Luka 19
1 İsa Eriha'ya girdi. Kentin içinden geçiyordu.
Jesus entered Jericho and walked through the town.
2 Orada vergi görevlilerinin başı olan, Zakkay adında zengin bir adam vardı.
A man was there named Zacchaeus, a chief tax collector. He was very rich.
3 İsa'nın kim olduğunu görmek istiyor, ama boyu kısa olduğu için kalabalıktan ötürü göremiyordu.
He wanted to see who Jesus was, but because he was short he couldn't see over the crowd.
4 İsa'yı görebilmek için önden koşup bir yabanıl incir ağacına tırmandı. Çünkü İsa oradan geçecekti.
So he ran ahead, and climbed up a sycamore tree to see Jesus as he passed by.
5 İsa oraya varınca yukarı bakıp, “Zakkay, çabuk aşağı in!” dedi. “Bugün senin evinde kalmam gerekiyor.”
When Jesus got there, he looked up and said, “Zacchaeus, come down quickly! I need to stay at your house today.”
6 Zakkay hızla aşağı indi ve sevinç içinde İsa'yı evine buyur etti.
Zacchaeus climbed down quickly and was so happy to welcome Jesus to his home.
7 Bunu görenlerin hepsi söylenmeye başladı: “Gidip günahkâr birine konuk oldu!” dediler.
When the people saw this they all complained, “He's gone to stay with such a sinner!”
8 Zakkay ayağa kalkıp Rab'be şöyle dedi: “Ya Rab, işte malımın yarısını yoksullara veriyorum. Bir kimseden haksızlıkla bir şey aldımsa, dört katını geri vereceğim.”
But Zacchaeus stood up and said before the Lord, “Look, I'm giving half of everything I own to the poor, and if I've cheated anybody, I'll pay them back four times as much!”
9 İsa dedi ki, “Bu ev bugün kurtuluşa kavuştu. Çünkü bu adam da İbrahim'in oğludur.
In response Jesus said, “Today salvation has come to this house, because this man has shown he is a son of Abraham too.
10 Nitekim İnsanoğlu, kaybolanı arayıp kurtarmak için geldi.”
For the Son of man came to search for and save those who are lost.”
11 Oradakiler bu sözleri dinlerken İsa konuşmasını bir benzetmeyle sürdürdü. Çünkü Yeruşalim'e yaklaşmıştı ve onlar, Tanrı'nın Egemenliği'nin hemen ortaya çıkacağını sanıyorlardı.
While they were still paying attention, Jesus told them a story for they were close to Jerusalem and the people thought that God's kingdom was going to become a reality right away.
12 Bu nedenle İsa şöyle dedi: “Soylu bir adam, kral atanıp dönmek üzere uzak bir ülkeye gitti.
“Once there was a nobleman who left home to go to a distant country to be crowned king there, and then to return.
13 Gitmeden önce kölelerinden onunu çağırıp onlara birer mina verdi. ‘Ben dönünceye dek bu paraları işletin’ dedi.
He called ten of his servants, divided money equally among them, and told them, ‘Invest this money until I return.’
14 “Ne var ki, ülkesinin halkı adamdan nefret ediyordu. Arkasından temsilciler göndererek, ‘Bu adamın üzerimize kral olmasını istemiyoruz’ diye haber ilettiler.
But his people hated him, and sent a delegation after him to say, ‘We won't have this man as king over us.’
15 “Adam kral atanmış olarak geri döndüğünde, parayı vermiş olduğu köleleri çağırtıp ne kazandıklarını öğrenmek istedi.
After he had been crowned king he returned. He ordered his servants brought to him. He wanted to know what profit they had made by investing the money he had given them.
16 Birincisi geldi, ‘Efendimiz’ dedi, ‘Senin bir minan on mina daha kazandı.’
The first servant came in and said, ‘Lord, your money has earned ten times as much.’
17 “Efendisi ona, ‘Aferin, iyi köle!’ dedi. ‘En küçük işte güvenilir olduğunu gösterdiğin için on kent üzerinde yetkili olacaksın.’
‘Well done! You're a good servant,’ said the king. ‘Since you proved yourself trustworthy in a very small matter, I'm placing you in charge of ten cities.’
18 “İkincisi gelip, ‘Efendimiz, senin bir minan beş mina daha kazandı’ dedi.
The second servant came in and said, ‘Lord, your money has earned five times as much.’
19 “Efendisi ona da, ‘Sen beş kent üzerinde yetkili olacaksın’ dedi.
‘I'm placing you in charge of five cities,’ said the king.
20 “Başka biri geldi, ‘Efendimiz’ dedi, ‘İşte senin minan! Onu bir mendile sarıp sakladım.
Another servant came in and said, ‘Lord, look, here's your money back. I kept it safe, wrapped up in a cloth.
21 Çünkü senden korktum, sert adamsın; kendinden koymadığını alır, ekmediğini biçersin.’
I was afraid of you because you're a hard man. You take what doesn't belong to you, and you harvest what you didn't plant.’
22 “Efendisi ona, ‘Ey kötü köle, seni kendi ağzından çıkan sözle yargılayacağım’ dedi. ‘Kendinden koymadığını alan, ekmediğini biçen sert bir adam olduğumu bildiğine göre,
‘I'll judge you by your own words,’ the king replied. ‘You know I'm a hard man, who as you say, takes what doesn't belong to me, and I harvest what I didn't plant.
23 neden paramı faize vermedin? Ben de geldiğimde onu faiziyle geri alırdım.’
Why then didn't you deposit my money in the bank, so that when I returned I could have had my money with interest?’
24 “Sonra çevrede duranlara, ‘Elindeki minayı alın, on minası olana verin’ dedi.
