Ma-thi-ơ 5
1 Thấy dân chúng tụ tập đông đúc, Chúa Giê-xu lên trên sườn núi ngồi xuống. Các môn đệ tụ tập chung quanh,
Seeing the multitudes, he went up onto the mountain. When he had sat down, his disciples came to him.
2 và Ngài bắt đầu dạy dỗ họ.
He opened his mouth and taught them, saying,
3 “Phước cho ai biết tâm linh mình nghèo khó, vì sẽ hưởng Nước Trời.
“Blessed are the poor in spirit! for theirs is the Kingdom of Heaven (God).
4 Phước cho người than khóc, vì sẽ được an ủi.
Blessed are those who mourn! for they shall be comforted.
5 Phước cho người khiêm nhu, vì sẽ được đất đai.
Blessed are the meek! for they shall inherit the Land.
6 Phước cho người khao khát điều công chính vì sẽ được thỏa mãn.
Blessed are those who hunger and thirst after righteousness! For they shall be filled.
7 Phước cho người có lòng thương người, vì sẽ được Chúa thương xót.
Blessed are the merciful! for they shall obtain mercy.
8 Phước cho lòng trong sạch, vì sẽ thấy Đức Chúa Trời.
Blessed are the pure in heart! for they shall see God.
9 Phước cho người hòa giải, vì sẽ được gọi là con của Đức Chúa Trời.
Blessed are the peacemakers! for they shall be called children of God.
10 Phước cho ai chịu bức hại khi làm điều công chính, vì sẽ hưởng Nước Trời.
Blessed are those who have been persecuted for righteousness’ sake! for theirs is the Kingdom of Heaven (God).
11 Phước cho các con khi bị người ta nhục mạ, bức hại, và vu cáo đủ điều, chỉ vì các con theo Ta.
“Blessed are you when people reproach you, persecute you, and say all kinds of evil against you falsely, for my sake.
12 Các con nên hân hoan, mừng rỡ vì sẽ được giải thưởng lớn dành sẵn trên trời. Ngày xưa, các nhà tiên tri cũng từng bị bức hại như thế.”
Rejoice, and be exceedingly glad, for great is your reward in heaven. For that is how they persecuted the prophets who were before you.
13 “Các con là muối của đất; nếu các con đánh mất phẩm chất của mình, làm sao lấy lại được? Các con sẽ trở thành vô dụng, bị vứt bỏ và chà đạp như muối hết mặn.
“You are the salt of the earth, but if the salt has lost its flavor, with what will it be salted? It is then good for nothing, but to be cast out and trodden under the feet of men.
14 Các con là ánh sáng của thế giới, như một thành phố sáng rực trên đỉnh núi cho mọi người nhìn thấy trong đêm tối.
You are the light of the world. A city located on a hill can’t be hidden.
15 Không ai thắp đèn rồi đậy kín, nhưng đem đặt trên giá đèn để soi sáng mọi người trong nhà.
Neither do you light a lamp, and put it under a measuring basket, but on a stand; and it shines to all who are in the house.
16 Cũng thế, các con phải soi sáng cho mọi người, để họ thấy việc làm tốt đẹp của các con và ca ngợi Cha các con trên trời.”
Even so, let your light shine before men; that they may see your good works, and glorify 'Avikah shebashamayim ·your Father in Heaven·.
17 “Đừng tưởng Ta đến để hủy bỏ luật pháp và lời tiên tri. Không, Ta đến để hoàn thành luật pháp và thực hiện các lời tiên tri.
“Don’t think that I came to destroy the Torah ·Teaching· or the prophets. I didn’t come to destroy, but to fulfill.
18 Ta nói quả quyết: Một khi trời đất vẫn còn thì không một chi tiết nào trong luật pháp bị xóa bỏ, trước khi mục đích luật pháp được hoàn thành.
For most certainly, I tell you, until heaven and earth pass away, not even one smallest letter or one tiny pen stroke shall in any way pass away from the Torah ·Teaching·, until all things are accomplished.
19 Người nào phạm điều răn nhỏ nhất và quyến rũ người khác làm theo là người hèn mọn nhất trong Nước Trời. Trái lại, người nào vâng giữ điều răn và dạy người khác làm theo là người lớn trong Nước Trời.
