Mga Kawikaan 30

1 Ang mga salita ni Agur na anak ni Jache; ang sanggunian. Sinabi ng lalake kay Ithiel, kay Ithiel, at kay Ucal:

The words of Agur, the son of Jakeh, from Massa. The man says: I am full of weariness, O God, I am full of weariness; O God, I have come to an end:

2 Tunay na ako'y hangal kay sa kaninoman, at walang kaunawaan ng isang tao:

For I am more like a beast than any man, I have no power of reasoning like a man:

3 At hindi ako natuto ng karunungan, ni mayroon man ako ng kaalaman ng Banal.

I have not got wisdom by teaching, so that I might have the knowledge of the Holy One.

4 Sino ang sumampa sa langit, at bumaba? Sino ang pumisan ng hangin sa kaniyang mga dakot? Sinong nagtali ng tubig sa kaniyang kasuutan? Sinong nagtatag ng lahat ng mga wakas ng lupa? Ano ang kaniyang pangalan, at ano ang pangalan ng kaniyang anak kung iyong nalalaman?

Who has gone up to heaven and come down? who has taken the winds in his hands, prisoning the waters in his robe? by whom have all the ends of the earth been fixed? what is his name, and what is his son's name, if you are able to say?

5 Bawa't salita ng Dios ay subok: siya'y kalasag sa kanila, na nanganganlong sa kaniya.

Every word of God is tested: he is a breastplate to those who put their faith in him.

6 Huwag kang magdagdag sa kaniyang mga salita, baka kaniyang sawayin ka, at masunduan kang sinungaling.

Make no addition to his words, or he will make clear your error, and you will be seen to be false.

7 Dalawang bagay ang hiniling ko sa iyo; huwag mong ipagkait sa akin bago ako mamatay.

I have made request to you for two things; do not keep them from me before my death:

8 Ilayo mo sa akin ang walang kabuluhan at ang mga kasinungalingan: huwag mo akong bigyan ng kahit karalitaan o kayamanan man; pakanin mo ako ng pagkain na kailangan ko:

Put far from me all false and foolish things: do not give me great wealth or let me be in need, but give me only enough food:

9 Baka ako'y mabusog, at magkaila sa iyo, at magsabi, sino ang Panginoon? O baka ako'y maging dukha, at magnakaw ako, at gumamit ng paglapastangan sa pangalan ng aking Dios.

For fear that if I am full, I may be false to you and say, Who is the Lord? or if I am poor, I may become a thief, using the name of my God wrongly.

10 Huwag mong pawikaan ang alipin sa kaniyang panginoon, baka ka tungayawin niya, at ikaw ay maging salarin.

Do not say evil of a servant to his master, or he will put a curse on you, and you will get into trouble.

11 May lahi na tumutungayaw sa kanilang ama. At hindi pinagpapala ang kanilang ina.

There is a generation who put a curse on their father, and do not give a blessing to their mother.

12 May lahi na malinis sa harap ng kanilang sariling mga mata, at gayon man ay hindi hugas sa kanilang karumihan.

There is a generation who seem to themselves to be free from sin, but are not washed from their unclean ways.

13 May lahi, Oh pagka mapagmataas ng kanilang mga mata! At ang kanilang mga talukap-mata ay nangakataas.

There is a generation, O how full of pride are their eyes! O how their brows are lifted up!

14 May lahi na ang mga ngipin ay parang mga tabak, at ang kanilang mga bagang ay parang mga sundang, upang lamunin ang dukha mula sa lupa, at ang mapagkailangan sa gitna ng mga tao.

There is a generation whose teeth are like swords, their strong teeth like knives, for the destruction of the poor from the earth, and of those who are in need from among men.

