Công Vụ Các Sứ đồ 17
1 Phao-lô và Si-la đi ngang qua thành Am-phi-bô-lít và thành A-bô-lô-ni, rồi tới thành Tê-sa-lô-ni-ca; ở đó người Giu-đa có một nhà hội.
After passing through Amphipolis and Apollonia, Paul and Silas came to Thessalonica. Here the Jews had a synagogue;
2 Phao-lô tới nhà hội theo thói quen mình, và trong ba ngày Sa-bát biện luận với họ,
and, following his usual custom, Paul joined them, and for three Sabbaths addressed them, drawing his arguments from the scriptures.
3 lấy Kinh Thánh cắt nghĩa và giải tỏ tường về Đấng Christ phải chịu thương khó, rồi từ kẻ chết sống lại. Người nói rằng Đấng Christ nầy, tức là Đức Chúa Jêsus mà ta rao truyền cho các ngươi.
He laid before them and explained that the Christ must undergo suffering and rise from the dead; and ‘It is this man,’ he declared, ‘who is the Christ – this Jesus about whom I am telling you.’
4 Trong bọn họ có một vài người được khuyên dỗ nối theo Phao-lô và Si-la, lại cũng có rất nhiều người Gờ-réc vẫn kính sợ Đức Chúa Trời, và mấy người đàn bà sang trọng trong thành nữa.
Some of the people were convinced, and threw in their lot with Paul and Silas, as did also a large body of Greeks who were accustomed to join in the Jewish services, and a great number of leading women.
5 Nhưng người Giu-đa đầy lòng ghen ghét, rủ mấy đứa hoang đàng nơi đường phố, xui giục đoàn dân gây loạn trong thành. Chúng nó xông vào nhà của Gia-sôn, tìm bắt Phao-lô và Si-la đặng điệu đến cho dân chúng.
But the Jewish leaders, becoming jealous, engaged some worthless fellows from the streets, and, getting a mob together, kept the city in an uproar. They attacked Jason’s house, with the intention of bringing Paul and Silas before the Popular Assembly;
6 Tìm không được, bèn kéo Gia-sôn và mấy người anh em đến trước mặt các quan án trong thành, mà la lên rằng: Kìa những tên nầy đã gây thiên hạ nên loạn lạc, nay có đây,
and, not finding them there, they proceeded to drag Jason and some of the Lord’s followers before the city magistrates, shouting out, ‘These men, who have turned the world upside down, have now come here,
7 và Gia-sôn đã chứa chúng! Chúng nó hết thảy đều là đồ nghịch mạng Sê-sa, vì nói rằng có một vua khác, là Jêsus.
and have been harboured by Jason! They are all defying the decrees of the Emperor. They say that someone else is king – a man called Jesus!’
8 Bấy nhiêu lời đó làm rối động đoàn dân và các quan án.
On hearing this, the people and the city magistrates were much concerned;
9 Song khi các quan án đòi Gia-sôn và các người khác bảo lãnh rồi, thì tha cho ra.
and, before letting them go, they took bail from Jason and the others.
10 Tức thì, trong ban đêm, anh em khiến Phao-lô và Si-la đi đến thành Bê-rê. Đến nơi rồi, thì vào nhà hội người Giu-đa.
That very night the followers sent Paul and Silas off to Beroea; and on reaching that place, they went to the Jewish synagogue.
11 Những người nầy có ý hẳn hoi hơn người Tê-sa-lô-ni-ca, đều sẵn lòng chịu lấy đạo, ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng.
These Jews of Beroea were better disposed than those in Thessalonica, for they welcomed the message with great readiness, and daily examined the scriptures to see if what was said was true.
12 Trong bọn họ có nhiều người tin theo, với mấy người đàn bà Gờ-réc sang trọng, và đàn ông cũng khá đông.
As a consequence, many of them became believers in Christ, besides a considerable number of Greek women of position, and of men also.
13 Nhưng khi người Giu-đa ở thành Tê-sa-lô-ni-ca hay Phao-lô cũng truyền đạo Đức Chúa Trời tại thành Bê-rê, bèn đến đó để rải sự xao xuyến rối loạn trong dân chúng.
But, when the Jewish leaders in Thessalonica found out that God’s message had been delivered by Paul at Beroea, they came there too, exciting and disturbing the minds of the people.
14 Tức thì, anh em khiến Phao-lô đi phía biển, còn Si-la với Ti-mô-thê ở lại thành Bê-rê.
The followers immediately arranged for Paul to go away to the coast, but both Silas and Timothy stayed behind in Beroea.
15 Những người dẫn Phao-lô đưa người đến thành A-thên; rồi trở về, đem lịnh cho Si-la và Ti-mô-thê phải đến cùng người cho gấp.
The friends who escorted Paul took him as far as Athens, and, after receiving a message for Silas and Timothy to join him as quickly as possible, they started on their return.
16 Phao-lô đang đợi hai người tại thành A-thên, động lòng tức giận, vì thấy thành đều đầy những thần tượng.
While Paul was waiting for them at Athens, his heart was stirred at seeing the whole city full of idols.
17 Vậy, người biện luận trong nhà hội với người Giu-đa và người mới theo đạo Giu-đa; lại mỗi ngày, với những kẻ nào mình gặp tại nơi chợ.
So he argued in the synagogue with the Jews and with those who joined in their worship, as well as daily in the public Square with those who happened to be there.