Therefore, whoever shall disobey the least mitzvot ·instructions· and teaches others to do so, shall be called least in the Kingdom of Heaven (God). But whoever shall obey them and so teaches shall be called great in the Kingdom of Heaven (God).
20 Ta cảnh báo các con—nếu đức hạnh các con không khá hơn các thầy dạy luật và Pha-ri-si, các con sẽ không được vào Nước Trời.”
For I tell you that unless your righteousness exceeds that of the Torah-Teachers and Pharisees [Separated], there is no way you will enter into the Kingdom of Heaven (God).
21 “Các con nghe người xưa nói: ‘Các ngươi không được giết người. Ai giết người phải bị đưa ra tòa xét xử.’
“You have heard that it was said to the ancient ones, ‘You shall not murder;’ and ‘Whoever murders will be in danger of the judgment.’
22 Nhưng Ta phán: Người nào giận anh chị em mình cũng phải bị xét xử; người nào nặng lời nhiếc mắng anh chị em cũng phải ra tòa; người nào nguyền rủa anh chị em sẽ bị lửa địa ngục hình phạt. (Geenna g1067)
But I tell you, that everyone who is angry with his brother without a cause will be in danger of the judgment; and whoever says to his brother, ‘Raca! ·Vain, empty, worthless, to spit upon, good-for-nothing·!’ will be in danger of the Sanhedrin ·Sitting together·; and whoever says, ‘Fool!’ will be in danger of the fire of Gehenna (Place of fiery torment for the dead). (Geenna g1067)
23 Vậy, khi các con dâng lễ vật trước bàn thờ trong Đền Thờ, chợt nhớ còn có điều bất hòa nào với anh chị em,
“If therefore you are offering your gift at the altar, and there remember that your brother has anything against you,
24 các con cứ để lễ vật trên bàn thờ, đi làm hòa với người đó, rồi hãy trở lại dâng lễ vật lên Đức Chúa Trời.
leave your gift there before the altar, and go your way. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift.
25 Khi có việc tranh chấp, nên tìm cách thỏa thuận với đối phương trước khi quá muộn; nếu không, họ sẽ đưa các con ra tòa, các con sẽ bị tống giam
Agree with your adversary quickly, while you are with him on the way; lest perhaps the prosecutor deliver you to the judge, and the judge deliver you to the officer, and you be cast into prison.
26 và ở tù cho đến khi trả xong đồng xu cuối cùng.”
Most certainly I tell you, you shall by no means get out of there, until you have paid the last quadrans coin (Roman quarter coin about 3/8 of a cent).
27 “Các con có nghe luật pháp dạy: ‘Các ngươi không được ngoại tình.’
“You have heard that it was said, ‘You shall not moicheuo ·commit adultery·;’
28 Nhưng Ta phán: Người nào nhìn phụ nữ với con mắt thèm muốn là đã phạm tội ngoại tình trong lòng rồi.
but I tell you that everyone who gazes at a woman to lust after her has moicheuo ·committed adultery· with her already in his heart.
29 Nếu mắt bên phải gây cho các con phạm tội, cứ móc nó ném đi, vì thà chột mắt còn hơn cả thân thể bị ném vào hỏa ngục. (Geenna g1067)
If your right eye causes you to stumble, pluck it out and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna (Place of fiery torment for the dead). (Geenna g1067)
30 Nếu tay phải gây cho các con phạm tội, cứ cắt bỏ đi, vì thà cụt tay còn hơn cả thân thể bị sa vào hỏa ngục.” (Geenna g1067)
If your right hand causes you to stumble, cut it off, and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna (Place of fiery torment for the dead). (Geenna g1067)
31 “Các con có nghe luật pháp dạy: ‘Người nào ly dị vợ, phải trao cho vợ chứng thư ly dị.’
