Mga Kawikaan 23

1 Kapag ikaw ay umupo para kumain kasama ang isang pinuno, magmasid ng mabuti kung ano ang nasa harap mo,

Lorsque tu t’attables pour manger avec un supérieur, considère bien qui tu as devant toi.

2 at maglagay ng isang kutsilyo sa iyong lalamunan kung ikaw ay isang tao na gustong kumain ng maraming mga pagkain.

Tu t’enfonceras un couteau dans la gorge, si tu te comportes en glouton.

3 Huwag naisin ang kaniyang napakasarap na pagkain, dahil ito ay pagkain nang kasinungalingan.

Ne convoite pas ses plats fins, car c’est une nourriture trompeuse.

4 Huwag magtrabaho ng sobrang hirap para lang ikaw ay maging mayaman; maging marunong para malaman kung kailan titigil.

Ne te fatigue pas pour t’enrichir renonce à ton savoir-faire.

5 Kapag ang iyong mga mata ay nagliliwanag sa pera, nawala na ito, at bigla itong nagkakaroon ng mga pakpak at lumilipad sa himpapawid tulad ng isang agila.

Tes regards se seront à peine posés sur la fortune, qu’elle ne sera plus; car elle ne manquera pas de s’acquérir des ailes, tel un aigle qui s’envole dans les cieux.

6 Huwag kakainin ang pagkain ng isang masamang tao- isang tao na nakatingin nang napakatagal sa iyong pagkain- at huwag naisin ang kaniyang masarap na mga pagkain,

Ne mange pas le pain d’un avare et ne convoite pas ses friandises.

7 sapagkat siya ang uri ng tao na inaalam ang halaga ng pagkain. “Kumain at uminom!” sabi niya sa iyo, pero ang kaniyang puso ay wala sa iyo.

Car c’est comme un coup de poignard pour lui: c’est sa façon d’être. "Mange et bois", te dira-t-il, mais son cœur n’y est pas.

8 Iyong isusuka ang kakaunting kinain mo, at sasayangin mo ang iyong mga mabubuting sasabihin.

Le morceau de pain mangé par toi, tu le vomiras et tu auras dépensé en pure perte tes paroles aimables.

9 Huwag magsasalita na naririnig ng isang mangmang, sapagkat kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.

Ne parle pas aux oreilles du fou, car il méprisera tes discours pleins de bon sens.

10 Huwag mong aalisin ang sinaunang hangganang bato o angkinin ang mga bukirin ng mga ulila,

Ne recule pas les bornes antiques, et n’empiète pas sur le champ des orphelins;

11 sapagkat ang kanilang Tagapagligtas ay malakas, at ipangangatuwiran niya ang kanilang kapakanan laban sa iyo.

car puissant est leur défenseur, il prendra en mains leur cause contre toi.

12 Ilagay ang iyong puso sa pagtuturo at buksan ang iyong mga tainga sa mga salita ng karunungan.

Ouvre ton cœur à la morale et tes oreilles aux paroles de raison.

13 Huwag pigilin ang disiplina sa isang bata,

N’Épargne pas les corrections au jeune homme; si tu le frappes avec la verge, il n’en mourra point.

14 dahil kung siya ay iyong papaluin, siya ay hindi mamamatay. Kung siya ay iyong papaluin, iyong ililigtas ang kaniyang kaluluwa mula sa sheol. (Sheol h7585)

Au contraire, frappe-le avec la verge, et tu sauveras son âme du Cheol. (Sheol h7585)

15 Aking anak, kung ang iyong puso ay marunong, sa gayon ang aking puso ay magiging masaya rin;

Mon fils si ton cœur acquiert la sagesse, mon cœur à moi en aura de la joie;

16 ang aking kaloob-looban ay magagalak kapag ang iyong labi ay magsasalita ng nang matuwid.

mes reins seront transportés d’aise, quand tes lèvres s’exprimeront avec rectitude.

17 Huwag mong hayaang mainggit ang iyong puso sa mga makasalanan, pero magpatuloy sa takot kay Yahweh sa buong araw.

Que ton cœur n’envie pas le sort des pécheurs, mais s’attache constamment à la crainte du Seigneur;

18 Siguradong may kinabukasan at ang iyong pag-asa ay hindi mapuputol.

car assurément il y a un avenir, et ton espoir ne sera point anéanti.

