Lu-ca 15
1 Hết thảy các người thâu thuế và người có tội đến gần Ðức Chúa Jêsus đặng nghe Ngài giảng.
Many [HYP] tax collectors and [others whom people considered to be] habitual sinners kept coming to Jesus to listen to him teach.
2 Các người Pha-ri-si và các thầy thông giáo lằm bằm mà nói rằng: Người nầy tiếp những kẻ tội lỗi, và cùng ăn với họ!
The Pharisees and men who taught the [Jewish] laws [who were there] [SYN] began to grumble, saying, “This man welcomes sinners and he also [defiles himself by eating] with them!”
3 Ngài bèn phán cho họ lời thí dụ nầy:
So Jesus told them this parable:
4 Trong các ngươi ai là người có một trăm con chiên, nếu mất một con, mà không để chín mươi chín con nơi đồng vắng, đặng đi tìm con đã mất cho kỳ được sao?
“Suppose that one of you had 100 sheep. If one of them were lost, (you [(sg)] would certainly leave the 99 sheep in the pasture, and go and search for the one lost sheep until you found it./would you not leave the 99 sheep in the pasture, and go and search for the one lost sheep until you found it?) [RHQ]
5 Khi đã kiếm được, thì vui mừng vác nó lên vai;
When you [(sg)] found it, you would put it on your shoulders and be happy.
6 đoạn, về đến nhà, kêu bạn hữu và kẻ lân cận, mà rằng: Hãy chung vui với ta, vì ta đã tìm được con chiên bị mất.
When you brought it home, you would call together your friends and neighbors and say to them, ‘Be happy with me, because I have found my sheep that was lost!’
7 Ta nói cùng các ngươi, trên trời cũng như vậy, sẽ vui mừng cho một kẻ có tội ăn năn hơn là chín mươi chín kẻ công bình không cần phải ăn năn.
I tell you [(pl)] that similarly [God] will be very happy about each and every sinner who turns from doing evil. God is not happy about 99 people who [think that they] are [IRO] righteous and think that they do not need to turn from doing evil.
8 Hay là, có người đờn bà nào có mười đồng bạc, mất một đồng, mà không thắp đèn, quét nhà, kiếm kỹ càng cho kỳ được sao?
Or, suppose that a woman has ten [very valuable] silver coins. If she loses one of them, (she will certainly light a lamp and sweep the floor and search carefully until she finds it!/will she not light a lamp and sweep the floor and search carefully until she finds it?) [RHQ]
9 Khi tìm được rồi, gọi bầu bạn và người lân cận mình, mà rằng: Hãy chung vui với ta, vì ta đã tìm được đồng bạc bị mất.
When she finds it, she will call together her friends and neighbors and say, ‘Be happy with me, [because] I have found the coin that I lost!’
10 Ta nói cùng các ngươi, trước mặt thiên sứ của Ðức Chúa Trời cũng như vậy, sẽ mừng rỡ cho một kẻ có tội ăn năn.
I tell you that similarly the angels will be happy about [even just] one sinner who turns from doing evil.”
11 Ngài lại phán rằng: Một người kia có hai con trai.
Then [Jesus told them this parable to compare what the Pharisees and teachers of the Jewish law thought about those who turn from their sinful behavior with what God thinks about such people]. He said, “A certain man had two sons.
12 Người em nói với cha rằng: Thưa cha, xin chia cho tôi phần của mà tôi sẽ được. Người cha liền chia của mình cho hai con.
One day the younger son said to his father, ‘Father, [I do not want to wait until you(sg) die]. Give me now the share of your property that belongs to me!’ So the man divided his property between his two sons.
13 Cách ít ngày, người em tóm thâu hết, đi phương xa, ở đó, ăn chơi hoang đàng, tiêu sạch gia tài mình.
A few days later, the younger son [sold his share]. He gathered his money and other things together and went to a country far away. There he spent all his money foolishly in reckless/wild living.
14 Khi đã xài hết của rồi, trong xứ xảy có cơn đói lớn; nó mới bị nghèo thiếu,
After he had spent all his money, there was a great famine throughout that country. And soon he did not have enough [food to] eat.
15 bèn đi làm mướn cho một người bổn xứ, thì họ sai ra đồng chăn heo.
So he went to one of the landowners in that area and asked for work. The man sent him to work taking care of the pigs in his field.
16 Nó muốn lấy vỏ đậu của heo ăn mà ăn cho no, nhưng chẳng ai cho.
[Because he was very hungry], he would have been glad to eat the bean pods that the pigs ate. But no one gave him anything to eat.
