Châm Ngôn 24
1 Chớ ganh ghét kẻ làm ác. Đừng ước ao ở cùng chúng nó.
Do not be envious of those who are evil, nor desire to associate with them,
2 Vì lòng chúng nó toan điều hủy phá, Và môi họ nói ra sự tổn hại.
because their hearts plot violence and their lips talk about trouble.
3 Nhờ sự khôn ngoan, cửa nhà được xây cất nên, Và được vững vàng bởi sự thông sáng;
Through wisdom a house is built and by understanding it is established.
4 Nhờ sự tri thức, các phòng vi đều được đầy đủ Các thứ tài vật quí báu và đẹp đẽ.
By knowledge the rooms are filled with all precious and pleasant riches.
5 Người khôn ngoan có sức mạnh, Và người tri thức gia thêm năng lực.
A warrior of wisdom is strong, and a man of knowledge increases his strength;
6 Vì con phải nhờ mưu khôn mà đánh giặc; Đâu có nhiều mưu sĩ thì đặng toàn thắng.
for by wise direction you can wage your war and with many advisors there is victory.
7 Sự khôn ngoan lấy làm cao xa quá cho kẻ ngu dại; Nó không mở miệng ra nơi cửa thành.
Wisdom is too high for a fool; in the gate he does not open his mouth.
8 Kẻ nào toan làm điều ác, Người ta sẽ gọi hắn là kẻ gian giảo.
There is one who plans to do evil— people call him a master of schemes.
9 Tư tưởng ngu dại là tội lỗi; Kẻ nhạo báng lấy làm gớm ghiếc cho loài người.
A foolish plan is sin and men despise a mocker.
10 Nếu con ngã lòng trong ngày hoạn nạn, Thì sức lực con nhỏ mọn thay.
If you become weak with fear in the day of trouble, then your strength is small.
11 Hãy giải cứu kẻ bị đùa đến sự chết, Và chớ chối rỗi cho người đi xiêu tó tới chốn hình khổ.
Rescue those who are being taken away to death and hold back those who are staggering to the slaughter.
12 Nếu con nói: Chúng tôi chẳng biết gì đến; Thì Đấng mà cân nhắc lòng người ta, há chẳng xem xét điều ấy sao? Và Đấng gìn giữ linh hồn con, há không biết đến ư? Chớ thì Ngài sẽ chẳng báo mỗi người tùy theo công việc họ làm sao?
If you say, “Behold, we knew nothing about this,” does not the one who weighs the heart understand what you are saying? The one who guards your life, does he not know it? Will God not give to each one what he deserves?
13 Hỡi con, hãy ăn mật, vì nó ngon lành; Tàng ong lấy làm ngọt ngào cho ổ gà con.
My son, eat honey because it is good, because the drippings of the honeycomb are sweet to your taste.
14 Con sẽ biết sự khôn ngoan nơi linh hồn con cũng như vậy; Nếu con đã tìm được sự khôn ngoan, ắt sẽ có phần thưởng, Và sự trông đợi của con sẽ chẳng phải thành luống công.
Such is wisdom for your soul— if you find it, there will be a future and your hope will not be cut off.
15 Hỡi kẻ ác, chớ rình rập nhà người công bình; Đừng phá tan chỗ nghĩ ngơi của người.
Do not lie in wait like the wicked person who attacks the house of the righteous person. Do not destroy his home!
16 Vì người công bình dầu sa ngã bảy lần, cũng chổi dậy; Còn kẻ hung ác bị tai vạ đánh đổ.
For the righteous person falls down seven times and rises again, but wicked people are brought down by calamity.
17 Khi kẻ thù nghịch con sa ngã, chớ vui mừng; Lúc nó bị đánh đổ, lòng con đừng hớn hở;
Do not celebrate when your enemy falls and let not your heart be glad when he stumbles,
18 Kẻo e Đức Giê-hô-va thấy điều đó, mà chẳng đẹp lòng, Bèn cất cơn thạnh nộ Ngài khỏi nó chăng.
or Yahweh will see and disapprove and turn away his wrath from him.
19 Chớ nổi giận vì cớ kẻ làm ác, Cũng đừng ganh ghét những người hung dữ;
Do not worry because of evildoers, and do not envy wicked people,
20 Vì kẻ làm gian ác sẽ không được thiện báo, Và đèn kẻ hung dữ sẽ tắt đi.
for the evil person has no future and the lamp of wicked people will go out.
21 Hỡi con, hãy kính sợ Đức Giê-hô-va và tôn kính vua; Chớ hội hiệp cùng kẻ phản nghịch;
Fear Yahweh, and fear the king, my son; do not associate with those who rebel against them,
22 Vì sự tai họa của chúng xảy đến thình lình; Và ai biết sự phá hại của người nầy người kia?
for suddenly their disaster will come and who knows the extent of the destruction that will come from both of them?
23 Những ngôn ngữ nầy cũng do kẻ khôn ngoan mà đến: Trong việc xét đoán tư vị người, ấy chẳng phải tốt lành.
These also are sayings of the wise. Partiality in judging a case at law is not good.
24 Kẻ nào nói với kẻ ác rằng: Ngươi là công bình, Sẽ bị dân tộc rủa sả, và các nước lấy làm gớm ghiếc mình;
Whoever says to the wicked person, “You are a righteous person,” will be cursed by peoples and hated by nations.
25 Còn người nào quở trách kẻ ác ắt sẽ được đẹp lòng, Và sự phước lành sẽ giáng trên họ.
But those who discipline the wicked will have delight and gifts of goodness will come to them.
26 Ai đáp lời chánh đáng, Tất như hôn nơi môi miệng vậy.
The one who gives an honest answer gives a kiss on the lips.
27 Hãy sửa sang công việc ở ngoài của con, Và sắm sẵn tại trong ruộng con; Rồi sau hãy cất nhà của con.
Prepare your outdoor work, and make everything ready for yourself in the field; after that, build your house.
28 Chớ làm chứng vô cớ nghịch kẻ lân cận mình; Con há muốn lấy môi miệng mình mà phỉnh gạt sao?
Do not bear witness against your neighbor without cause and do not deceive with your lips.
29 Chớ nên nói: Tôi sẽ làm cho hắn như hắn đã làm cho tôi; Tôi sẽ báo người tùy công việc của người.
Do not say, “I will do to him what he has done to me; I will pay him back for what he has done.”
30 Ta có đi ngang qua gần ruộng kẻ biếng nhác, Và gần vườn nho của kẻ ngu muội,
I went by the field of a lazy man, past the vineyard of the man having no sense.
31 Thấy cây tật lê mọc khắp cùng, Gai góc che khuất mặt đất, Và tường đá của nó đã phá hư rồi
Thorns had grown up everywhere, the ground was covered with nettles, and its stone wall was broken down.
32 Ta nhìn xem, bèn để ý vào đó; Ta thấy và nhận được sự dạy dỗ.
Then I saw and considered it; I looked and received instruction.
33 Ngủ một chút, chợp mắt một chút, Khoanh tay ngủ một chút,
A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest—
34 Thì sự nghèo của con sẽ đến như một kẻ đi rạo, Và sự thiếu thốn của con áp tới như một kẻ cầm binh khí.
and poverty comes marching upon you, and your needs like an armed soldier.