18 Có mấy nhà triết học về phái Epicuriens và phái Stociens cũng cãi lẽ với người. Kẻ thì hỏi: Người già mép nầy muốn nói gì đó? Người thì nói: Người dường như giảng về các thần ngoại quốc (vì Phao-lô truyền cho chúng về Đức Chúa Jêsus và sự sống lại).
Among others, some Epicurean and Stoic Philosophers joined issue with him. Some asked ‘What is this prater wanting to make out?’, while others said ‘He seems to be a preacher of foreign Deities.’ (This was because he was telling the good news about Jesus and the resurrection).
19 Chúng bắt người, đem đến nơi A-rê-ô-ba, mà hỏi rằng: Chúng tôi có thể biết được đạo mới nào mà ông dạy đó chăng?
So they laid hold of him and took him to the Court of Areopagus. ‘May we hear,’ they asked, ‘what new teaching this is which you are giving?
20 Vì chưng ông giảng cho chúng tôi nghe sự lạ. Chúng tôi muốn biết ý nghĩa điều đó là gì.
For you are bringing some strange things to our notice, and we should like to know what they mean.’
21 Vả, hết thảy người A-thên và người ngoại quốc ngụ tại thành A-thên chỉ lo nói và nghe việc mới lạ mà thôi.
(All Athenians and the foreigners staying in the city found no time for anything else but telling, or listening to, the last new thing.)
22 Bấy giờ, Phao-lô đứng giữa A-rê-ô-ba, nói rằng: Hỡi người A-thên, phàm việc gì ta cũng thấy các ngươi sốt sắng quá chừng.
So Paul took his stand in the middle of the Court, and said – ‘People of Athens, on every hand I see signs of your being very devout.
23 Vì khi ta trải khắp thành các ngươi, xem xét khí vật các ngươi dùng thờ phượng, thì thấy một bàn thờ có chạm chữ rằng: THù CHúA KHÔNG BIôT. Vậy, Đấng các ngươi thờ mà không biết đó, là Đấng ta đang rao truyền cho.
For as I was going about, looking at your sacred shrines, I came upon an altar with this inscription – “To an Unknown God.” What, therefore, you worship in ignorance, that I am now proclaiming to you.
24 Đức Chúa Trời đã dựng nên thế giới và mọi vật trong đó, là Chúa của trời đất, chẳng ngự tại đền thờ bởi tay người ta dựng nên đâu.
The God who made the world and all things that are in it – he, Lord as he is of heaven and earth, does not live in temples made by hands,
25 Ngài cũng chẳng dùng tay người ta hầu việc Ngài dường như có cần đến sự gì, vì Ngài là Đấng ban sự sống, hơi sống, muôn vật cho mọi loài.
neither do human hands minister to his wants, as though he needed anything, since he himself gives, to all, life, and breath, and all things.
26 Ngài đã làm cho muôn dân sanh ra bởi chỉ một người, và khiến ở khắp trên mặt đất, định trước thì giờ đời người ta cùng giới hạn chỗ ở,
He made all races of the earth’s surface – fixing a time for their rise and fall, and the limits of their settlements –
27 hầu cho tìm kiếm Đức Chúa Trời, và hết sức rờ tìm cho được, dẫu Ngài chẳng ở xa mỗi một người trong chúng ta.
That they might search for God, if by any means they might feel their way to him and find him. And yet he is not really far from any one of us;
28 Vì tại trong Ngài, chúng ta được sống, động, và có, y như xưa một vài thi nhân của các ngươi có nói rằng: Chúng ta cũng là dòng dõi của Ngài.
for in him we live and move and are. To use the words of some of your own poets – “His offspring, too, are we.”
29 Vậy, bởi chúng ta là dòng dõi Đức Chúa Trời, thì chớ nên ngờ rằng Chúa giống như vàng, bạc, hay là đá, bởi công nghệ và tài xảo của người ta chạm trổ nên.
Therefore, as the offspring of God, we must not think that the Deity has any resemblance to anything made of gold, or silver, or stone – a work of human art and imagination.
30 Vậy thì, Đức Chúa Trời đã bỏ qua các đời ngu muội đó, mà nay biểu hết thảy các người trong mọi nơi đều phải ăn năn,
True, God looked with indulgence on the days of people’s ignorance, but now he is announcing to everyone everywhere the need for repentance,
31 vì Ngài đã chỉ định một ngày, khi Ngài sẽ lấy sự công bình đoán xét thế gian, bởi Người Ngài đã lập, và Đức Chúa Trời đã khiến Người từ kẻ chết sống lại, để làm chứng chắc về điều đó cho thiên hạ.
because he has fixed a day on which he intends to judge the world with justice, by a man whom he has appointed – and of this he has given all people a pledge by raising this man from the dead.’
32 Khi chúng nghe nói về sự sống lại của kẻ chết, kẻ thì nhạo báng, người thì nói rằng: Lúc khác chúng ta sẽ nghe ngươi nói về việc đó.
On hearing of a resurrection of the dead, some began jeering, but others said that they wanted to hear what he had to say about that another time.
33 Vì vậy, Phao-lô từ giữa đám họ bước ra.
And so Paul left the Court.
34 Nhưng có mấy kẻ theo người và tin; trong số đó có Đê-ni, là một quan tòa nơi A-rê-ô-ba, và một người đàn bà tên là Đa-ma-ri, cùng các người khác.
There were, however, some people who joined him, and became believers in Christ. Among them were Dionysius, a member of the Court of Areopagus, a woman named Damaris, and several others.
