Mithali 30
1 Maneno ya Aguri mwana wa Yake - mausia: Mtu huyu alimwambia Ithieli, kwa Ithiel na Ukali:
Verba Congregantis filii Vomentis. Visio, quam locutus est vir, cum quo est Deus, et qui Deo secum morante confortatus, ait:
2 Hakika nipo kama mnyama kuliko mwanadamu na sina ufahamu wa wanadamu.
Stultissimus sum virorum, et sapientia hominum non est mecum.
3 Sijajifunza hekima, wala sina maarifa ya Mtakatifu.
Non didici sapientiam, et non novi scientiam sanctorum.
4 Je ni nani amekwenda juu mbinguni na kurudi chini? Je ni nani aliyekusanya upepo kwenye mikono yake? Je ni nani aliyekusanya maji kwenye kanzu? Je ni nani aliyeziimarisha ncha za dunia yote? Jina lake ni nani, na jina la mtoto wake ni nani? Hakika unajua!
Quis ascendit in cælum atque descendit? quis continuit spiritum in manibus suis? quis colligavit aquas quasi in vestimento? quis suscitavit omnes terminos terræ? quod nomen est eius, et quod nomen filii eius, si nosti?
5 Kila neno la Mungu limejaribiwa, yeye ni ngao kwa wale wanaokimbilia kwake.
Omnis sermo Dei ignitus, clypeus est sperantibus in se:
6 Usiyaongezee maneno haya, au atakukemea, na utathibitishwa kuwa mwongo.
ne addas quidquam verbis illius, et arguaris inveniarisque mendax.
7 Vitu viwili ninakuomba, usivikatalie kwangu kabla sijafa:
Duo rogavi te, ne deneges mihi antequam moriar.
8 Majivuno na uongo viweke mbali nami. Usinipe umasikini wala utajiri, nipe tu chakula ninachohitaji.
Vanitatem, et verba mendacia longe fac a me. Mendicitatem, et divitias ne dederis mihi: tribue tantum victui meo necessaria:
9 Maana nikipata vingi zaidi, nitakukana wewe na kusema, “Yehova ni nani?” Au kama nitakuwa masikini, nitaiba na kukufuru jina la Mungu wangu.
ne forte satiatus illiciar ad negandum, et dicam: Quis est Dominus? aut egestate compulsus furer, et periurem nomen Dei mei.
10 Usimkashifu mtumwa mbele ya bwana wake, au atakulaani na utapata hatia.
Ne accuses servum ad dominum suum, ne forte maledicat tibi, et corruas.
11 Kizazi ambacho kinachomlaa baba yao na hakimbariki mama yao,
Generatio, quæ patri suo maledicit, et quæ matri suæ non benedicit.
12 kizazi hicho ni safi katika macho yao wenyewe, lakini hawajaoshwa uchafu wao.
Generatio, quæ sibi munda videtur, et tamen non est lota a sordibus suis.
13 Hicho ni kizazi- jinsi gani macho yao yanakiburi na kope zao zimeinuka juu! -
Generatio, cuius excelsi sunt oculi, et palpebræ eius in alta surrectæ.
14 kuna kizazi ambacho meno yao ni upanga, na mifupa ya taya zao ni visu, ili waweze kumrarua masikini wamtoe duniani na mhitaji atoke miongoni mwa wanadamu.
Generatio, quæ pro dentibus gladios habet, et commandit molaribus suis, ut comedat inopes de terra, et pauperes ex hominibus.
15 Ruba anamabinti wawili, “Toa na Toa” wanalia. Kuna vitu vitatu ambavyo havitosheki, vinne ambavyo havisememi, “Inatosha”:
Sanguisugæ duæ sunt filiæ, dicentes: Affer, Affer. Tria sunt insaturabilia, et quartum, quod numquam dicit: Sufficit.
Infernus, et os vulvæ, et terra, quæ non satiatur aqua: ignis vero numquam dicit: Sufficit. (Sheol h7585)
17 Jicho ambalo linamdhihaki baba na kudharau utii kwa mama, macho yake yatadonolewa na kunguru wa bondeni, na ataliwa na tai.
Oculum, qui subsannat patrem, et qui despicit partum matris suæ, effodiant eum corvi de torrentibus, et comedant eum filii aquilæ.
18 Kuna vitu vitatu ambavyo vinanishangaza, vinne ambavyo sivifahamu:
Tria sunt difficilia mihi, et quartum penitus ignoro:
19 njia ya tai angani; njia ya nyoka juu ya mwamba; njia ya meli kwenye moyo wa bahari; na njia ya mtu pamoja mwanake kijana.
Viam aquilæ in cælo, viam colubri super petram, viam navis in medio mari, et viam viri in adolescentia.
20 Hii ni njia ya mzinzi- anakula na kufuta kinywa chake na kusema, “sijafanya ubaya wowote.”
Talis est et via mulieris adulteræ, quæ comedit, et tergens os suum dicit: Non sum operata malum.
21 Chini ya vitu vitatu dunia hutetemeka na vinne haiwezi kuvivumilia:
Per tria movetur terra, et quartum non potest sustinere:
22 mtumwa anapokuwa mfalme; mpumbavu anaposhiba vyakula;
Per servum cum regnaverit: per stultum cum saturatus fuerit cibo:
23 mwanamke anayechukiwa anapoolewa; kijakazi anapochukua nafasi ya mkuu wake.
per odiosam mulierem cum in matrimonio fuerit assumpta: et per ancillam cum fuerit heres dominæ suæ.
24 Vitu vinne duniani ni vidogo na bado vinabusara:
Quatuor sunt minima terræ, et ipsa sunt sapientiora sapientibus.
25 mchwa ni viumbe ambao sio imara, lakini huandaa chakula chao wakati wa hari,
Formicæ, populus infirmus, qui præparat in messe cibum sibi:
26 Wibari siyo viumbe wenye nguvu, lakini hutengeneza makazi yake kwenye miamba.
lepusculus, plebs invalida, qui collocat in petra cubile suum:
27 Nzige hawana mfalme, lakini wote wanamwendo wa mpangilio.
regem locusta non habet, et egreditur universa per turmas suas:
28 Kama mjusi, unaweza kumkunja kwa mikono yako miwili, lakini wanapatikana katika majumba ya wafalme.
stellio manibus nititur, et moratur in ædibus regis.
29 Kuna vitu vitatu ambavyo ni fahari katika mwendo na vinne ambavyo ni fahari katika namna ya kutembea:
Tria sunt, quæ bene gradiuntur, et quartum, quod incedit feliciter:
30 simba, aliyeimara miongoni mwa wanyama- wala hajiepushi na kitu chochote;
Leo fortissimus bestiarum, ad nullius pavebit occursum:
31 jogoo anayetembea kwa mikogo; mbuzi; na mfalme ambaye askari wapo kando yake.
gallus succinctus lumbos: et aries: nec est rex, qui resistat ei.
32 Kama umekuwa mpumbavu, jitukuze mwenyewe, au kama umekuwa ukisimamia vibaya- weka mkono wako juu ya kinywa chako.
Est qui stultus apparuit postquam elevatus est in sublime: si enim intellexisset, ori suo imposuisset manum.
33 Kama kusuka maziwa hufanya siagi na pua ya mtu hutoa damu kama imepigwa, basi matendo yanayofanywa kwa hasira huzalisha mafarakano.
Qui autem fortiter premit ubera ad eliciendum lac, exprimit butyrum: et qui vehementer emungit, elicit sanguinem: et qui provocat iras, producit discordias.
