Waamuzi 8
1 Watu wa Efraimu wakamwambia Gideoni, “Ni nini hiki umetutenda? Haukuita wakati ulipokwenda kupigana na Midiani.” Wakamwambia kwa nguvu.
以法莲人对基甸说：“你去与米甸人争战，没有招我们同去，为什么这样待我们呢？”他们就与基甸大大地争吵。
2 Akawaambia, “Nimefanya nini sasa kulinganisha na mlichofanya ninyi? Je! Mavuno ya zabibu za Efraimu si bora zaidi kuliko mavuno ya zabibu ya Abiezeri?
基甸对他们说：“我所行的岂能比你们所行的呢？以法莲拾取剩下的葡萄不强过亚比以谢所摘的葡萄吗？
3 Mungu amewapa ushindi juu ya wakuu wa Midiani-Orebu na Zeeb! Mimi nimefanya nini ukilinganisha na ninyi?” Hasira yao ikashuka chini aliposema hili.
神已将米甸人的两个首领俄立和西伊伯交在你们手中；我所行的岂能比你们所行的呢？”基甸说了这话，以法莲人的怒气就消了。
4 Gideoni alikuja Yordani na akavuka juu yake, yeye na watu mia tatu waliokuwa pamoja naye. Walikuwa wamechoka, lakini bado waliendelea kufuatilia.
基甸和跟随他的三百人到约旦河过渡，虽然疲乏，还是追赶。
5 Akawaambia watu wa Sukothi, “Tafadhali wape mikate kwa watu wanaonifuata, kwa kuwa wamechoka, nami niwafuatilia Zeba na Salmuna, wafalme wa Midiani.
基甸对疏割人说：“求你们拿饼来给跟随我的人吃，因为他们疲乏了；我们追赶米甸人的两个王西巴和撒慕拿。”
6 Na wakuu wakasema, “Je, mikono ya Zeba na Salmuna sasa ipo mikononi mwako? Kwa nini tulipe jeshi lako mikate?”
疏割人的首领回答说：“西巴和撒慕拿已经在你手里，你使我们将饼给你的军兵吗？”
7 Gideoni akasema, “Bwana akitupa ushindi juu ya Zeba na Salmunna, nitainyunyiza ngozi yenu kwa miiba ya jangwani na michongoma.
基甸说：“耶和华将西巴和撒慕拿交在我手之后，我就用野地的荆条和枳棘打伤你们。”
8 Akatoka huko, akaenda Penieli, akawaambia watu maneno hayo hayo; lakini watu wa Penieli wakamjibu kama watu wa Sukothi walivyojibu.
基甸从那里上到毗努伊勒，对那里的人也是这样说；毗努伊勒人也与疏割人回答他的话一样。
9 Akawaambia pia watu wa Penieli, akasema, “Nitakapokuja kwa amani, nitauangusha mnara huu.”
他向毗努伊勒人说：“我平平安安回来的时候，我必拆毁这楼。”
10 Sasa Zeba na Salmuna walikuwa huko Karkori pamoja na jeshi lao, karibu na watu elfu kumi na tano, wote waliosalia nje ya jeshi lote la watu wa Mashariki, kwa kuwa walianguka watu 120, 000 waliofundishwa kupigana na upanga.
那时西巴和撒慕拿，并跟随他们的军队都在加各，约有一万五千人，就是东方人全军所剩下的；已经被杀约有十二万拿刀的。
11 Gideoni akapanda barabara iliyochukuliwa na wakaazi wa hema, Noba na Yogbena. Akalishinda jeshi la adui, kwa sababu hawakuwa wanatarajia shambulio.
基甸就由挪巴和约比哈东边，从住帐棚人的路上去，杀败了米甸人的军兵，因为他们坦然无惧。
12 Zeba na Salmuna walikimbia, na Gideoni alipowafuata, akawatwaa wafalme wawili wa Midiani-Zeba na Salmunna- na kulifanya jeshi lote kuwa na hofu.
西巴和撒慕拿逃跑；基甸追赶他们，捉住米甸的二王西巴和撒慕拿，惊散全军。
13 Gideoni, mwana wa Yoashi, alirudi kutoka kwenye vita kwenda kupitia Heresi.
约阿施的儿子基甸由希列斯坡从阵上回来，
14 Akamkimbilia kijana mmoja wa watu wa Sukothi na kutafuta ushauri kutoka kwake. Kijana huyo alimwelezea viongozi wa Sukothi na wazee wake, watu sabini na saba.
捉住疏割的一个少年人，问他：“疏割的首领长老是谁？”他就将首领长老七十七个人的名字写出来。
15 Gideoni akaja kwa watu wa Sukothi, akasema, “Tazameni Zeba na Salmuna, ambao mlinidhihaki kwa ajili yao, nikasema, 'Je! mmemshinda Zeba na Salmuna? Hatujui kwamba tunapaswa kulipa jeshi lako mkate.”
基甸到了疏割，对那里的人说：“你们从前讥诮我说：‘西巴和撒慕拿已经在你手里，你使我们将饼给跟随你的疲乏人吗？’现在西巴和撒慕拿在这里。”
16 Gideoni akawachukua wazee wa mji, naye akawaadhibu watu wa Sukothi pamoja na miiba ya jangwa na michongoma.
于是捉住那城内的长老，用野地的荆条和枳棘责打疏割人；
17 Akaangusha mnara wa Penieli na kuwaua watu wa mji huo.
又拆了毗努伊勒的楼，杀了那城里的人。
18 Gideoni akamwambia Zeba na Salmuna, “Ni watu wa aina gani mliwauawa Tabori?” Wakajibu, “Kama wewe ulivyo, ndivyo walivyokuwa. Kila mmoja wao alionekana kama mwana wa mfalme.”
