Пәнд-несиһәтләр 1
1 Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
The proverbs of Solomon the son of David, king of Israel;
2 Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
To know wisdom and instruction; to perceive the words of understanding;
3 саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
To receive the instruction of wisdom, justice, and judgment, and equity;
4 Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
To give subtlety to the simple, to the young man knowledge and discretion.
5 буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
A wise man will hear, and will increase learning; and a man of understanding shall attain unto wise counsels:
6 шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
To understand a proverb, and the interpretation; the words of the wise, and their dark sayings.
7 Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge: but fools despise wisdom and instruction.
8 И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
My son, hear the instruction of your father, and forsake not the law of your mother:
9 чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
For they shall be an ornament of grace unto your head, and chains about your neck.
10 И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
My son, if sinners entice you, consent you not.
11 Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk privately for the innocent without cause:
Let us swallow them up alive as the grave; and whole, as those that go down into the pit: (Sheol h7585)
13 Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:
14 Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
Cast in your lot among us; let us all have one purse:
15 И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
My son, walk not you in the way with them; refrain your foot from their path:
16 Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
For their feet run to evil, and make haste to shed blood.
17 Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
Surely in vain the net is spread in the sight of any bird.
18 Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
And they lay wait for their own blood; they lurk privately for their own lives.
19 Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
So are the ways of every one that is greedy of gain; which takes away the life of the owners thereof.
20 [Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
Wisdom cries without; she utters her voice in the streets:
21 Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
She cries in the chief place of concourse, in the openings of the gates: in the city she utters her words, saying,
22 И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
How long, all of you simple ones, will all of you love simplicity? and the scorners delight in their scorning, and fools hate knowledge?
23 Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
Turn you at my reproof: behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.
24 Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
Because I have called, and all of you refused; I have stretched out my hand, and no man regarded;
25 Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
But all of you have set at nothing all my counsel, and refused my reproof:
26 Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
I also will laugh at your calamity; I will mock when your fear comes;
27 Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
When your fear comes as desolation, and your destruction comes as a whirlwind; when distress and anguish comes upon you.
28 У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
Then shall they call upon me, but I will not answer; they shall seek me early, but they shall not find me:
29 Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD:
30 Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
They refused my counsel: they despised all my reproof.
31 Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
32 Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of fools shall destroy them.
33 Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
But whoso hearkens unto me shall dwell safely, and shall be quiet from fear of evil.