The king told those who were standing beside him, ‘Take the money away from him, and give it to the one who made ten times as much.’
25 “Ona, ‘Efendimiz’ dediler, ‘Onun zaten on minası var!’
‘But master, he already has ten times as much,’ they replied.
26 “O da, ‘Size şunu söyleyeyim, kimde varsa ona daha çok verilecek. Ama kimde yoksa, kendisinde olan da elinden alınacak’ dedi.
The king said, ‘I tell you, to those who have, more will be given; but those who do not have, even what they have will be taken away from them.
27 ‘Beni kral olarak istemeyen o düşmanlarıma gelince, onları buraya getirin ve gözümün önünde kılıçtan geçirin!’”
And as for my enemies who didn't want me to be king over them, bring them here and kill them in front of me.’”
28 İsa, bu sözleri söyledikten sonra önden yürüyerek Yeruşalim'e doğru ilerledi.
After he'd finished telling them this story, Jesus left for Jerusalem, walking on ahead.
29 Zeytin Dağı'nın yamacındaki Beytfaci ile Beytanya'ya yaklaştığında iki öğrencisini önden gönderdi. Onlara, “Karşıdaki köye gidin” dedi, “Köye girince, üzerine daha hiç kimsenin binmediği, bağlı duran bir sıpa bulacaksınız. Onu çözüp bana getirin.
As he approached Bethphage and Bethany on the Mount of Olives, he sent two disciples, telling them:
“Go to the village farther on. As you enter it you'll find a colt tied up that no one has ever ridden. Untie it and bring it here.
31 Biri size, ‘Onu niçin çözüyorsunuz?’ diye sorarsa, ‘Rab'bin ona ihtiyacı var’ dersiniz.”
If anyone asks you, ‘Why are you untying it?’ just say, ‘The Lord needs it.’”
32 Gönderilen öğrenciler gittiler, her şeyi İsa'nın kendilerine anlattığı gibi buldular.
So the two disciples went and found that everything was just as Jesus had said.
33 Sıpayı çözerlerken hayvanın sahipleri onlara, “Sıpayı niye çözüyorsunuz?” dediler.
As they were untying the colt, its owners asked them, “Why are you untying the colt?”
34 Onlar da, “Rab'bin ona ihtiyacı var” karşılığını verdiler.
The disciples replied, “The Lord needs it.”
35 Sıpayı İsa'ya getirdiler, üzerine kendi giysilerini atarak İsa'yı üstüne bindirdiler.
They brought the colt to Jesus. Then they threw their cloaks over it, and sat Jesus on its back.
36 İsa ilerlerken halk, giysilerini yola seriyordu.
As he rode along, people spread their cloaks on the road.
37 İsa Zeytin Dağı'ndan aşağı inen yola yaklaştığı sırada, öğrencilerinden oluşan kalabalığın tümü, görmüş oldukları bütün mucizelerden ötürü, sevinç içinde yüksek sesle Tanrı'yı övmeye başladılar.
As he approached Jerusalem, right where the road goes down from the Mount of Olives, the crowd of disciples all began shouting joyful praises to God at the top of their voices for all the miracles they had seen.
38 “Rab'bin adıyla gelen Kral'a övgüler olsun! Gökte esenlik, en yücelerde yücelik olsun!” diyorlardı.
“Blessed is the king who comes in the name of the Lord,” they shouted. “Peace in heaven and glory in highest heaven.”
39 Kalabalığın içinden bazı Ferisiler O'na, “Öğretmen, öğrencilerini sustur!” dediler.
Some of the Pharisees who were in the crowd said to Jesus, “Teacher, stop your disciples from saying that.”
40 İsa, “Size şunu söyleyeyim, bunlar susacak olsa, taşlar bağıracaktır!” diye karşılık verdi.
But Jesus replied, “I tell you that if they kept quiet then the stones will shout!”
41 İsa Yeruşalim'e yaklaşıp kenti görünce ağladı.
But as he got closer, he saw the city and wept over it.
42 “Keşke bugün sen de esenliğe giden yolu bilseydin” dedi. “Ama şimdilik bu senin gözlerinden gizlendi.
“I really wish today that you, even you, had known the path that leads to peace!” he said. “But now it's hidden from your eyes.
43 Senin için öyle günler gelecek ki, düşmanların seni setlerle çevirecek, kuşatıp her yandan sıkıştıracaklar.
The time is coming upon you when your enemies will besiege you, building ramps to attack you, encircling you and closing you in from every side.
44 Seni de, bağrındaki çocukları da yere çalacaklar. Sende taş üstünde taş bırakmayacaklar. Çünkü Tanrı'nın senin yardımına geldiği zamanı farketmedin.”
They will smash you to the ground, you and your children within you. They won't leave one stone on another within you, for you refused to accept salvation when it came to you.”
45 Sonra İsa tapınağın avlusuna girerek satıcıları dışarı kovmaya başladı.
Jesus entered the Temple and began driving out all the people trading there.
46 Onlara, “‘Evim dua evi olacak’ diye yazılmıştır. Ama siz onu haydut inine çevirdiniz” dedi.
He told them, “Scriptures state that ‘my house will be a house of prayer,’ but you've turned it into a den of thieves.”
47 İsa her gün tapınakta öğretiyordu. Başkâhinler, din bilginleri ve halkın ileri gelenleri ise O'nu yok etmek istiyor, ama bunu nasıl yapacaklarını bilemiyorlardı. Çünkü bütün halk O'nu can kulağıyla dinliyordu.
He was teaching in the Temple every day. The chief priests, the religious teachers, and the leaders of the people were trying to kill him.
But they couldn't find a way to do it because everyone appreciated him, hanging on his every word.