“It was also said, ‘Whoever shall put away his wife, let him give her a get ·certificate of divorce·,’
32 Nhưng Ta phán: Nếu người nào ly dị không phải vì vợ gian dâm, là gây cho nàng phạm tội ngoại tình khi tái giá. Còn người nào cưới nàng cũng phạm tội ngoại tình.”
but I tell you that whoever puts away his wife, except for the cause of porhneia ·sexual immorality·, makes her moicheuo ·become an adulterer·; and whoever marries her when she is put away commits moichao ·act of adultery·.
33 “Các con có nghe người xưa dạy: ‘Không được bội lời thề, nhưng phải làm trọn mọi điều thề nguyện với Chúa Hằng Hữu.’
“Again you have heard that it was said to them of old time, ‘You shall not make false vows, but shall perform to MarYah [Master Yahweh] your vows,’
34 Nhưng Ta phán cùng các con: Đừng bao giờ thề thốt! Đừng chỉ trời mà thề, vì là ngai Đức Chúa Trời,
but I tell you, don’t swear at all: neither 'by heaven', for it is the throne of God;
35 đừng chỉ đất mà thề, vì là bệ chân Ngài; đừng chỉ thành Giê-ru-sa-lem mà thề vì là thành của Vua lớn.
nor 'by the earth', for it is his footstool; nor by Jerusalem [City of peace], for it is the city of the great King.
36 Cũng đừng chỉ đầu mình mà thề vì các con không thể thay đổi một sợi tóc thành đen hay trắng.
Neither shall you swear by your head, for you can’t make one hair white or black.
37 Nhưng chỉ nên nói: ‘Đúng’ hay ‘Không’ là đủ. Càng thề thốt càng chứng tỏ mình sai quấy.”
But let your ‘Yes’ be ‘Yes’ and your ‘No’ be ‘No.’ Whatever is more than these is of the evil one.
38 “Các con có nghe luật pháp dạy: ‘Người nào móc mắt người khác, phải bị móc mắt; ai đánh gãy răng người, phải bị đánh gãy răng.’
“You have heard that it was said, ‘An eye for an eye, and a tooth for a tooth.’
39 Nhưng Ta phán: Đừng chống cự người ác! Nếu các con bị tát má bên này, cứ đưa luôn má bên kia!
But I tell you, don’t resist him who is evil; but whoever strikes you on your right cheek, turn to him the other also.
40 Nếu có người kiện các con ra tòa để đoạt chiếc áo ngắn, cứ cho luôn áo dài.
If anyone sues you to take away your coat, let him have your cloak also.
41 Nếu có ai bắt các con khuân vác một dặm đường, nên đi luôn hai dặm.
Whoever compels you to go one mile, go with him two.
42 Ai xin gì, cứ cho; ai mượn gì, đừng từ chối.”
Give to him who asks you, and don’t turn away him who desires to borrow from you.
43 “Các con có nghe luật pháp nói: ‘Yêu người lân cận’ và ghét người thù nghịch.
“You have heard that it was said, ‘You shall show agapao ·total devoted love· to your neighbor and hate and detest your enemy.’
44 Nhưng Ta phán: Phải yêu kẻ thù, và cầu nguyện cho người bức hại các con.
But I tell you, show agapao ·total devoted love· to your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate and detest you, and pray for those who mistreat you and persecute you,
45 Có như thế, các con mới xứng đáng làm con cái Cha trên trời. Vì Ngài ban nắng cho người ác lẫn người thiện, ban mưa cho người công chính lẫn người bất chính.
that you may be children of 'Avikah shebashamayim ·your Father in Heaven·. For he makes his sun to rise on the evil and the good, and sends rain on the just and the unjust.
46 Nếu các con chỉ yêu những người yêu mình thì tốt đẹp gì đâu? Người thu thuế cũng yêu nhau lối ấy.
For if you show agapao ·total devoted love· those who show agapao ·total devoted love· to you, what reward do you have? Don’t even the tax collectors do the same?
47 Nếu các con chỉ kết thân với anh chị em mình thì có hơn gì người khác? Người ngoại đạo cũng kết thân như thế.
If you only greet your friends, what more do you do than others? Don’t even the tax collectors do the same?
48 Các con phải toàn hảo như Cha các con trên trời là toàn hảo.”
Therefore you shall be perfect, just as 'Avikah shebashamayim ·your Father in Heaven· is perfect.
