Mga Kawikaan 3

1 Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,

My son! Do not forget my law, And let your heart keep my commands,

2 dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.

For [the] length of [your] days and years, Life and peace they add to you.

3 Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.

Do not let kindness and truth forsake you, Bind them on your neck, Write them on the tablet of your heart,

4 Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.

And find grace and good understanding In the eyes of God and man.

5 Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;

Trust to YHWH with all your heart, And do not lean to your own understanding.

6 sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.

In all your ways know Him, And He makes your paths straight.

7 Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.

Do not be wise in your own eyes, Fear YHWH, and turn aside from evil.

8 Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.

It is healing to your navel, And moistening to your bones.

9 Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,

Honor YHWH from your substance, And from the beginning of all your increase;

10 at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.

And your barns are filled [with] plenty, And your presses break forth [with] new wine.

11 Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,

Discipline of YHWH, my son, do not despise, And do not be distressed with His reproof,

12 dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.

For whom YHWH loves He reproves, Even as a father the son He is pleased with.

13 Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.

O the blessedness of a man [who] has found wisdom, And of a man [who] brings forth understanding.

14 Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.

For better [is] her merchandise Than the merchandise of silver, And than gold—her increase.

15 Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.

She [is] precious above rubies, And all your pleasures are not comparable to her.

16 Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.

Length of days [is] in her right hand, In her left [are] wealth and honor.

17 Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.

Her ways [are] ways of pleasantness, And all her paths [are] peace.

18 Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.

She [is] a tree of life to those laying hold on her, And whoever is retaining her [is] blessed.

19 Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.

YHWH founded the earth by wisdom, He prepared the heavens by understanding.

20 Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.

By His knowledge depths have been broken, And clouds drop dew.

21 Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.

My son! Do not let them turn from your eyes, Keep wisdom and thoughtfulness,

22 Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.

And they are life to your soul, and grace to your neck.

23 Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;

Then you go your way confidently, And your foot does not stumble.

24 kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.

If you lie down, you are not afraid, Indeed, you have lain down, And your sleep has been sweet.

25 Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,

Do not be afraid of sudden fear, And of the desolation of the wicked when it comes.

26 dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.

For YHWH is at your side, And He has kept your foot from capture.

27 Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.

Do not withhold good from its owners, When your hand [is] toward God to do [it].

28 Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.

Do not say to your friend, “Go, and return, and tomorrow I give,” When substance [is] with you.

29 Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.

Do not devise evil against your neighbor, And he sitting confidently with you.

30 Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.

Do not strive with a man without cause, If he has not done you evil.

31 Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.

Do not be envious of a man of violence, Nor fix on any of his ways.

32 Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.

For the perverted [is] an abomination to YHWH, And His secret counsel [is] with the upright.

33 Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.

The curse of YHWH [is] in the house of the wicked. And He blesses the habitation of the righteous.

34 Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.

If He scorns the scorners, Yet He gives grace to the humble.

35 Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.

The wise inherit glory, And fools are bearing away shame!