Mga Kawikaan 3
1 Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
[My] son, forget not my laws; but let your heart keep my words:
2 dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
for length of existence, and years of life, and peace, shall they add to you.
3 Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
Let not mercy and truth forsake you; but bind them about your neck:
4 Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
so shall you find favour: and do you provide things honest in the sight of the Lord, and of men.
5 Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
Trust in God with all your heart; and be not exalted in your own wisdom.
6 sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
In all your ways acquaint yourself with her, that she may rightly direct your paths.
7 Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
Be not wise in your own conceit; but fear God, and depart from all evil.
8 Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
Then shall there be health to your body, and good keeping to your bones.
9 Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
Honour the Lord with your just labours, and give him the first of your fruits of righteousness:
10 at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
that your storehouses may be completely filled with corn, and that your presses may burst forth with wine.
11 Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
[My] son, despise not the chastening of the Lord; nor faint when you are rebuked of him:
12 dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
for whom the Lord loves, he rebukes, and scourges every son whom he receives.
13 Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
Blessed is the man who has found wisdom, and the mortal who knows prudence.
14 Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
For it is better to traffic for her, than for treasures of gold and silver.
15 Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
And she is more valuable than precious stones: no evil thing shall resist her: she is well known to all that approach her, and no precious thing is equal to her in value.
16 Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
For length of existence and years of life are in her right hand; and in her left hand are wealth and glory: out of her mouth proceeds righteousness, and she carries law and mercy upon her tongue.
17 Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
Her ways are good ways, and all her paths are peaceful.
18 Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
She is a tree of life to all that lay hold upon her; and she is [a] secure [help] to all that stay themselves on her, as on the Lord.
19 Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
God by wisdom founded the earth, and by prudence he prepared the heavens.
20 Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
By understanding were the depths broken up, and the clouds dropped water.
21 Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
[My] son, let [them] not pass from [you], but keep my counsel and understanding:
22 Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
that your soul may live, and that there may be grace round your neck; and it shall be health to your flesh, and safety to your bones:
23 Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
that you may go confidently in peace in all your ways, and that your foot may not stumble.
24 kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
For if you rest, you shall be undismayed; and if you sleep, you shall slumber sweetly.
25 Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
And you shall not be afraid of alarm coming upon you, neither of approaching attacks of ungodly men.
26 dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
For the Lord shall be over all your ways, and shall establish your foot that you be not moved.
27 Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
Forbear not to do good to the poor, whenever your hand may have [power] to help [him].
28 Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
Say not, Come back another time, to-morrow I will give; while you are able to do [him] good: for you know not what the next day will bring forth.
29 Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
Devise not evil against your friend, living near you and trusting in you.
30 Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
Be not ready to quarrel with a man without a cause, lest he do you some harm.
31 Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
Procure not the reproaches of bad men, neither do you covet their ways.
32 Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
For every transgressor is unclean before the Lord; neither does he sit amongst the righteous.
33 Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
The curse of God is in the houses of the ungodly; but the habitations of the just are blessed.
34 Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
The Lord resists the proud; but he gives grace to the humble.
35 Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
The wise shall inherit glory; but the ungodly have exalted [their own] dishonour.