19 Makinig, aking anak, at maging matalino at patnubayan ang iyong puso sa daan.

Ecoute-moi bien, mon fils, et deviens sage; dirige ton cœur dans le droit chemin.

20 Huwag makikisama sa mga lasenggero, o sa mga matatakaw na kumakain ng karne,

Ne sois point parmi les buveurs de vin, parmi les amis de la bonne chère;

21 dahil ang lasenggero at ang matakaw ay nagiging mahirap, at ang naiidlip ay madadamitan ng mga basahan.

car ivrogne et gourmand tombent dans la misère; le goût du sommeil réduit à se couvrir de haillons.

22 Makinig sa iyong ama na nag-alaga sa iyo at huwag hamakin ang iyong ina kung matanda na siya.

Sois docile à ton père qui t’a donné le jour et ne dédaigne pas la vieillesse de ta mère.

23 Bilhin ang katotohanan, ngunit huwag itong ipagbili; bilhin ang karunungan, disiplina at pang-unawa.

Achète la vérité et ne la revends pas, non plus que la sagesse, la morale et la raison.

24 Ang ama ng isang gumagawa ng matuwid ay labis na magagalak at siya na nag-alaga sa isang matalinong bata ay matutuwa sa kaniya.

Le père d’un juste est au comble de la joie; qui a donné naissance à un sage est heureux.

25 Hayaang matuwa ang iyong ama at ang iyong ina at hayaang magsaya ang siyang nagsilang sa iyo.

Que ton père et ta mère se réjouissent donc; qu’elle jubile, celle qui t’a enfanté!

26 Aking anak, ituon mo sa akin ang iyong puso, at hayaan mong mamasdan ng iyong mga mata ang aking mga paraan.

Mon fils, donne-moi ton cœur et aie les yeux ouverts sur ma voie.

27 Dahil ang isang bayarang babae ay isang malalim na hukay at ang asawa ng ibang lalaki ay isang makitid na hukay.

Car la courtisane est un abîme sans fond, l’étrangère, un puits étroit.

28 Siya ay nag-aabang katulad ng isang magnanakaw at siya ay nagdadagdag ng bilang ng mga traydor sa sangkatauhan.

Aussi bien, elle se met en embuscade comme un brigand; elle multiplie les trahisons parmi les hommes.

29 Sino ang may kasawian? Sino ang may kalungkutan? Sino ang may mga laban? Sino ang nagrereklamo? Sino ang may mga sugat na walang dahilan? Sino ang may matang namumula?

Pour qui les ah! pour qui les hélas! pour qui les disputes et pour qui les plaintes? pour qui les blessures gratuites et pour qui la vue trouble?

30 Silang sugapa sa alak, sila na sinusubukan ang pinaghalong alak.

Pour ceux qui s’attardent à boire, pour ceux qui vont déguster le vin parfumé.

31 Huwag tumingin sa alak kung ito ay mapula, kung ito ay kumikinang sa tasa at bumaba nang tuloy-tuloy.

Ne couve pas de tes regards le vin vermeil qui brille dans la coupe: il glisse doucement,

32 Sa bandang huli ito ay tumutuklaw katulad ng isang ulupong at ito ay kumakagat tulad ng isang ahas.

et finit par mordre comme un serpent, par piquer comme un aspic.

33 Ang iyong mga mata ay makakakita ng kakaibang mga bagay at ang iyong puso ay magsasabi ng napakasamang mga bagay.

Alors tes yeux voient des choses étranges et ton cœur laisse échapper des propos incohérents.

34 Ikaw ay magiging gaya ng isang natutulog sa mataas na karagatan o humihiga sa ibabaw ng isang duyan.

Tu te crois gisant au fond de la mer, couché au sommet d’un mât.

35 “Tinamaan nila ako!” iyong sasabihin, “pero ako ay hindi nasaktan. Binugbog nila ako, pero hindi ko ito naramdaman. Kailan ako magigising? Maghahanap ako ng isa pang maiinom.”

"On m’a frappé diras-tu, et je n’ai pas eu de mal; on m’a roué de coups, et je ne l’ai pas senti. Quand donc me réveillerai-je? Je recommencerai, j’en demanderai encore!"