Mga Kawikaan 3
1 Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
My son, forget not my law; but let thine heart keep my commandments:
2 dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
For length of days, and long life, and peace, shall they add to thee.
3 Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
Let not mercy and truth forsake thee: bind them about thy neck; write them upon the table of thine heart:
4 Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
So shalt thou find favour and good understanding in the sight of God and man.
5 Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
Trust in the LORD with all thine heart; and lean not unto thine own understanding.
6 sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
In all thy ways acknowledge him, and he shall direct thy paths.
7 Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
Be not wise in thine own eyes: fear the LORD, and depart from evil.
8 Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
It shall be health to thy navel, and marrow to thy bones.
9 Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
Honour the LORD with thy substance, and with the firstfruits of all thine increase:
10 at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
So shall thy barns be filled with plenty, and thy presses shall burst out with new wine.
11 Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
My son, despise not the chastening of the LORD; neither be weary of his correction:
12 dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
For whom the LORD loveth he correcteth; even as a father the son [in whom] he delighteth.
13 Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
Happy [is] the man [that] findeth wisdom, and the man [that] getteth understanding.
14 Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
For the merchandise of it [is] better than the merchandise of silver, and the gain thereof than fine gold.
15 Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
She [is] more precious than rubies: and all the things thou canst desire are not to be compared unto her.
16 Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
Length of days [is] in her right hand; [and] in her left hand riches and honour.
17 Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
Her ways [are] ways of pleasantness, and all her paths [are] peace.
18 Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
She [is] a tree of life to them that lay hold upon her: and happy [is every one] that retaineth her.
19 Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
The LORD by wisdom hath founded the earth; by understanding hath he established the heavens.
20 Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
By his knowledge the depths are broken up, and the clouds drop down the dew.
21 Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
My son, let not them depart from thine eyes: keep sound wisdom and discretion:
22 Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
So shall they be life unto thy soul, and grace to thy neck.
23 Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
Then shalt thou walk in thy way safely, and thy foot shall not stumble.
24 kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
When thou liest down, thou shalt not be afraid: yea, thou shalt lie down, and thy sleep shall be sweet.
25 Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
Be not afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it cometh.
26 dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
For the LORD shall be thy confidence, and shall keep thy foot from being taken.
27 Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
Withhold not good from them to whom it is due, when it is in the power of thine hand to do [it].
28 Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
Say not unto thy neighbour, Go, and come again, and to morrow I will give; when thou hast it by thee.
29 Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
Devise not evil against thy neighbour, seeing he dwelleth securely by thee.
30 Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
Strive not with a man without cause, if he have done thee no harm.
31 Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
Envy thou not the oppressor, and choose none of his ways.
32 Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
For the froward [is] abomination to the LORD: but his secret [is] with the righteous.
33 Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
The curse of the LORD [is] in the house of the wicked: but he blesseth the habitation of the just.
34 Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
Surely he scorneth the scorners: but he giveth grace unto the lowly.
35 Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
The wise shall inherit glory: but shame shall be the promotion of fools.
