] that any man who divorces his wife and marries another woman is committing adultery, [even] if he divorces his first wife.
12 Ու եթէ կին մը արձակէ իր ամուսինը եւ ամուսնանայ ուրիշի մը հետ՝ շնութիւն կ՚ընէ»:
[God also considers] a woman who divorces her first husband to be committing adultery if she marries another man.”
13 Մանուկներ բերին իրեն՝ որպէսզի դպչի անոնց. բայց աշակերտները կը յանդիմանէին բերողները:
[One day], some people were bringing children to Jesus in order that he would touch [and bless] them. But the disciples scolded those people [because they thought that Jesus] ([did not want to be bothered spending time with/was not concerned about]) [children].
14 Երբ Յիսուս տեսաւ, ընդվզելով ըսաւ անոնց. «Թո՛յլ տուէք այդ մանուկներուն՝ որ գան ինծի, եւ մի՛ արգիլէք զանոնք, որովհետեւ Աստուծոյ թագաւորութիւնը այդպիսիներունն է:
When Jesus saw that, he became angry. He said to the [disciples], “Allow the children to come to me! Do not forbid them [DOU]! It is people who [are humble and trust as they do] who can experience (God’s rule [in their lives]/God taking care of them) [MET].
15 Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Ո՛վ որ չընդունի Աստուծոյ թագաւորութիւնը պզտիկ մանուկի մը պէս, բնա՛ւ պիտի չմտնէ անոր մէջ”»:
Note this: Those who do not [trustingly] allow God to direct [their lives], as children [do], will not enter the place where God rules.”
16 Ու գիրկը առաւ զանոնք, ձեռք դրաւ անոնց վրայ եւ օրհնեց զանոնք:
Then he embraced the children. He also put his hands on them [and asked God to] bless them.
17 Երբ ան դուրս ելաւ, ճամբան մարդ մը վազեց, ծնրադրեց անոր առջեւ ու հարցուց անոր. «Բարի՛ վարդապետ, ի՞նչ ընեմ՝ որ ժառանգեմ յաւիտենական կեանքը»: (aiōnios g166)
As Jesus was starting to travel [again with his disciples], a [young] man ran up to him. He knelt before Jesus and then he asked him, “Good teacher, what must I do to have eternal life/in order to live [with God] eternally?” (aiōnios g166)
18 Յիսուս ըսաւ անոր. «Ինչո՞ւ բարի կը կոչես զիս. մէկէ՛ն զատ բարի չկայ, որ Աստուած է:
Jesus said to him, “(You should consider carefully [what you are implying] (OR, [that you are implying that I am God]) [by] calling me good, because only God is good!/Do you realize [what you are implying] (OR, [that you are implying that I am God]) [by] calling me good, because only God is good?) [RHQ] No other person is good
19 Գիտե՛ս պատուիրանները. շնութիւն մի՛ ըներ, սպանութիւն մի՛ ըներ, գողութիւն մի՛ ըներ, սուտ վկայութիւն մի՛ տար, զրկանք մի՛ ըներ, պատուէ՛ հայրդ ու մայրդ»:
[But to answer your question], you know the commandments [of Moses, which will cause you to live eternally if you obey them perfectly]. He commanded [things such as] ‘do not murder anyone, do not commit adultery, do not steal, do not (testify falsely/lie), do not cheat anyone, and honor your father and mother’.”
20 Ան ալ պատասխանեց անոր. «Վարդապե՛տ, պահած եմ այդ բոլորը՝ պատանութենէս ի վեր»:
The man said to him, “Teacher, I have obeyed all those commandments ever since I was young. [So is] ([that enough/there something else that I have not done])?”
21 Յիսուս անոր նայելով՝ սիրեց զայն եւ ըսաւ անոր. «Մէ՛կ բան կը պակսի քեզի. գնա՛, ծախէ՛ ունեցածդ, տո՛ւր աղքատներուն, ու գանձ պիտի ունենաս երկինքը. ապա վերցո՛ւր խաչը ու հետեւէ՛ ինծի»:
Jesus looked at him and loved him. He said to him, “There is one thing that you have not [yet done]. You must go [home], sell all that you possess, and then give [the money] to poor people. [As a result], you will be spiritually rich in heaven. After [you have done what I have told you], come with me [and be my disciple]!”