基甸问西巴和撒慕拿说：“你们在他泊山所杀的人是什么样式？”回答说：“他们好像你，各人都有王子的样式。”
19 Gideoni akasema, 'Wao walikuwa ndugu zangu, wana wa mama yangu. Kama Bwana anaishivyo, kama mngewaacha hai, nisingewauwa.”
基甸说：“他们是我同母的弟兄，我指着永生的耶和华起誓，你们从前若存留他们的性命，我如今就不杀你们了。”
20 Akamwambia Yetheri (mzaliwa wake wa kwanza), “Simama uwaue!” Lakini kijana huyo hakutoa upanga wake kwa kuwa aliogopa, kwa sababu alikuwa bado kijana mdogo.
于是对他的长子益帖说：“你起来杀他们。”但益帖因为是童子，害怕，不敢拔刀。
21 Ndipo Zeba na Salmuna wakasema, simama mwenyewe, utuue! Kwa maana kama mtu alivyo, ndivyo zilivyo nguvu zake. Gideoni akasimama na kumwua Zeba na Salmuna. Pia aliondoa mapambo yaliyokuwa juu ya shingo za ngamia zao.
西巴和撒慕拿说：“你自己起来杀我们吧！因为人如何，力量也是如何。”基甸就起来，杀了西巴和撒慕拿，夺获他们骆驼项上戴的月牙圈。
22 Ndipo wana wa Israeli wakamwambia Gideoni, “Ututawale, wewe, mtoto wako, na mjukuu wako; kwa sababu umetuokoa mikononi mwa Midiani.”
以色列人对基甸说：“你既救我们脱离米甸人的手，愿你和你的儿孙管理我们。”
23 Gideoni akawaambia, “Mimi sitatawala juu yenu, wala mtoto wangu hatatawala juu yenu. Bwana atatawala juu yenu.”
基甸说：“我不管理你们，我的儿子也不管理你们，惟有耶和华管理你们。”
24 Gideoni akawaambia, “Nina haja yangu niitakayo kwenu kwamba kila mmoja wenu atanipe pete kutoka kwenye nyara zake.” (Wamidiani walikuwa na pete za dhahabu kwa sababu walikuwa Waishmaeli.)
基甸又对他们说：“我有一件事求你们：请你们各人将所夺的耳环给我。”（原来仇敌是以实玛利人，都是戴金耳环的。）
25 Wakamjibu, “Tunafurahi kukupa.” Wakatandika vazi na kila mtu akatupa pete kutoka kwenye nyara zake.
他们说：“我们情愿给你”，就铺开一件外衣，各人将所夺的耳环丢在其上。
26 Uzito wa pete za dhahabu alizoomba zilikuwa shekeli 1, 700 za dhahabu. Nyara hizi zilikuwa ni pamoja na mapambo ya makoja, vidani, nguo ya rangi ya zambarau waliyovaa na wafalme wa Midiani, na zaidi ya minyororo iliyokuwa karibu na shingo za ngamia zao.
基甸所要出来的金耳环重一千七百舍客勒金子。此外还有米甸王所戴的月环、耳坠，和所穿的紫色衣服，并骆驼项上的金链子。
27 Gideoni akafanya efodi kutoka katika pete na kuiweka katika mji wake, huko Ofra, na Israeli wote wakaiandama kwa ukahaba na kuabudu. Ilikuwa mtego kwa Gideoni na kwa wale walio nyumbani kwake.
基甸以此制造了一个以弗得，设立在本城俄弗拉。后来以色列人拜那以弗得行了邪淫；这就作了基甸和他全家的网罗。
28 Kwa hiyo Midiani ilishindwa mbele ya watu wa Israeli na hawakuinua vichwa vyao tena. Na nchi ikawa na amani kwa miaka arobaini siku za Gideoni.
这样，米甸人被以色列人制伏了，不敢再抬头。基甸还在的日子，国中太平四十年。
29 Yerubaali, mwana wa Yoashi, akaenda akakaa nyumbani kwake.
约阿施的儿子耶路·巴力回去，住在自己家里。
30 Gideoni alikuwa na wana sabini, waliokuwa uzao wake, kwa kuwa alikuwa na wake wengi.
基甸有七十个亲生的儿子，因为他有许多的妻。
31 Mwanamke wake, aliyekuwa Shekemu, akamzaa pia mwana, na Gideoni akampa jina lake Abimeleki.
他的妾住在示剑，也给他生了一个儿子。基甸与他起名叫亚比米勒。
32 Gideoni, mwana wa Yoashi, akafa katika uzee mzuri, akazikwa huko Ofra katika kaburi la baba yake Joashi, wa jamaa ya Abiyezeri.
约阿施的儿子基甸，年纪老迈而死，葬在亚比以谢族的俄弗拉，在他父亲约阿施的坟墓里。
33 Ikawa, Gideoni alipokufa, watu wa Israeli wakageuka tena na kujifanyia ukahaba wenyewe kwa kuabudu Mabaali. Wamlifanya Baali Berith kuwa mungu wao.
基甸死后，以色列人又去随从诸巴力行邪淫，以巴力·比利土为他们的神。
34 Watu wa Israeli hawakukumbuka kumtukuza Bwana, Mungu wao, aliyewaokoa kutoka kwa mikono ya adui zao kila upande.
以色列人不记念耶和华—他们的 神，就是拯救他们脱离四围仇敌之手的，
35 Hawakuweka ahadi zao kwa nyumba ya Yerubaali (yaani Gidioni), kwa ajili ya mema yote aliyoyafanya katika Israeli.
也不照着耶路·巴力，就是基甸向他们所施的恩惠厚待他的家。
