Пәнд-несиһәтләр 23
1 Катта әрбаб билән һәмдәстихан болсаң, Алдиңдики ким екәнлигини убдан ойлан.
When you sit down to eat with a leader, pay close attention to what has been set before your face,
2 Иштийиң яман болса, Гелиңға пичақ тәңләп турғандәк өзүңни тарт.
and put a knife to your throat, if, in such a way, you could hold your soul in your own power.
3 Униң назу-немәтлирини тама қилма, Улар адәм алдайдиған тамақлардур.
Do not desire his foods, in which is the bread of deceit.
4 Бай болимән дәп өзүңни упратма; Өзүңниң зеһниңни бу ишқа қаратма.
Do not be willing to labor so that you may be enriched. But set limits by your prudence.
5 [Байлиқларға] көз тикишиң биләнла, улар йоқ болиду; Пул-мал дәрвәқә өзигә қанат ясап, Худди бүркүттәк асманға учуп кетәр.
Do not raise your eyes toward wealth that you are not able to have. For they will make themselves wings, like those of an eagle, and they will fly in the sky.
6 Ач көзниң ненини йемә, Униң есил назу-немәтлирини тама қилма;
Do not eat with an envious man, and do not desire his foods.
7 Чүнки униң көңли қандақ болғандәк, өзиму шундақ. У ағзида: — Қени, алсила, ичсилә! — десиму, Бирақ көңлидә сени ойлиғини йоқ.
For, like a seer and an interpreter of dreams, he presumes what he does not know. “Eat and drink,” he will say to you; and his mind is not with you.
8 Йегән бир жутум таамниму қусуветисән, Униңға қилған чирайлиқ сөзлириңму бекарға кәткән болиду.
The foods that you had eaten, you will vomit up. And you will lose the beauty in your words.
9 Ахмаққа йол көрситип салма, Чүнки у әқил сөзлириңни көзгә илмас.
Do not speak into the ears of the unwise. They will despise the doctrine of your eloquence.
10 Қедимдә бекиткән йәрниң пасил ташлирини йөткимә, Житимларниң етизлириғиму аяқ басма;
Do not touch the boundaries of little ones, and do not enter into the field of the fatherless.
11 Чүнки уларниң Һәмҗәмәт-Қутқузғучиси интайин күчлүктур; У Өзи улар үчүн үстүңдин дәва қилар.
For their close relative is strong, and he will judge their case against you.
12 Несиһәткә көңүл қой, Илим-билимләргә қулақ сал.
Let your heart enter into doctrine, and let your ears enter into words of knowledge.
13 Балаңға тәрбийә бериштин еринмә; Әгәр таяқ билән урсаң, у өлүп кәтмәйду;
Do not be willing to take away discipline from a child. For if you strike him with the rod, he will not die.
You will strike him with the rod, and so shall you deliver his soul from Hell. (Sheol h7585)
15 И оғлум, дана болсаң, Мениң қәлбим қанчә хуш болар еди!
My son, if your soul will become wise, my heart will be glad with you.
16 Ағзиңда орунлуқ сөзләр болса, ич-ичимдин шатлинимән.
And my temperament will exult, when your lips will have spoken what is upright.
17 Гуна садир қилғучиларға рәшк қилма, Һәрдайим Пәрвәрдигардин әймиништә турғин;
Let not your heart compete with sinners. But be in the fear of the Lord all day long.
18 Шундақ қилғиниңда җәзмән көридиған яхши күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
For you will have hope in the end, and your expectation will not be taken away.
19 И оғлум, сөзүмгә қулақ селип дана бол, Қәлбиңни [Худаниң] йолиға башлиғин.
Listen, my son, and be wise, and direct your soul along the way.
20 Мәйхорларға арилашма, Нәпси яман гөшхорлар билән барди-кәлди қилма;
Do not be willing to be in the feasts of great drinkers, nor in the carousings of those who gather to feed on flesh.
21 Чүнки һарақкәш билән нәпси яман ахирида йоқсуллуқта қалар, Ғәпләт уйқисиға патқанларға җәндә кийимни кийгүзәр.
For those who waste time drinking, and who surrender themselves to symbols, will be consumed. And those who sleep will be clothed in rags.
22 Сени тапқан атаңниң сөзини аңла, Анаң қериғанда униңға һөрмәтсизлик қилма.
Listen to your father, who conceived you. And do not despise your mother, when she is old.
23 Һәқиқәтни сетивал, Уни һәргиз сетивәтмә. Даналиқ, тәрбийә вә йорутулушниму ал.
Purchase truth, and do not sell wisdom, or doctrine, or understanding.
24 Һәққаний балиниң атиси чоң хошаллиқ тапар; Дана оғулни тапқан атиси униңдин хурсән болар.
The father of the just exults in gladness; he who has conceived the wise will rejoice in him.
25 Ата-анаңни сөйүндүрүп, Сени туққан анаңни хуш қил.
Let your father and your mother be joyful, and may she who conceived you exult.
26 И оғлум, қәлбиңни маңа тапшур; Көзлириңму һаятлиқ йоллиримға тикилсун!
My son, offer me your heart, and let your eyes keep to my ways.
27 Чүнки паһишә аял чоңқур оридур, Бузуқ ят аял тар зиндандур;
For a loose woman is a deep pit, and a foreign woman is a constricted well.
28 Улар қарақчидәк мөкүвелип, Инсанийәт арисидики вапасизларни көпәйтәр.
She lies in wait along the way like a robber. And the incautious one whom she sees, she will put to death.
29 Кимдә азап бар? Кимдә дәрд-әләм? Ким җедәл ичидә қалар? Ким налә-пәряд көтирәр? Ким сәвәпсиз ярилинар? Кимниң көзи қизирип кетәр?
Who has woe? Whose father has woe? Who has quarrels? Who falls into pits? Who has wounds without cause? Who has watery eyes?
30 Дәл шарап үстидә узун олтарған, Әбҗәш шараптин тетишқа алдириған мәйхорлар!
Is it not those who linger over wine, and who strive to be drinking from their cups?
31 Шарапниң әҗайип қизиллиғиға, униң җамдики җулалиғиға, Кишиниң гелидин шундақ силиқ өткәнлигигә мәптун болуп қалма!
Do not gaze into the wine when it turns gold, when its color shines in the glass. It enters pleasantly,
32 Ахирида у зәһәрлик иландәк чеқивалиду, Оқ иландәк нәштирини санҗийду.
but in the end, it will bite like a snake, and it will spread poison like a king of snakes.
33 Көз алдиңда ғәлитә мәнзириләр көрүниду, Ағзиңдин қалаймиқан сөзләр чиқиду.
Your eyes will see women who are outsiders, and your heart will utter perversities.
34 Худди деңиз-океанларда ләйләп қалғандәк, Йәлкәнлик кеминиң мома яғичи үстидә ятқандәк болисән.
And you will be like someone sleeping in the middle of the sea, and like a pilot, fast asleep, who has lost his hold on the helm.
35 Сән чоқум: — Бириси мени урди, лекин мән яриланмидим! Бириси мени таяқ билән урди, бирақ ағриғини сәзмидим!» — дәйсән. Бирақ сән йәнә: «Һошумға кәлсәмла, мән йәнила шарапни издәймән! — дәйсән.
And you will say: “They have beaten me, but I did not feel pain. They have dragged me, and I did not realize it. When will I awaken and find more wine?”