22 Ան ալ այս խօսքին համար խոժոռելով՝ տրտմած գնաց, որովհետեւ շատ ստացուածք ունէր:
The man became disappointed when he heard that. He went away sad, because he was very rich [and he did not want to give away everything].
23 Յիսուս՝ շուրջը նայելով՝ ըսաւ իր աշակերտներուն. «Ո՜րչափ դժուար է Աստուծոյ թագաւորութիւնը մտնել անոնց՝ որ դրամ ունին»:
Jesus looked around [at the people]. Then he exclaimed to his disciples, “It is very difficult for people who are wealthy to [decide to] let God rule their lives!”
24 Աշակերտները այլայլեցան անոր խօսքերէն. բայց Յիսուս դարձեալ ըսաւ անոնց. «Զաւակնե՛ր, ո՜րչափ դժուար է Աստուծոյ թագաւորութիւնը մտնել՝ իրենց դրամին վստահողներուն:
The disciples were surprised at what he said. [They thought that God favored the rich people, so if God did not save them, he would not save anyone]. So Jesus replied again to them, “My dear friends, it is very difficult for anyone [to decide] to let God rule his life.
25 Դիւրին է որ ո՛ւղտը ասեղին ծակէն անցնի, քան թէ հարուստը Աստուծոյ թագաւորութիւնը մտնէ»:
It is impossible for a camel to go through the eye of a needle. It is almost as difficult [HYP] for rich people [to decide] to let God rule their [lives].”
26 Անոնք չափազանց ապշեցան եւ ըսին իրարու. «Ա՛լ ո՞վ կրնայ փրկուիլ»:
The disciples were very astonished. So they said to each other, “If that is so, (it will be unlikely that anyone will be saved {that God will save anyone}!/will [God] save anyone?) [RHQ]”
27 Յիսուս նայելով անոնց՝ ըսաւ. «Ատիկա անկարելի է մարդոց քով, բայց ոչ՝ Աստուծոյ քով. քանի որ ամէն բան կարելի է Աստուծոյ քով»:
Jesus looked at them and then he said, “[Yes], it is impossible for people [to save themselves]! But God certainly can [save them], because God can do anything!”
28 Պետրոս սկսաւ ըսել անոր. «Ահա՛ մենք թողուցինք ամէն ինչ եւ հետեւեցանք քեզի»:
Peter exclaimed, “[You know that] we have left behind everything and we have become your disciples. [So], ([what about us/will God (accept us/reward us)])?”
29 Յիսուս պատասխանեց. «Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Չկայ մէկը՝ որ թողուցած ըլլայ տուն, եղբայրներ, քոյրեր, հայր, մայր, կին, զաւակներ, կամ արտեր՝ ինծի եւ աւետարանին համար,
Jesus replied, “I want you to know this: Those who have left [their] houses, [their] brothers, [their] sisters, [their] father, [their] mother, [their] children, or [their] plots of ground, to [be] my [disciples] and to [proclaim] the good news,
30 ու չստանայ հարիւրապատի՛կը հիմա՝ այս ատեն՝ տուներ, եղբայրներ, քոյրեր, մայրեր, զաւակներ եւ արտեր՝ հալածանքներու հետ, ու յաւիտենական կեանքը՝ գալիք աշխարհին մէջ”: (aiōn g165, aiōnios g166)
will receive in this life 100 times as much [as they left behind. That will include houses and people as dear as] brothers and sisters and mothers and children, and plots of ground. Furthermore, although people will persecute them [here on earth because they believe in me], in the future age [they] will ([have] eternal life/live [with God] eternally). (aiōn g165, aiōnios g166)
31 Բայց շատ առաջիններ պիտի ըլլան յետին, եւ յետիններ՝ առաջին»:
But I [warn you all]: Many of you who [now consider yourselves] to be very important will be unimportant [at that future time], and many of you who [now consider yourselves] to be unimportant will be very important [at that future time]!”
32 Երբ անոնք դէպի Երուսաղէմ բարձրացող ճամբան էին, Յիսուս անոնց առջեւէն կ՚երթար: Անոնք այլայլած էին ու հետեւելով՝ կը վախնային: Դարձեալ քովը առնելով տասներկուքը, սկսաւ ըսել անոնց՝ ի՛նչ որ պիտի պատահէր իրեն.
