Châm Ngôn 22
1 Danh tiếng tốt còn hơn tiền của nhiều; Và ơn nghĩa quí hơn bạc và vàng.
A good name is better than many riches. And good esteem is above silver and gold.
2 Kẻ giàu và người nghèo đều gặp nhau; Ðức Giê-hô-va đã dựng nên cả hai.
The rich and poor have met one another. The Lord is the maker of them both.
3 Người khôn ngoan thấy đều tai vạ, và ẩn mình; Nhưng kẻ ngu muội cứ đi luôn, và mắc phải vạ.
The clever saw evil and hid himself. The innocent continued on and was afflicted with damage.
4 Phần thưởng của sự khiêm nhượng và sự kính sợ Ðức Giê-hô-va, Ấy là giàu có, sự tôn trọng, và mạng sống.
The end of moderation is the fear of the Lord, riches and glory and life.
5 Trong đường kẻ gian tà có gai chông và cái bẫy; Ai gìn giữ linh hồn mình sẽ cách xa nó.
Weapons and swords are on the way of the perverse. But he who guards his own soul withdraws far from them.
6 Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.
The proverb is: A youth is close to his way; even when he is old, he will not withdraw from it.
7 Người giàu quản hạt kẻ nghèo; Kẻ nào mượn là tôi tớ của kẻ cho mượn.
The rich rule over the poor. And the borrower is servant to the lender.
8 Kẻ nào giao sự bất công sẽ gặt điều tai họa; Và cây roi thạnh nộ nó sẽ bị gãy đi.
Whoever sows iniquity will reap evils, and by the rod of his own wrath he will be consumed.
9 Người nào có mắt từ thiện sẽ được phước; Vì người ban bánh mình cho kẻ nghèo khó.
Whoever is inclined to mercy shall be blessed, for from his bread he has given to the poor. Whoever gives gifts will acquire victory and honor. But he carries away the soul of the receiver.
10 Hãy đuổi kẻ nhạo báng ra, thì sự cãi lẫy cũng sẽ đi; Ðiều tranh cạnh và sự sỉ nhục sẽ hết.
Cast out the one who ridicules, and conflict will go out with him, and accusations and insults will cease.
11 Ai ái mộ lòng thánh sạch, Và có duyên nơi môi miệng mình, sẽ được vua làm bạn nghĩa.
Whoever loves cleanness of heart, because of the grace of his lips, will have the king as his friend.
12 Mắt của Ðức Giê-hô-va coi giữ người có tri thức; Nhưng Ngài đánh đổ lời kẻ gian tà.
The eyes of the Lord watch over knowledge. And the words of the iniquitous are supplanted.
13 Kẻ biếng nhác nói: Có con sư tử ở ngoài đó; Tôi sẽ bị giết tại giữa đường.
The lazy one says: “There is a lion outside. I might be slain in the midst of the streets.”
14 Miệng của dâm phụ vốn là một cái hố sâu; Ai bị Ðức Giê-hô-va giận sẽ sa ngã vào đó.
The mouth of a foreign woman is a deep pit; the Lord was angry with him who will fall into it.
15 Sự ngu dại vốn buộc vào lòng con trẻ; Song roi răn phạt sẽ làm cho sự ấy lìa xa nó.
Foolishness has been bound to the heart of a child, and a rod of discipline shall cause it to flee.
16 Người nào hà hiếp kẻ nghèo ắt sẽ làm cho nó giàu có; Và ai co kẻ giàu có chỉ làm cho người sa vào sự thiếu thốn.
Whoever slanders the poor, so as to augment his own riches, will give it away to one who is richer, and will be in need.
17 Hãy lắng tai nghe lời kẻ khôn ngoan, Khá chuyên lòng con về sự tri thức ta.
Incline your ear, and listen to the words of the wise. Then apply your heart to my doctrine.
18 Vì nếu con gìn giữ nó trong lòng con, Lập nó ở chung nhau trên môi miệng con, thì ấy thật một sự tốt đẹp.
It shall be beautiful to you, if you preserve it in your inner self, and it shall overflow from your lips,
19 Ngày nay ta đã dạy cho con hiểu biết các điều đó, Ðể con có lòng tin cậy Ðức Giê-hô-va.
so that your confidence may be in the Lord. Therefore, I also have revealed it to you this day.
20 Ta há chẳng có chép cho con Những điều tốt về mưu luận và về tri thức sao,
Behold, I have written it for you in three ways, and with meditations and knowledge,
21 Ðể làm cho con biết sự quả quyết của lời chân lý, Hầu cho con lấy lời thật mà đáp lại với những người sai con?
so that I might reveal to you, firmly and with words of truth, in order to respond about these things to those who sent you.
22 Chớ bóc lột kẻ nghèo, bởi vì họ nghèo, Cũng đừng hà hiếp người khốn khổ nơi cửa thành;
Do not act with violence toward the pauper because he is poor. And do not weary the needy at the gate.
23 Vì Ðức Giê-hô-va sẽ binh vực duyên cớ của họ, Và đoạt lấy sự sống của kẻ có cướp lột họ.
For the Lord will judge his case, and he will pierce those who have pierced his soul.
24 Chớ làm bạn với người hay giận; Chớ giao tế cùng kẻ cường bạo,
Do not be willing to be a friend to an angry man, and do not walk with a furious man,
25 E con tập theo đường lối nó, Và linh hồn con bị bẫy hãm hại chăng.
lest perhaps you learn his ways, and take up a stumbling block to your soul.
26 Chớ đồng bọn cùng những kẻ giao tay nhau, Hoặc cùng kẻ bảo lãnh nợ:
Do not be willing to be with those who certify with their hands, and who offer themselves as a guarantee against debts.
27 Nếu con không có gì trả, Cớ sao con muốn chúng đoạt lấy cái giường con đi?
For if you do not have the means to restore, what reason should there be for him to take the covering from your bed?
28 Chớ dời đi các mộc giới cũ, Mà tổ phụ con đã dựng.
Do not cross beyond the ancient limits that your fathers have set.
29 Con có thấy người nào siêng năng trong công việc mình chăng? Người ấy hẳn sẽ đứng ở trước mặt các vua, chớ chẳng phải ở trước mặt người hèn hạ đâu.
Have you seen a man swift in his work? He shall stand in the sight of kings, and not before those who are disreputable.
