Waamuzi 8
1 Watu wa Efraimu wakamwambia Gideoni, “Ni nini hiki umetutenda? Haukuita wakati ulipokwenda kupigana na Midiani.” Wakamwambia kwa nguvu.
以法蓮人對基甸說：「你去與米甸人爭戰，沒有招我們同去，為甚麼這樣待我們呢？」他們就與基甸大大地爭吵。
2 Akawaambia, “Nimefanya nini sasa kulinganisha na mlichofanya ninyi? Je! Mavuno ya zabibu za Efraimu si bora zaidi kuliko mavuno ya zabibu ya Abiezeri?
基甸對他們說：「我所行的豈能比你們所行的呢？以法蓮拾取剩下的葡萄不強過亞比以謝所摘的葡萄嗎？
3 Mungu amewapa ushindi juu ya wakuu wa Midiani-Orebu na Zeeb! Mimi nimefanya nini ukilinganisha na ninyi?” Hasira yao ikashuka chini aliposema hili.
上帝已將米甸人的兩個首領俄立和西伊伯交在你們手中；我所行的豈能比你們所行的呢？」基甸說了這話，以法蓮人的怒氣就消了。
4 Gideoni alikuja Yordani na akavuka juu yake, yeye na watu mia tatu waliokuwa pamoja naye. Walikuwa wamechoka, lakini bado waliendelea kufuatilia.
基甸和跟隨他的三百人到約旦河過渡，雖然疲乏，還是追趕。
5 Akawaambia watu wa Sukothi, “Tafadhali wape mikate kwa watu wanaonifuata, kwa kuwa wamechoka, nami niwafuatilia Zeba na Salmuna, wafalme wa Midiani.
基甸對疏割人說：「求你們拿餅來給跟隨我的人吃，因為他們疲乏了；我們追趕米甸人的兩個王西巴和撒慕拿。」
6 Na wakuu wakasema, “Je, mikono ya Zeba na Salmuna sasa ipo mikononi mwako? Kwa nini tulipe jeshi lako mikate?”
疏割人的首領回答說：「西巴和撒慕拿已經在你手裏，你使我們將餅給你的軍兵嗎？」
7 Gideoni akasema, “Bwana akitupa ushindi juu ya Zeba na Salmunna, nitainyunyiza ngozi yenu kwa miiba ya jangwani na michongoma.
基甸說：「耶和華將西巴和撒慕拿交在我手之後，我就用野地的荊條和枳棘打傷你們。」
8 Akatoka huko, akaenda Penieli, akawaambia watu maneno hayo hayo; lakini watu wa Penieli wakamjibu kama watu wa Sukothi walivyojibu.
基甸從那裏上到毗努伊勒，對那裏的人也是這樣說；毗努伊勒人也與疏割人回答他的話一樣。
9 Akawaambia pia watu wa Penieli, akasema, “Nitakapokuja kwa amani, nitauangusha mnara huu.”
他向毗努伊勒人說：「我平平安安回來的時候，我必拆毀這樓。」
10 Sasa Zeba na Salmuna walikuwa huko Karkori pamoja na jeshi lao, karibu na watu elfu kumi na tano, wote waliosalia nje ya jeshi lote la watu wa Mashariki, kwa kuwa walianguka watu 120, 000 waliofundishwa kupigana na upanga.
那時西巴和撒慕拿，並跟隨他們的軍隊都在加各，約有一萬五千人，就是東方人全軍所剩下的；已經被殺約有十二萬拿刀的。
11 Gideoni akapanda barabara iliyochukuliwa na wakaazi wa hema, Noba na Yogbena. Akalishinda jeshi la adui, kwa sababu hawakuwa wanatarajia shambulio.
基甸就由挪巴和約比哈東邊，從住帳棚人的路上去，殺敗了米甸人的軍兵，因為他們坦然無懼。
12 Zeba na Salmuna walikimbia, na Gideoni alipowafuata, akawatwaa wafalme wawili wa Midiani-Zeba na Salmunna- na kulifanya jeshi lote kuwa na hofu.
西巴和撒慕拿逃跑；基甸追趕他們，捉住米甸的二王西巴和撒慕拿，驚散全軍。
13 Gideoni, mwana wa Yoashi, alirudi kutoka kwenye vita kwenda kupitia Heresi.
約阿施的兒子基甸由希列斯坡從陣上回來，
14 Akamkimbilia kijana mmoja wa watu wa Sukothi na kutafuta ushauri kutoka kwake. Kijana huyo alimwelezea viongozi wa Sukothi na wazee wake, watu sabini na saba.
捉住疏割的一個少年人，問他：「疏割的首領長老是誰？」他就將首領長老七十七個人的名字寫出來。
15 Gideoni akaja kwa watu wa Sukothi, akasema, “Tazameni Zeba na Salmuna, ambao mlinidhihaki kwa ajili yao, nikasema, 'Je! mmemshinda Zeba na Salmuna? Hatujui kwamba tunapaswa kulipa jeshi lako mkate.”
基甸到了疏割，對那裏的人說：「你們從前譏誚我說：『西巴和撒慕拿已經在你手裏，你使我們將餅給跟隨你的疲乏人嗎？』現在西巴和撒慕拿在這裏。」
16 Gideoni akawachukua wazee wa mji, naye akawaadhibu watu wa Sukothi pamoja na miiba ya jangwa na michongoma.
於是捉住那城內的長老，用野地的荊條和枳棘責打 疏割人；
17 Akaangusha mnara wa Penieli na kuwaua watu wa mji huo.
又拆了毗努伊勒的樓，殺了那城裏的人。
18 Gideoni akamwambia Zeba na Salmuna, “Ni watu wa aina gani mliwauawa Tabori?” Wakajibu, “Kama wewe ulivyo, ndivyo walivyokuwa. Kila mmoja wao alionekana kama mwana wa mfalme.”
