Mga Kawikaan 3

1 Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,

Hijo mío, guarda mis enseñanzas en tu memoria y mis reglas en tu corazón:

2 dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.

porque te darán más días, años de vida y paz.

3 Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.

No se aparten de ti la misericordia y la buena fe; déjalos colgados del cuello, grabados en tu corazón;

4 Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.

Entonces tendrás gracia y un buen nombre a los ojos de Dios y de los hombres.

5 Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;

Pon toda tu esperanza en Dios, y no te apoyes en tu propia inteligencia.

6 sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.

En todos tus caminos escúchalo, y él enderezará tus pasos.

7 Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.

No valores demasiado tu sabiduría; deja que el temor de Jehová esté delante de ti, y guárdate del mal.

8 Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.

Esto dará fortaleza a tu carne y vida nueva a tus huesos.

9 Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,

Honra a Jehová con tus riquezas, y con las primicias de todos tus frutos;

10 at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.

así tus graneros estarán llenos de grano, y tus depósitos rebosarán de vino nuevo.

11 Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,

Hijo mío, no endurezcas tu corazón contra las enseñanzas del Señor; no te enojes con su entrenamiento:

12 dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.

Porque a los que le son amados, el Señor corrige, como él padre corrige al hijo que le agrada.

13 Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.

Feliz es el hombre que hace el descubrimiento de la sabiduría, y el que obtiene el conocimiento.

14 Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.

Para comerciar en ella es mejor que comerciar en plata, y su ganancia mayor que oro brillante.

15 Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.

Ella es más valiosa que las joyas, y nada de lo que puedas desear es justo en comparación con ella.

16 Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.

Larga vida está en su mano derecha, y en su izquierda están la riqueza y el honor.

17 Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.

Sus caminos son caminos de deleite, y todos sus caminos son paz.

18 Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.

Ella es un árbol de la vida para todos los que la toman en sus manos, y feliz es cada uno que la guarda.

19 Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.

El Señor con sabiduría puso en posición las bases de la tierra; con inteligencia puso los cielos en su lugar.

20 Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.

Según su conocimiento, el abismo se separó y el rocío cayó desde los cielos.

21 Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.

Hijo mío, mantén el buen sentido, y no dejes que los sabios propósitos se aparten de tus ojos.

22 Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.

Entonces serán vida para tu alma, y ​​gracia para tu cuello.

23 Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;

Entonces irás seguro en tu camino, y tus pies no tendrán ningún motivo para resbalar.

24 kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.

Cuando descanses no tendrás miedo, y en tu cama el sueño será dulce para ti.

25 Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,

No temas al peligro repentino, ni a la tempestad que vendrá sobre los malhechores:

26 dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.

Porque Jehová será tu esperanza, y guardará tu pie de ser tomado en la red.

27 Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.

No te niegues a hacer el bien a aquellos que tienen derecho a ello, cuando esté en el poder de tu mano hacerlo.

28 Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.

No digas a tu prójimo: vete, y ven, y mañana yo daré; cuando lo tienes por ti en ese momento.

29 Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.

No hagas malos designios contra tu prójimo, porque él esté contigo sin temor.

30 Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.

No tomes una causa contra la ley contra un hombre por nada, si él no te ha hecho nada malo.

31 Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.

No tengas envidia del hombre violento, o tomes cualquiera de sus caminos como ejemplo.

32 Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.

Porque el hombre injusto es odiado por el Señor, pero Él es amigo de los rectos.

33 Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.

La maldición del Señor está sobre la casa del malhechor, pero su bendición está sobre la morada de los rectos.

34 Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.

Él se burlará de los burlones, pero él da gracia a los gentiles.

35 Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.

Los sabios tendrán gloria por su herencia, pero la vergüenza será la recompensa de los necios.