[Some days later as they continued to travel], Jesus and his disciples were walking on the road that leads up to Jerusalem [city]. Jesus was walking ahead of them. [The disciples/apostles] were astonished [that he was going to where there were many people who opposed him], and the other people who were with them were afraid [about what would happen to him in Jerusalem. Along the way he took the twelve disciples to a place by themselves]. Then he began to tell them again about what was going to happen to him, saying,
33 «Ահա՛ Երուսաղէմ կը բարձրանանք, եւ մարդու Որդին պիտի մատնուի քահանայապետներուն ու դպիրներուն. մահուան պիտի դատապարտեն զայն, հեթանոսներուն պիտի մատնեն զայն,
“Listen carefully! We are going up to Jerusalem. There the chief priests and the men who teach the Jewish laws will be enabled {someone will help the chief priests and those who teach our [Jewish] laws} to seize me. Then they will declare that I must die, [even though] I am the one who came from heaven. Then they will take me to the Roman [authorities].
34 պիտի ծաղրեն ու խարազանեն զայն, պիտի թքնեն անոր վրայ եւ սպաննեն զայն. բայց յարութիւն պիտի առնէ երրորդ օրը»:
Those men will ridicule me. They will spit on me. They will (scourge me/whip me with a leaded whip.) Then they will kill me. But on the third day after that, I will become alive again!”
35 Ապա Յակոբոս ու Յովհաննէս՝ Զեբեդէոսի որդիները՝ գացին անոր քով, եւ ըսին. «Վարդապե՛տ, կ՚ուզենք որ ի՛նչ որ խնդրենք՝ ընես մեզի համար»:
[Along the way], James and John, [who were] the two sons of Zebedee, approached Jesus and they said to him, “Teacher, please do for us what we will ask you to do!”
36 Ան ալ ըսաւ անոնց. «Ի՞նչ կ՚ուզէք՝ որ ընեմ ձեզի»:
He said to them, “What do you want me to do for you?”
37 Անոնք ալ ըսին իրեն. «Շնորհէ՛ մեզի, որ բազմինք մեզմէ մէկը՝ աջ կողմդ, ու միւսը՝ ձախ կողմդ քու փառքիդ մէջ»:
They said to him, “When you [rule] gloriously, [let us rule with you]. Let one of us [sit] at your right side and one sit at your left side.”
38 Յիսուս ըսաւ անոնց. «Չէք գիտեր ի՛նչ կը խնդրէք: Կրնա՞ք խմել այն բաժակը՝ որ ես կը խմեմ, եւ մկրտուիլ այն մկրտութեամբ՝ որով ես կը մկրտուիմ»:
But Jesus said to them, “You do not understand what you are asking for.” Then he asked them, “Can you endure suffering [MTY] like I am about to suffer? Can you endure being killed [MTY] as I will be killed {people killing you as they will kill me}?”
39 Անոնք ըսին իրեն. «Կրնա՛նք»: Յիսուս ըսաւ անոնց. «Արդարեւ պիտի խմէ՛ք այն բաժակը՝ որ ես կը խմեմ, ու պիտի մկրտուի՛ք այն մկրտութեամբ՝ որով ես կը մկրտուիմ.
They said to him, “[Yes], we are able [to do that]!” Then Jesus said to them, “[It is true that] you will endure suffering [MTY] like I will suffer, and you will endure being killed as I will be killed {people killing you as they will kill me}.
40 բայց իմ աջ կողմս եւ ձախ կողմս բազմիլը՝ իմս չէ տալը, հապա պիտի տրուի անո՛նց՝ որոնց համար պատրաստուած է»:
But I am not the one who chooses the ones who will sit next to me [and rule with me. God will give] those places to the ones he appoints.”
41 Երբ միւս տասը աշակերտները լսեցին, սկսան ընդվզիլ Յակոբոսի ու Յովհաննէսի դէմ:
The [other] ten [disciples later] heard about what James and John [had requested]. As a result, they were angry with them [because they also wanted to rule with Jesus in the highest positions].
