Châm Ngôn 22
1 Danh tiếng tốt còn hơn tiền của nhiều; Và ơn nghĩa quí hơn bạc và vàng.
A good name is to be chosen over great riches and favor is better than silver and gold.
2 Kẻ giàu và người nghèo đều gặp nhau; Ðức Giê-hô-va đã dựng nên cả hai.
Rich and poor people have this in common— Yahweh is the maker of all of them.
3 Người khôn ngoan thấy đều tai vạ, và ẩn mình; Nhưng kẻ ngu muội cứ đi luôn, và mắc phải vạ.
A prudent man sees trouble and hides himself, but the naive go on and suffer because of it.
4 Phần thưởng của sự khiêm nhượng và sự kính sợ Ðức Giê-hô-va, Ấy là giàu có, sự tôn trọng, và mạng sống.
The reward for humility and fear of Yahweh is riches, honor, and life.
5 Trong đường kẻ gian tà có gai chông và cái bẫy; Ai gìn giữ linh hồn mình sẽ cách xa nó.
Thorns and snares lie in the path of the perverse; whoever guards his life will keep far from them.
6 Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.
Teach a child the way he should go and when he is old he will not turn away from that instruction.
7 Người giàu quản hạt kẻ nghèo; Kẻ nào mượn là tôi tớ của kẻ cho mượn.
Rich people rule over poor people and one who borrows is a slave to the one who lends.
8 Kẻ nào giao sự bất công sẽ gặt điều tai họa; Và cây roi thạnh nộ nó sẽ bị gãy đi.
He who sows injustice will reap trouble and the rod of his fury will fade away.
9 Người nào có mắt từ thiện sẽ được phước; Vì người ban bánh mình cho kẻ nghèo khó.
The one who has a generous eye will be blessed, for he shares his bread with the poor.
10 Hãy đuổi kẻ nhạo báng ra, thì sự cãi lẫy cũng sẽ đi; Ðiều tranh cạnh và sự sỉ nhục sẽ hết.
Drive away the mocker, and out goes strife; disputes and insults will cease.
11 Ai ái mộ lòng thánh sạch, Và có duyên nơi môi miệng mình, sẽ được vua làm bạn nghĩa.
The one who loves a pure heart and whose speech is gracious, he will have the king for his friend.
12 Mắt của Ðức Giê-hô-va coi giữ người có tri thức; Nhưng Ngài đánh đổ lời kẻ gian tà.
The eyes of Yahweh keep watch over knowledge, but he overthrows the words of the treacherous.
13 Kẻ biếng nhác nói: Có con sư tử ở ngoài đó; Tôi sẽ bị giết tại giữa đường.
The lazy person says, “There is a lion in the street! I will be killed in the open places.”
14 Miệng của dâm phụ vốn là một cái hố sâu; Ai bị Ðức Giê-hô-va giận sẽ sa ngã vào đó.
The mouth of an adulteress is a deep pit; Yahweh's anger is stirred up against anyone who falls into it.
15 Sự ngu dại vốn buộc vào lòng con trẻ; Song roi răn phạt sẽ làm cho sự ấy lìa xa nó.
Foolishness is bound up in the heart of a child, but the rod of discipline drives it far away.
16 Người nào hà hiếp kẻ nghèo ắt sẽ làm cho nó giàu có; Và ai co kẻ giàu có chỉ làm cho người sa vào sự thiếu thốn.
The one who oppresses poor people to increase his wealth, or gives to rich people, will come to poverty.
17 Hãy lắng tai nghe lời kẻ khôn ngoan, Khá chuyên lòng con về sự tri thức ta.
Incline your ear and listen to the words of the wise and apply your heart to my knowledge,
18 Vì nếu con gìn giữ nó trong lòng con, Lập nó ở chung nhau trên môi miệng con, thì ấy thật một sự tốt đẹp.
for it will be pleasant for you if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
19 Ngày nay ta đã dạy cho con hiểu biết các điều đó, Ðể con có lòng tin cậy Ðức Giê-hô-va.
So your trust may be in Yahweh, I teach them to you today—even to you.
20 Ta há chẳng có chép cho con Những điều tốt về mưu luận và về tri thức sao,
Have I not written for you thirty sayings of instruction and knowledge,
21 Ðể làm cho con biết sự quả quyết của lời chân lý, Hầu cho con lấy lời thật mà đáp lại với những người sai con?
to teach you truth in these trustworthy words, so you may give trustworthy answers to those who sent you?
22 Chớ bóc lột kẻ nghèo, bởi vì họ nghèo, Cũng đừng hà hiếp người khốn khổ nơi cửa thành;
Do not rob the poor because he is poor, or crush the needy at the gate,
23 Vì Ðức Giê-hô-va sẽ binh vực duyên cớ của họ, Và đoạt lấy sự sống của kẻ có cướp lột họ.
for Yahweh will plead their case, and he will rob of life those who robbed them.
24 Chớ làm bạn với người hay giận; Chớ giao tế cùng kẻ cường bạo,
Do not make a friend of someone who is ruled by anger and you must not go with one who rages,
25 E con tập theo đường lối nó, Và linh hồn con bị bẫy hãm hại chăng.
or you will learn his ways and you will take bait for your soul.
26 Chớ đồng bọn cùng những kẻ giao tay nhau, Hoặc cùng kẻ bảo lãnh nợ:
Do not be one who strikes hands in making a pledge, or who puts up security for debts.
27 Nếu con không có gì trả, Cớ sao con muốn chúng đoạt lấy cái giường con đi?
If you lack the means to pay, what could stop someone from taking away your bed from under you?
28 Chớ dời đi các mộc giới cũ, Mà tổ phụ con đã dựng.
Do not remove the ancient boundary stone that your fathers have set.
29 Con có thấy người nào siêng năng trong công việc mình chăng? Người ấy hẳn sẽ đứng ở trước mặt các vua, chớ chẳng phải ở trước mặt người hèn hạ đâu.
Do you see a man skilled at his work? He will stand before kings; he will not stand before common people.