17 Vậy nó mới tỉnh ngộ, mà rằng: Tại nhà cha ta, biết bao người làm mướn được bánh ăn dư dật, mà ta đây phải chết đói!
Finally he thought clearly about what he had done. He said to himself, ‘All of my father’s hired servants have plenty of food! They have more [SYN] than they can eat, but here I am dying because I do not have anything to eat [HYP]!
18 Ta sẽ đứng dậy trở về cùng cha, mà rằng: Thưa cha, tôi đã đặng tội với trời và với cha,
So I will leave here and go back to my father. I will say to him, “Father, I have sinned against God [MTY, EUP] and against you [(sg)].
19 không đáng gọi là con của cha nữa; xin cha đãi tôi như đứa làm mướn của cha vậy.
I am no longer worthy to be called {of [you] calling me} your son. Just hire me to be like one of the other hired servants.”’
20 Nó bèn đứng dậy mà về cùng cha mình. Khi còn ở đàng xa, cho nó thấy thì động lòng thương xót, chạy ra ôm lấy cổ mà hôn.
So he left there and went back to his father’s house. But while he was still some distance from the house, his father saw him. He pitied him. He ran to his son and embraced him and kissed him [on the cheek].
21 Con thưa cùng cha rằng: Cha ơi, tôi đã đặng tội với trời và với cha, chẳng còn đáng gọi là con của cha nữa.
His son said to him, ‘Father, I have sinned against God [MTY/EUP] and against you. I am no longer worthy to be called {of [you] calling me} your son.’
22 nhưng người cha bảo đầy tớ rằng: Hãy mau mau lấy áo tốt nhứt mặc cho nó; đeo nhẫn vào ngón tay, mang giày vào chơn.
But his father said to his servants, ‘Go quickly and bring to me the best robe [in the house]! Then put it on my son. Put a ring on his finger [to show that I am honoring him again as my son]! Put sandals on his feet [to show that I do not consider him to be a slave]!
23 Hãy bắt bò con mập làm thịt đi. Chúng ta hãy ăn mừng,
Then bring the fat calf and kill it [and cook it]. We [(inc)] must eat and celebrate,
24 vì con ta đây đã chết mà bây giờ lại sống, đã mất mà bây giờ lại thấy được. Ðoạn, họ khởi sự vui mừng.
because my son has returned! [It is as though] [MET] he was dead and is alive again! [It is as though] he was lost and now has been found!’ So they did that, and they all began to celebrate.
25 Vả, con trai cả đương ở ngoài đồng. Khi trở về gần đến nhà, nghe tiếng đờn ca nhảy múa,
While all that was happening, the man’s older son was out [working] in the field. When he came near to the house, he heard [people playing] music and dancing.
26 bèn gọi một đầy tớ mà hỏi cớ gì.
He called one of the servants and asked what was happening.
27 Ðầy tớ thưa rằng: Em cậu bây giờ trở về, nên cha cậu đã làm thịt bò con mập, vì thấy em về được mạnh khỏe.
The servant said to him, ‘Your [younger] brother has come [home] Your father has [told us to] kill the fat calf [to celebrate] because your brother has returned safe and healthy.’
28 Con cả liền nổi giận, không muốn vào nhà. Vậy cha nó ra khuyên nó vào.
[But] the older brother was angry. He refused to enter [the house]. So his father came out and pleaded with him [to come in].
29 Nhưng nó thưa cha rằng: Nầy, tôi giúp việc cha đã bấy nhiêu năm, chưa từng trái phép, mà cha chẳng hề cho tôi một con dê con đặng ăn chơi với bạn hữu tôi.
But he replied to his father, ‘Listen to me! For many years I have worked for you like a slave. I always obeyed everything you told me to do. But you never even gave me a young goat, so that I could [kill it and cook it and] celebrate with my friends.
30 Nhưng nay con của cha kia, là đứa đã ăn hết gia tài cha với phường điếm đĩ rồi trở về, thì cha vì nó làm thịt bò con mập!
But this son of yours spent all the [money he got from] what you gave him. He spent it [to pay for sleeping with] prostitutes! Yes, now he has returned home, [but it is not fair that] you have told your [servants] to kill the fat calf [and cook it] for him!’
31 Người cha nói rằng: Con ơi, con ở cùng cha luôn, hết thảy của cha là của con.
But his father said to him, ‘My son, you have always been with me, and all my property [that I did not give to your brother] has been yours.
32 Nhưng thật nên dọn tiệc và vui mừng, vì em con đây đã chết mà lại sống, đã mất mà lại thấy được.
But [it is as though] [MET] your brother was dead and is alive again! [It is as though] he was lost and now he has been found! So it is appropriate for us to be happy and celebrate!’”