42 Իսկ Յիսուս իրեն կանչեց զանոնք եւ ըսաւ անոնց. «Գիտէք թէ հեթանոսներուն իշխան համարուածնե՛րը կը տիրապետեն իրենց վրայ, եւ անոնց մեծամեծնե՛րը կ՚իշխեն իրենց վրայ:
Then, after Jesus called them all together, he said to them, “You know that those who rule the non-Jews [enjoy] showing that they are powerful. You also know that officials enjoy commanding others.
43 Բայց այդպէս թող չըլլայ ձեր մէջ. հապա ձեզմէ ո՛վ որ ուզէ մեծ ըլլալ՝ անիկա ձեր սպասարկո՛ւն ըլլայ,
But do not be like them! On the contrary, all those among you who want [God to consider them] great must become [like] servants to [the rest of] you.
44 ու ձեզմէ ո՛վ որ ուզէ գլխաւոր ըլլալ՝ անիկա բոլորին ստրո՛ւկը ըլլայ:
Furthermore, if anyone among you wants [God to consider him] to be the most important, he must [act like] a servant for the rest of you.
45 Քանի որ մարդու Որդին եկաւ ո՛չ թէ սպասարկութիւն ընդունելու, հապա՝ սպասարկելու եւ իր անձը իբր փրկանք տալու շատերու համար»:
[You should imitate me]. Even though I am the one who has come from heaven, I did not come to be served {for others to serve me}. On the contrary, I came in order to serve others and to allow others to kill me, in order that my dying for people would be like a payment to rescue [many people from being punished] {[God punishing them]} [for their sins].”
46 Յետոյ եկան Երիքով: Երբ դուրս կ՚ելլէր Երիքովէն՝ աշակերտներով եւ մեծ բազմութեամբ, Տիմէոսի որդին՝ կոյր Բարտիմէոս՝ նստած էր ճամբային եզերքը ու կը մուրար:
[On the way to Jerusalem, Jesus and the disciples came to Jericho town]. Afterwards, while they were leaving Jericho along with a great crowd, a blind man who habitually begged [for money] was sitting beside the road. His name was Bartimaeus and his father’s name was Timaeus.
47 Երբ լսեց թէ Յիսուս Նազովրեցին է, սկսաւ աղաղակել. «Յիսո՛ւս, Դաւիթի՛ Որդի, ողորմէ՜ ինծի»:
When he heard people say that Jesus from Nazareth [was passing by], he shouted, “Jesus! [You who are the Messiah] descended from [King] David, (be merciful to/help) me!”
48 Շատեր կը հրահանգէին անոր՝ որ լռէ: Բայց ան ա՛լ աւելի կ՚աղաղակէր. «Դաւիթի՛ Որդի, ողորմէ՜ ինծի»:
Many people rebuked him and told him that he should be quiet. But he shouted even more, “[You who are the Messiah] descended from [King David], (be merciful to/help) me!”
49 Յիսուս կանգ առնելով՝ ըսաւ որ կանչեն զայն: Կանչեցին կոյրը եւ ըսին անոր. «Քաջալերուէ՛, ոտքի՛ ելիր, քե՛զ կը կանչէ»:
Jesus stopped and said, “Call him [to come over here]!” They summoned the blind man, saying, “Jesus is calling you! So cheer up and get up [and come]!”
50 Ան ալ իր հանդերձը նետելով՝ կանգնեցաւ ու եկաւ Յիսուսի:
He threw aside his cloak as he jumped up, and he came to Jesus.
51 Յիսուս պատասխանեց անոր. «Ի՞նչ կ՚ուզես՝ որ ընեմ քեզի»: Կոյրը ըսաւ. «Ռաբբունի՛, թող աչքերս բացուին՝՝»:
Jesus asked him, “What do you want me to do for you?” The blind man said to him, “Sir, I [want to be able] to see again!”
52 Յիսուս ըսաւ անոր. «Գնա՛. հաւատքդ բժշկեց քեզ»: Իսկոյն անոր աչքերը բացուեցան, ու ճամբան կը հետեւէր Յիսուսի:
Jesus said to him, “[I am] healing you [because] you believed [in me]. So you may go [home]!” He could see immediately. And he went with Jesus along the road.