15 Ang linga ay may dalawang anak, na sumisigaw, bigyan mo, bigyan mo. May tatlong bagay na kailan man ay hindi nasisiyahan, Oo, apat na hindi nagsasabi, siya na:

The night-spirit has two daughters, Give, give. There are three things which are never full, even four which never say, Enough:

16 Ang Sheol; at ang baog na bahay-bata; ang lupa na hindi napapatiranguhaw ng tubig; at ang apoy na hindi nagsasabi, siya na. (Sheol h7585)

The underworld, and the woman without a child; the earth which never has enough water, and the fire which never says, Enough. (Sheol h7585)

17 Ang mata na tumutuya sa kaniyang ama, at humahamak ng pagsunod sa kaniyang ina, tutukain ito ng mga uwak sa libis, at kakanin ito ng mga inakay na aguila.

The eye which makes sport of a father, and sees no value in a mother when she is old will be rooted out by the ravens of the valley, and be food for the young eagles.

18 May tatlong bagay na totoong kagilagilalas sa akin, Oo, apat na hindi ko nalalaman:

There are three things, the wonder of which overcomes me, even four things outside my knowledge:

19 Ang lipad ng aguila sa hangin; ang usad ng ahas sa ibabaw ng mga bato; ang lutang ng sasakyan sa gitna ng dagat; at ang lakad ng lalake na kasama ng isang dalaga.

The way of an eagle in the air; the way of a snake on a rock; the way of a ship in the heart of the sea; and the way of a man with a girl.

20 Gayon ang lakad ng mangangalunyang babae; siya'y kumakain, at nagpapahid ng kaniyang bibig, at nagsasabi, hindi ako gumawa ng kasamaan.

This is the way of a false wife; she takes food, and, cleaning her mouth, says, I have done no wrong.

21 Sa tatlong bagay ay nanginginig ang lupa, at sa apat na hindi niya madala:

For three things the earth is moved, and there are four which it will not put up with:

22 Sa isang alipin, pagka naghahari; at sa isang mangmang, pagka nabubusog ng pagkain;

A servant when he becomes a king; a man without sense when his wealth is increased;

23 Sa isang babaing nakayayamot, pagka nagaasawa; at sa isang aliping babae, na nagmamana sa kaniyang panginoong babae.

A hated woman when she is married; and a servant-girl who takes the place of her master's wife.

24 May apat na bagay na maliit sa lupa, nguni't lubhang mga pantas:

There are four things which are little on the earth, but they are very wise:

25 Ang mga langgam ay bayang hindi matibay, gayon ma'y nagiimbak ng kanilang pagkain sa taginit;

The ants are a people not strong, but they put by a store of food in the summer;

26 Ang mga koneho ay hayop na mahina, gayon ma'y nagsisigawa sila ng kanilang mga bahay sa malalaking bato;

The conies are only a feeble people, but they make their houses in the rocks;

27 Ang mga balang ay walang hari, gayon ma'y lumalabas silang lahat na pulupulutong;

The locusts have no king, but they all go out in bands;

28 Ang butiki ay tumatangan ng kaniyang mga kamay, gayon ma'y nasa mga bahay ng mga hari siya.

You may take the lizard in your hands, but it is in kings' houses.

29 May tatlong bagay na maganda sa kanilang lakad, Oo, apat na mainam sa lakad:

There are three things whose steps are good to see, even four whose goings are fair:

30 Ang leon na pinaka matapang sa mga hayop, at hindi humihiwalay ng dahil sa kanino man;

The lion, which is strongest among beasts, not turning from his way for any;

31 Ang asong matulin; ang kambing na lalake rin naman: at ang hari na hindi malalabanan.

The war-horse, and the he-goat, and the king when his army is with him.

32 Kung ikaw ay gumagawa ng kamangmangan sa pagmamataas, o kung ikaw ay umisip ng kasamaan, ilagay mo ang iyong kamay sa iyong bibig.

If you have done foolishly in lifting yourself up, or if you have had evil designs, put your hand over your mouth.

33 Sapagka't sa pagbati sa gatas ay naglalabas ng mantekilya, at sa pagsungalngal sa ilong ay lumalabas ang dugo: Gayon ang pamumungkahi sa poot ay naglalabas ng kaalitan.

The shaking of milk makes butter, and the twisting of the nose makes blood come: so the forcing of wrath is a cause of fighting.