Пәнд-несиһәтләр 1
1 Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:
2 Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
For knowing wisdom and instruction, For understanding sayings of intelligence,
3 саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
For receiving the instruction of wisdom, Righteousness, judgment, and uprightness,
4 Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
For giving to simple ones — prudence, To a youth — knowledge and discretion.
5 буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
(The wise doth hear and increaseth learning, And the intelligent doth obtain counsels.)
6 шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
For understanding a proverb and its sweetness, Words of the wise and their acute sayings.
7 Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
Fear of Jehovah [is] a beginning of knowledge, Wisdom and instruction fools have despised!
8 И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
Hear, my son, the instruction of thy father, And leave not the law of thy mother,
9 чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
For a graceful wreath [are] they to thy head, And chains to thy neck.
10 И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
My son, if sinners entice thee be not willing.
11 Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
If they say, 'Come with us, we lay wait for blood, We watch secretly for the innocent without cause,
We swallow them as Sheol — alive, And whole — as those going down [to] the pit, (Sheol h7585)
13 Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
Every precious substance we find, We fill our houses [with] spoil,
14 Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
Thy lot thou dost cast among us, One purse is — to all of us.'
15 И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
My son! go not in the way with them, Withhold thy foot from their path,
16 Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
For their feet to evil do run, And they haste to shed blood.
17 Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
Surely in vain is the net spread out before the eyes of any bird.
18 Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
And they for their own blood lay wait, They watch secretly for their own lives.
19 Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
So [are] the paths of every gainer of dishonest gain, The life of its owners it taketh.
20 [Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
Wisdom in an out-place crieth aloud, In broad places she giveth forth her voice,
21 Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
At the head of the multitudes she calleth, In the openings of the gates, In the city her sayings she saith:
22 И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
'Till when, ye simple, do ye love simplicity? And have scorners their scorning desired? And do fools hate knowledge?
23 Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
Turn back at my reproof, lo, I pour forth to you my spirit, I make known my words with you.
24 Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
Because I have called, and ye refuse, I stretched out my hand, and none is attending,
25 Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
And ye slight all my counsel, And my reproof ye have not desired.
26 Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
I also in your calamity do laugh, I deride when your fear cometh,
27 Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
When your fear cometh as destruction, And your calamity as a hurricane doth come, When on you come adversity and distress.
28 У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
Then they call me, and I do not answer, They seek me earnestly, and find me not.
29 Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
Because that they have hated knowledge, And the fear of Jehovah have not chosen.
30 Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
They have not consented to my counsel, They have despised all my reproof,
31 Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
And they eat of the fruit of their way, And from their own counsels they are filled.
32 Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
For the turning of the simple slayeth them, And the security of the foolish destroyeth them.
33 Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
And whoso is hearkening to me dwelleth confidently, And [is] quiet from fear of evil!'