基甸問西巴和撒慕拿說：「你們在他泊山所殺的人是甚麼樣式？」回答說：「他們好像你，各人都有王子的樣式。」
19 Gideoni akasema, 'Wao walikuwa ndugu zangu, wana wa mama yangu. Kama Bwana anaishivyo, kama mngewaacha hai, nisingewauwa.”
基甸說：「他們是我同母的弟兄，我指着永生的耶和華起誓，你們從前若存留他們的性命，我如今就不殺你們了。」
20 Akamwambia Yetheri (mzaliwa wake wa kwanza), “Simama uwaue!” Lakini kijana huyo hakutoa upanga wake kwa kuwa aliogopa, kwa sababu alikuwa bado kijana mdogo.
於是對他的長子益帖說：「你起來殺他們。」但益帖因為是童子，害怕，不敢拔刀。
21 Ndipo Zeba na Salmuna wakasema, simama mwenyewe, utuue! Kwa maana kama mtu alivyo, ndivyo zilivyo nguvu zake. Gideoni akasimama na kumwua Zeba na Salmuna. Pia aliondoa mapambo yaliyokuwa juu ya shingo za ngamia zao.
西巴和撒慕拿說：「你自己起來殺我們吧！因為人如何，力量也是如何。」基甸就起來，殺了西巴和撒慕拿，奪獲他們駱駝項上戴的月牙圈。
22 Ndipo wana wa Israeli wakamwambia Gideoni, “Ututawale, wewe, mtoto wako, na mjukuu wako; kwa sababu umetuokoa mikononi mwa Midiani.”
以色列人對基甸說：「你既救我們脫離米甸人的手，願你和你的兒孫管理我們。」
23 Gideoni akawaambia, “Mimi sitatawala juu yenu, wala mtoto wangu hatatawala juu yenu. Bwana atatawala juu yenu.”
基甸說：「我不管理你們，我的兒子也不管理你們，惟有耶和華管理你們。」
24 Gideoni akawaambia, “Nina haja yangu niitakayo kwenu kwamba kila mmoja wenu atanipe pete kutoka kwenye nyara zake.” (Wamidiani walikuwa na pete za dhahabu kwa sababu walikuwa Waishmaeli.)
基甸又對他們說：「我有一件事求你們：請你們各人將所奪的耳環給我。」（原來仇敵是以實瑪利人，都是戴金耳環的。）
25 Wakamjibu, “Tunafurahi kukupa.” Wakatandika vazi na kila mtu akatupa pete kutoka kwenye nyara zake.
他們說：「我們情願給你」，就鋪開一件外衣，各人將所奪的耳環丟在其上。
26 Uzito wa pete za dhahabu alizoomba zilikuwa shekeli 1, 700 za dhahabu. Nyara hizi zilikuwa ni pamoja na mapambo ya makoja, vidani, nguo ya rangi ya zambarau waliyovaa na wafalme wa Midiani, na zaidi ya minyororo iliyokuwa karibu na shingo za ngamia zao.
基甸所要出來的金耳環重一千七百舍客勒金子。此外還有米甸王所戴的月環、耳墜，和所穿的紫色衣服，並駱駝項上的金鍊子。
27 Gideoni akafanya efodi kutoka katika pete na kuiweka katika mji wake, huko Ofra, na Israeli wote wakaiandama kwa ukahaba na kuabudu. Ilikuwa mtego kwa Gideoni na kwa wale walio nyumbani kwake.
基甸以此製造了一個以弗得，設立在本城俄弗拉。後來以色列人拜那以弗得行了邪淫；這就作了基甸和他全家的網羅。
28 Kwa hiyo Midiani ilishindwa mbele ya watu wa Israeli na hawakuinua vichwa vyao tena. Na nchi ikawa na amani kwa miaka arobaini siku za Gideoni.
這樣，米甸人被以色列人制伏了，不敢再抬頭。基甸還在的日子，國中太平四十年。
29 Yerubaali, mwana wa Yoashi, akaenda akakaa nyumbani kwake.
約阿施的兒子耶路‧巴力回去，住在自己家裏。
30 Gideoni alikuwa na wana sabini, waliokuwa uzao wake, kwa kuwa alikuwa na wake wengi.
基甸有七十個親生的兒子，因為他有許多的妻。
31 Mwanamke wake, aliyekuwa Shekemu, akamzaa pia mwana, na Gideoni akampa jina lake Abimeleki.
他的妾住在示劍，也給他生了一個兒子。基甸與他起名叫亞比米勒。
32 Gideoni, mwana wa Yoashi, akafa katika uzee mzuri, akazikwa huko Ofra katika kaburi la baba yake Joashi, wa jamaa ya Abiyezeri.
約阿施的兒子基甸，年紀老邁而死，葬在亞比以謝族的俄弗拉，在他父親約阿施的墳墓裏。
33 Ikawa, Gideoni alipokufa, watu wa Israeli wakageuka tena na kujifanyia ukahaba wenyewe kwa kuabudu Mabaali. Wamlifanya Baali Berith kuwa mungu wao.
基甸死後，以色列人又去隨從諸巴力行邪淫，以巴力‧比利土為他們的神。
34 Watu wa Israeli hawakukumbuka kumtukuza Bwana, Mungu wao, aliyewaokoa kutoka kwa mikono ya adui zao kila upande.
以色列人不記念耶和華－他們的上帝，就是拯救他們脫離四圍仇敵之手的，
35 Hawakuweka ahadi zao kwa nyumba ya Yerubaali (yaani Gidioni), kwa ajili ya mema yote aliyoyafanya katika Israeli.
也不照着耶路‧巴力，就是基甸向他們所施的恩惠厚待他的家。
